Les 2 Leren

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1,4

Huiswerk vorige les 

Lees 4.1 t/m wanneer reageer je

maak opdr 3 t/m 16 en kijk na

wat was volgens jou het belangrijkst uit de les van vorige week?

Een uitwendige prikkel is

1. Geluid en licht
2. Honger en dorst

Katten laten geursporen achter langs de randen van hun leefgebied. Als ze een andere kat tegenkomen in hun territorium jagen ze deze weg. Wat zou de functie kunnen zijn van dit gedrag?

Waarom?

1. Welke functie heeft gedrag in de natuur?
   
2. Wat is de directe aanleiding voor gedrag?
   
3. Hoe ontstaat gedrag tijdens de ontwikkeling van een dier?
   
4. Hoe verandert gedrag in de loop van de evolutie?

Daarom!

1. Succesvol gedrag leidt tot overleving, groei en voortplanting
   
2. Gedrag ontstaat als reactie op inwendige en uitwendige prikkels
   
3. Succesvol gedrag wordt geleerd door: inprenting, gewenning, imitatie, oefening, operant- en klassiek conditioneren en inzicht.
   
4. volgt in de bovenbouw

DOEL

Je kunt onderzoeken of bepaald gedrag aangeboren of aangeleerd is (of beide)

Je kunt de verschillende vormen van leren en inzicht onderscheiden in verschillende situaties. 

 

REFLEX

Aangeboren

Stereotype reactie op prikkel

refelxen zijn af te leren door bv gewenning

Instinct

complex aangeboren gedrag

Aangeboren/Aangeleerd

Leren

gewenning

inprenten

conditioneren

trial and error

imitatie

Gewenning

Na herhaling een reactie (reflex) afleren, 

als de reactie niet nuttig blijkt te zijn.

inprenten

leren in een

gevoelige periode

leren door belonen / straffen

imitatie

leren door na te doen

vallen en opstaan

leren door te oefenen

samenvatting

• gewenning: door herhaling afleren van (niet nuttige) reflex
• inprenten: leren in een gevoelige periode
• (operant) conditioneren: laten toe- of afnemen van bepaald gedrag door beloning of straf.
• trial and error (oefenen): operant conditioneren in natuurlijke situatie
• imitatie: nadoen 

De ratten hebben de trucjes in de vorige video aangeleerd door .......

Dit schaap heeft zijn manier van bewegen aangeleerd door ....

Zebravink-mannetjes kiezen voor partners die lijken op het vrouwtje dat ze opgevoed heeft. Ze hebben in het nest geleerd wat aantrekkelijke kenmerken zijn. Deze vorm van leren is:

Is in het vorige filmpje sprake van leren (zo ja, welke vorm), of inzicht? Verklaar je antwoord.

Huiswerk

vragen bij 4.2 maken en nakijken