22-23 Literatuurgeschiedenis 1880-1914

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Literatuurgeschiedenis

1880-1914

Welke literaire stroming hebben we in de vorige periode behandeld?
Wat weet je daar nog van?

Historische achtergrond 

• Modernisering door de industriële revolutie
• Economische bloei
• Stoommachine werd breed ingezet; reizen werd veel makkelijker
• Boeren trekken naar de stad

Historische achtergrond

• Culturele uitwisseling kwam goed op gang
• Opkomend socialisme en sociale wetgeving 
• Kinderwetje van Van Houten (1874)
• Leerplichtwet 1901

Fin de siècle 

Zelfvoldaan over het bereikte maar ook angstig voor het nieuwe 

Overgangsperiode tussen 'oude' en 'nieuwe' kunst 

Vlucht uit de realiteit: kunst, luxe en genot 

Escapisme => estheticisme en l'art pour l'art 

La Belle Epoque 

Kinderwetje van Van Houten (1874) 

 belangrijke stromingen

• Impressionisme
• Naturalisme

=> de Tachtigers & De Nieuwe Gids  

• Symbolisme
• Neoromantiek

Impressionisme

Voortzetting van en reactie op het realisme

Doel: de beleving van het moment uitdrukken

- zintuiglijke indrukken;

- veel beeldspraak;

- veel neologismen (nieuw bedachte woorden);

- vooral poëzie (Willem Kloos)

Voorbeeld van proza: Een liefde, Lodewijk van Deyssel

De Tachtigers

- Afwijzing van moraliserende, traditionele literatuur 

- Oprichting De Nieuwe Gids

- Grote vernieuwing binnen de poëzie

- Vorm en inhoud één 

- Kunst is een persoonlijke uiting: 'de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie' 

- beeldspraak; woordkunst  

Naturalisme

Vervolg op het realisme

Doel: het leven van de mens niet alleen weergeven, maar ook verklaren 

- race, milieu en moment;

- determinisme;

- psychologische en sociale romans

Voorbeeld van proza: Noodlot, Louis Couperus, Een nagelaten bekentenis, Marcellus Emants 

https://www.youtube.com/watch?v=aio3DzkYfiA

Symbolisme

In de literatuur vooral gebruikt door Fransen, Belgen en Russen

Doel: komen tot een diepere waarheid door je uit te drukken in symbolen (woord, stijlfiguur, beeld, klank)

- poëzie geeft uitdrukking aan Hogere, Andere

- in alledaagse, gewone weerspiegelt het Hogere -> beschrijven

- symbool als instrument

- In Nederland de dichters: Jan Hendrik Leopold, Adriaan Roland Holst, Pieter Cornelis Boutens en Karel van de Woestijne

Welke literaire stromingen heb je in deze periode?

Symbolisme

- droom, mythologie en esoterie als onderwerpen
- synesthesie, uitgewerkte vergelijkingen, allegorie
- beperktheid taal: fluisteren, murmelen, onzegbaar

- Van de Woestijne, Leopold, Boutens, A Roland Holst

Tot welke stroming behoorde het werk van Louis Couperus?

1. Impressionisme
2. Naturalisme
3. Neoromantiek
4. Symbolisme

Hoe wordt deze periode in de (literatuur)geschiedenis ook genoemd?

1. La Belle Époque
2. Renaissance
3. Beweging van Tachtig
4. Impressionisme

Wat is een neologisme?

1. Een vorm van beeldspraak
2. Letterlijk taalgebruik
3. Een nieuw woord
4. Een klank

Wat is kenmerkend voor het Naturalisme?

1. determinisme
2. beeldspraak
3. zintuiglijk
4. l’art pour l’art

Wie schreef Een liefde?

1. Louis Couperus
2. Willem Kloos
3. Ida Gerhardt
4. Lodewijk van Deyssel

Opdracht 

De domineesdichters en de Tachtigers 

Zie de opdracht in de ELO