W17-1H Woordenschat H5 NN

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

woordenschat

Deze week beginnen we met Woordenschat H5

Hoeveel woorden ken je en wat is de betekenis?  

We beginnen met een testje! 

Sleep het moeilijke woord naar de juiste betekenis

in de volgende dia. 

Amicaal

Aandenken

Bezoek

Bonje

Domineren

Gunstig

Knus

Nauwgezet

Oprecht

Roddelen

Vriendschappelijk

Souvenir

Visite

Ruzie

Overheersen

Voordelig

Gezellig

Precies

Eerlijk

Kwaadspreken

Woordraadstrategie

Je leert de betekenis raden van onbekende woorden met behulp van een of meer

woorddelen die je herkent. Dat kan

vooral bij samenstellingen en 

afleidingen. 

Wat weten we al?

Deze vier woordraadstrategieën kennen we al 

We zoeken in de tekst naar een:

• synoniem
• voorbeeld 
• omschrijving
• tegenstelling 
  

Synoniem

Twee verschillende woorden die precies hetzelfde betekenen:

Toen mijn moeder zei dat we patat gingen eten, had ik daar geen trek in. Terwijl ik gisteren onwijs veel trek in friet had!

patat is een synoniem voor friet

Een voorbeeld zoeken

• Als je de betekenis van een woord niet kent, zoek je in de tekst of er een voorbeeld gegeven wordt van het moeilijke woord. Soms kun je hieruit de betekenis opmaken. 
• Kijk in de tekst of de betekenis tussen haakjes staat.

Voorbeelden:

Laagwater en straffe (felle) oostenwind hinderen veerdiensten naar de Wadden. 

In deze zin staat de betekenis van straffe tussen haakjes (felle). 

Mijn zus bespeelt meerdere blaasinstrumenten: de saxofoon, de trompet en de dwarsfluit. 
In deze zin zijn saxofoon, trompet en dwarsfluit  voorbeelden van blaasinstrumenten. 

  Een omschrijving zoeken

Vaak staat er een omschrijving van onbekende woorden in de tekst. Zo kun je achter de betekenis van een woord komen zonder een woordenboek te gebruiken. 

Honderden ramptoeristen bezochten het gebied. De politie had veel last van al die mensen die uit nieuwsgierigheid naar de ramp kwamen kijken.

 
-> 'mensen die uit nieuwsgierigheid naar een ramp komen kijken'  is een omschrijving van 'ramptoeristen'. 

TEGENSTELLING

Tegenstelling zijn woorden die elkaars tegengestelde zijn. Soms kun je de betekenis van een onbekend woord raden, omdat de tegenstelling van dat woord in de tekst staat.

Woorden als maar, echter, toch en daarentegen geven aan dat er een tegenstelling wordt genoemd.

Films downloaden is illegaal, maar films kijken in de bioscoop is legaal. 

Theorie

Lees de theorie in je lesboek op bladzijde 144 over woordraadstrategieën en bekijk de uitleg in de dia's hierna.

0

 Ook een manier: een bekend woorddeel herkennen

Als je weet wat de woorddelen betekenen, kun je zelf bedenken wat het hele woord betekent, bijvoorbeeld:  een huisdier is een dier voor in huis.

Een bekend woorddeel herkennen  

Je moet bekende woorddelen kunnen herkennen bij:

 1. samenstellingen

 2. afleidingen: dit zijn woorden met een 

                         voorvoegsel of een achtervoegsel

                         allebei kan ook, dus: voor- én                                                    achtervoegsel

Samengestelde woorden

Woorden die uit twee of meer woorden bestaan, noemen we samenstellingen of samengestelde woorden. Je schrijft samenstellingen aan elkaar. Als je de betekenis van de losse delen van de samenstelling kent, kun je ook de betekenis van de samenstelling bedenken. 

voorbeeld: 
voetbal + wedstrijd = voetbalwedstrijd

koop + overeenkomst = koopovereenkomst

sport + dag = sportdag

Welke twee samenstellingen kun je maken met de woorden taart, foto, vorm en lijstje?

Welke twee samenstellingen kun je maken met de woorden computer, haar, spel en band?

Voorvoegsels

Er bestaan veel woorden met de(s)-, be-, ge-, her-, on(t)-, ver-, wan-, en aarts- ervoor.
Dit zijn voorvoegsels en die geven een bepaalde betekenis aan een woord. Je schrijft ze altijd op dezelfde manier.

Voorvoegsels zet je altijd voor een woord, zoals het woord  zelf al aangeeft: voorvoegsel. Het gaat dus om het eerste deel van een woord.

Voorbeelden 

gezang

beantwoorden

herzien

ontcijferen

vergeven

wangedrag

aartsrivaal 

Opdracht

Het voorvoegels on- betekent niet of zonder.

Geef bij de volgende woorden aan of het woord niet of zonder betekent.

onbegrip

1. niet
2. zonder

onbelangrijk

1. niet
2. zonder

ongeluk

1. niet
2. zonder

ongezond

1. niet
2. zonder

onhandig

1. niet
2. zonder

Achtervoegsels

Er zijn ook veel woorden met -heid, -lijk, -ing, -ig, 
 -er, -erd, -aar, -aard, -baar, -rik, -vol of -isch erachter. 

Deze korte stukjes zijn achtervoegsels, je schrijft ze altijd op dezelfde manier. Ook achtervoegsels geven een bepaalde betekenis aan een woord. 

achtervoegsels zet je altijd achter een woord, zoals het woord zelf al aangeeft: achtervoegsels. Het gaat dus om het laatste deel van een woord.

Voorbeelden 

     blijheid

   duidelijk

    afdeling

       aardig

  aansteker

    eigenaar

      aaibaar

 fantastisch

 

Opdracht

Lees wat deze achtervoegsels betekenen.

Maak van de volgende woorden 

een nieuw woord met een van 

de achtervoegsels.

-loos:      zonder

-achtig:  lijkt op, tamelijk veel

-aar:        iemand die het doet

-waarts: die richting op

Voorbeeld: schilderen.

Een nieuw woord met -achtig is schilderachtig.

Noteer: schilderachtig.

adem

bedelen

leugen

raadsel

Wat je nu geleerd hebt 

Het herkennen van:

1. samenstellingen (voetbalwedstrijd)

2. voorvoegsels (ondiep)

3. achtervoegsels (vrolijk)

Nu kun je de betekenis van moeilijke woorden makkelijker achterhalen.

Huiswerk

Je maakt van hoofdstuk 5 Woordenschat de startopdracht en 1 t/m 4.