3.2 Warmtetransport door wind (deel 1)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

3.2 Warmtetransport door wind en zeestromen deel 1

Gevolg?

Luchdrukverschillen en daardoor wind

Wind

• Wind is de verplaatsing van lucht.
  
• Dat gebeurt door verschillen in luchtdruk. 

Onthouden: 

• Warme lucht (lage druk) stijgt op
  
• Lucht stroomt altijd van hoge naar lage druk
• H = hoge druk, droog
• L = lage druk, nat

Lucht

Waar de lucht wordt verwarmd door de zon, stijgt de lucht en neemt de luchtdruk aan het aardoppervlak af

Lucht

Hier ontstaan een lagedrukgebied of minimum

Lucht

Vanuit de omgeving, waar de luchtdruk hoger is, stroomt er lucht over het aardoppervlak naar het lageluchtdrukgebied toe

Lucht

Hoog in de atmosfeer stroomt de lucht in tegengestelde richting en gaat dalen...

Zo ontstaat een luchtcirculatie waarbij op de ene plaats lucht opstijgt en op de andere plaats lucht daalt

Lucht

In het gebied met dalende lucht neemt de luchtdruk toe en ontstaat er een hogeluchtdrukgebied of maximum.
Het ontstaan van luchtcirculatie in de atmosfeer.

Lucht

Hoog in de atmosfeer stroomt de lucht in tegengestelde richting en gaat dalen...

Zo ontstaat een luchtcirculatie waarbij op de ene plaats lucht opstijgt en op de andere plaats lucht daalt

De wet van Buys Ballot

- Wat houdt de wet in?

-Hoge luchtdruk verplaatst zich altijd van een hoog luchtdruk gebied naar een laag luchtdruk gebied. 

H -> L

Het ontstaan van luchtcirculatie in de atmosfeer 

Zet de afbeeldingen op de juiste volgorde

1

2

3

4

Atmosferische circulatie

Over hoge en lage drukgebieden. 

Coriolis effect

• Aarde draait van west naar oost, het snelst bij de evenaar
• Afwijking naar rechts op noordelijk halfrond, afwijking naar links op zuidelijk halfrond

Animatie

Corioliseffect

Corioliseffect

Corioliseffect

NH: rechts

ZH: links

Atmosferische circulatie

Op wereldschaal vormen de beschreven processen min of meer permanente zones van hoge en lage luchtdruk

Hierdoor waait de wind het gehele jaar door uit dezelfde richtingen

Atmosferische circulatie:

De verplaatsing van lucht in de atmosfeer (grote windsystemen). Heet ook mondiaal windsysteem.

Toepassen coriolis effect bij mondiale winden gebruiken we de Wet van Buys Ballot:

lucht altijd beweegt van H naar L

Wind in de rug: 

NH afwijking naar rechts & ZH afwijking naar links links.

De winden die het hele jaar uit oostelijke richting van de subtropische hogedrukgebieden naar de evenaar waaien

= Passaatwinden

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

• uitleggen hoe moessons ontstaan door het verschuiven van de ITCZ
  
  
• uitleggen hoe zeestromen invloed hebben op het klimaat 
  
  
• klimaatgebieden onderscheiden aan de hand van het systeem van Köppen
  
  

Werkblad 3.2

Waarom komen er zulke heftige regenbuien voor  in India?
En wanneer gebeurt dat?

Hiervoor moet je weten: wat het windsysteem is (lucht circulatie) 

 

Moessonregens in Azië 

Deel 1 werkblad

Dit is de basis

Evenaar versus ITCZ

Evenaar beweegt niet, is de 0 graden breedte lijn

ITCZ = lage drukgebied, dit beweegt 

1. door de scheve stand van de aardas verandert de breedtegraad waar de zon loodrecht instraalt. 

2. op de plek waar maximale instraling is, wordt de lucht warm, stijgt hij op en dus lage drukgebied

Evenaar = witte lijn

Evenaar = witte lijn

ITCZ = rode lijn

Paarse pijlen zijn passaten. 

Waaien van H naar L 
 

L = dus eigenlijk ITCZ (rode lijn),   
niet  perse de evenaar. 

Rode pijlen zijn moessons   

Waaien van H naar L, 

maar zodra ze de evenaar oversteken veranderen ze van richting.

Let op de tweede wet van Buys Ballot, 

Noord afwijking rechts

Zuid afwijking links   

moesson

zuidwest

moesson

Noorwest

3.2 Deel 2

Warmtetransport door zeestromen

 

Moessonregens in Azië 

Oceanische circulatie

• Naast wind ook zeestromen erantwoordelijk voor verdeling van warmte
• Dezelfde afwijkingen (wet van Buys Ballot 2)

Noordelijk halfrond draait met wijzers van klok mee (rechts)

Zuidelijk halfrond tegen wijzers van klok in (links)

Oceanische circulatie

• Warme en koude zeestromen
   
• Let op: niet letterlijk warm of koud,
  
  maar hoger of lager dan je zou verwachten op die breedtegraad.  

Oceanische circulatie

• Warme zeestromen brengen warm water naar polen
   
• Koude zeestromen brengen koud water naar lagere breedten
   
• Effect op temperatuur:
  bijv.: warme zeestroom aangename temperatuur  in winter 

Herhaling 3.2

Welke van onderstaande beweringen zijn waar:

1. Als gevolg van de corioliskracht krijgt de wind op het zuidelijk halfrond een afwijking naar rechts
2. Op ongeveer 60 graden N.B. en Z.B. ligt een lagedrukgebied.
3. Poolwinden waaien altijd uit oostelijke richting.
4. De ITCZ bereikt op het zuidelijk halfrond een hogere breedte dan op het noordelijk halfrond
5. Moessons zijn halfjaarlijkse winden die tussen de keerkringen waaien
6. Op het noordelijk halfrond draait het circulatiepatroon van de zeestromen tegen de wijzers van de klok in. 

Herhaling 3.2

Welke van onderstaande beweringen zijn waar:

1. Als gevolg van de corioliskracht krijgt de wind op het zuidelijk halfrond een afwijking naar rechts
2. Op ongeveer 60 graden N.B. en Z.B. ligt een lagedrukgebied.
3. Poolwinden waaien altijd uit oostelijke richting.
4. De ITCZ bereikt op het zuidelijk halfrond een hogere breedte dan op het noordelijk halfrond
5. Moessons zijn halfjaarlijkse winden die tussen de keerkringen waaien
6. Op het noordelijk halfrond draait het circulatiepatroon van de zeestromen tegen de wijzers van de klok in. 

Hoe noem je de winden van 30 graden breedte naar de evenaar?

Passaten

Waarom een L bij de evenaar?

Warmt = opstijgende lucht

Waarom zakt de lucht van de evenaar rond de 30 graden breedte?

De warme lucht stijgt op  bij de evenaar en gaat hoog in de lucht opzoek naar een lage luchtdrukgebied. Hoog in de lucht koelt hij af, dan gaat hij dalen. Zo ontstaat een hoge drukgebied. 

Waarom verschuift de ITCZ?

Omdat de aarde schuin op z'n as staat, komt de zon niet altijd loodrecht op de evenaar. De ITCZ is het gebied waar de zon loodrecht binnenkomt. 

Waarom regent het bij evenaar en is het droog bij de 30 graden?

Bij de evenaar heb je lage luchtdruk. Warmte lucht stijgt op en koelt af. Het condenseert. Er ontstaan wolken en dus neerslag.

Bij de 30 graden is er dalende lucht (hoge drukgebied). Dalende lucht wordt warmer en kan meer waterdamp bevatten en vormt daarom geen wolken.