Stijlfiguren

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Ida Gerhardt schreef op 55-jarige leeftijd

Ik – vriend van stilte, dier en plant,

schreef naar zijn wil, met grijze haren,

de gruwelen van mijn kinderjaren

op deze doortocht naar zijn land ...

De dichteres Ida Gerhardt schreef op 55-jarige leeftijd: 

Ik – vriend van stilte, dier en plant,

schreef naar zijn wil, met grijze haren,

de gruwelen van mijn kinderjaren

op deze doortocht naar zijn land ...

alliteratie-anafoor
antithese-archaïsme

Dan zal komen de dromenvrouw/ zacht over de grond/ zij de vrome, die schromen zou/ zoo zij wakenden vond.

Geef een voorbeeld van een asyndeton.

kruisstelling (ABBA), grammaticaal of inhoudelijk

De bruidegom was de lentezon

en Holland was de bruid.

een zilveren ketting en een broche van goud

Chiasme

een serie opeenvolgende woorden/zinsdelen/zinnen die naar vorm (aantal lettergrepen) of inhoud een stijgende lijn vertonen. Wat zou dan een anticlimax zijn?

Wat zie ik daar in de lucht? Een vogel, een vliegtuig? Nee, superGrover!

Climax

dichterlijk meervoud-
ellips

bvnw/participium hoort grammaticaal bij het ene naamwoord maar inhoudelijk bij een ander naamwoord.

de muren van het hoge Troje

de blauwe wiegeling der zee

een lekker kopje koffie

Enallage

het einde van de zin valt niet samen met het einde van de versregel of het couplet. 

De man viel van/

de trap.

Enjambement

enkelvoud in plaats van meervoud

epifoor

exclamatio

homoio-teleuton

O tempora, o mores! = 

O tijden, o zeden!

Met Pasen zoeken de kinderen eieren.

Hij had de bergen gezien, de oceaan gezien en niets gezien.

Wij zijn bang voor de vijand.

het uit elkaar staan van woorden die samen een woordgroep vormen.

Jij zit tegenover mij in de bus lachend.

Hyperbaton

hyperbool-ironie
sarcasme-litotes

metafoor - metonymie
omschrijving-paradox

retorische vraag -
synoniem

personificatie

polysyndeton

prolepsis

repetitio

Ik heb van Sinterklaas een voetbal en een chocoladeletter en lego en een boek gekregen.

Drommels, drommels en nog eens drommels.

De zon lacht.

Ik sla hem bont en blauw.

Voorzetsels van werkwoorden staan los van het werkwoord of samengestelde (werk)woorden worden in onderdelen gescheiden.

Het kind at zijn eten op.

Hij zou be- werd onderbroken, ginnen.

Tmesis

opsomming van drie woorden/woordgroepen die in een serie voorkomen, vaak gaat dit gepaard met een climax.

Wat zie ik daar in de lucht? Een vogel, een vliegtuig? Nee, superGrover!

Trikolon/drieslag

het te vergelijken object en het beeld worden beide genoemd en verbonden door het voegwoord "(zo)als". Naast object en beeld is er nog een derde element, datgene waarin object en beeld overeenkomen (punt van vergelijking/tertium comparationis).

Achilles schoot op Hector af als een havik op zijn prooi.

Vergelijking

de verbinding van een werkwoord met twee (of meer) zelfstandige naamwoorden hoewel dit eigenlijk maar bij één (of meer) past.

Wij zetten thee en over. (bordje van café bij veerpont)

Zij gaf hem een hand en de bons.

Zij zwom in het geld en hij in haar zwembad.

Zeugma