Acute psychose

• Geneeskunde
• WO
• Studiejaar 2

Psychose

Ingrid Wildenborg 24 juni 2021

Programma

Wat is een psychose

Prevalentie en beloop

Benadering

Begeleiding en behandeling

dhr Psy 20 jaar

doet opleiding marketing/communicatie

voetbalt fanatiek, 6mnd geleden kruisband gescheurd

woont bij moeder, ouders zijn gescheiden, vader heeft PDD-nos

Voorgeschiedenis blanco

Iedereen heeft psychosegevoeligheid

(vermogen om betekenis te geven aan waarnemingen)

Afhankelijk van genetische en omgevingsfactoren

Als je er last van hebt(3,5% van de mensen): Psychose- Spectrum Syndroom

Psychose vs Psychotische Stoornis

Psychose

1. Psychotische symptomen: (denken) wanen, hallucinaties, onsamenhangende spraak, gedesorganiseerd gedrag, katatonie

Psychose

Katatonie:

-stupor :geen psychomotorische aktiviteit

-Katalepsie: passief aan laten meten van een houding welke tegen zwaartekracht wordt vastgehouden

-Wasachtige buigzaamheid: lichte gelijkblijvende weerstand tegen het in andere houding plaatsen van een lichaamsdeel

-Mutisme: nauwelijks of geen verbale respons

dhr Psy 20 jaar

Gaat niet goed laatste tijd. 

Is snel geprikkeld. Is vaak alleen op zijn kamer

Is na woordenwisseling met moeder boos op de fiets gestapt

In Hoorn terecht gekomen en daar op de oprit van een villa in slaap gevallen. 

Door politie weer thuisgebracht

Wat wil je verder weten?

dhr Psy 20 jaar

Eetlust slecht, afgevallen, slaapt slecht

Concentratie slecht. School lukt niet. Z'n kamer is n rommel

Gefocust op 1 ding: Islam, krijgt opdracht om zich aan de regels te houden. Zijn ouders begrijpen dat niet.

Isoleert zich. Dag nachtritme verplaatst.

Alcohol/drugs geen

Oma had een onbekende psychiatrische stoornis

Psychotische stoornis

1. Psychotische symptomen: (denken) wanen, hallucinaties, onsamenhangende spraak, gedesorganiseerd gedrag, katatonie

2. Negatieve symptomen: (gedrag)spraakarmoede, motivatieproblemen, initiatiefverlies, vervlakking van het gevoelsleven 

3. Cognitieve symptomen: oa stoornissen in concentratie, (werk)geheugen, planning en probleemoplossend vermogen

4. Affectieve symptomen: angst, somberheid, manie

Oorzaken van psychose

• Dopamine ++   neurotransmitter - waarneming van prikkels en er betekenis aan geven, bewegingen. Dopamineremmers met bijwerking bewegingsstoornissen/rigiditeit 
• Erfelijk
• Trauma  PTST
• Triggers:

        -Drugs: Cocaine, XTC,  cannabis, mn bij kwetsbaarheid voor psychose(bv            familiair) en op jonge leeftijd starten met cannabis 

        -Alcohol: triggert bij verhoogde gevoeligheid

        -Stress, grote levensgebeurtenissen, kraambed, slaaptekort, isolatie

Oorzaken psychose

• Neurologie:

        Parkinson, ziekte van Huntington, en sommige chromosomale afw              

        Hersentumoren of cysten;

        Dementie (waaronder de ziekte van Alzheimer);

        cerebrale infecties als HIV, syfilis

        Sommige vormen van epilepsie

        CVA

dhr Psy 20 jaar

Oorzaak psychose?

dhr Psy 20 jaar

Oorzaak psychose?

Blessure

Situatie ouders

Vriendin

Oma psychiatrische ziekte

Psychose vs Psychotische Stoornis

Psychose spectrum stoornis

Iedere persoon met PSS heeft verschillende symptomen

Enorme variatie in symptomen tussen en binnen personen

Ernstige psychotische stoornis

DSM-5 :

Schizofreniforme stoornis

Schizoaffectieve stoornis-Bipolaire Type

Schizoaffectieve Stoornis - Depressieve Type

Schizofrenie

Dubbeldiagnosen

Psychose met:

-depressieve klachten (50%)

-Obsessief compulsieve klachten (23%)

-posttraumatische klachten (29%)

-psychose komt vaker voor bij zwakbegaafden, bij autistiforme stoornissen en bij persoonlijkheidsstoornissen

Ernstige psychotische stoornis

Chronische ziekte met langdurig ernstige klachten en sociaal en maatschappelijk dysfunctioneren, 

Niet tgv drugs/medicatie/ of somatische aandoening

Denkstoornissen staan op de voorgrond

Medicatie afhankelijk

Met of zonder affectieve symptomen - angst, somberheid, manie

Chronische ziekte

Begint vaak in de adolescentie

Hoe groot is de kans bij een eerste psychose op volledig verdwijnen van de klachten?

1. 10%
2. 100%
3. 65%
4. 35%

Hoe groot is de kans dat dhr Psy in zijn latere leven nogmaals een psychose krijgt?

1. 25%
2. 80%
3. 100%
4. 2%

Beloop en Prognose

• gunstiger bij acute psychose en vooraf normaal functioneren
• 2/3 van de mensen met eerste psychose verdwijnen alle klachten
• 4/5 krijgt in latere leven een recidief psychose
• enkele jaren na eerste psychose: 40% klachtenvrij, 40-50% wel symptomen maar functioneert redelijk, 10-20% veel symptomen en daardoor beperkt
• Schizofrenie:  slechts 10-15% herstelt volledig na eerste diagnose. Verminderde levensverwachting (20-25 jaar!) tgv leefstijl en medicatiegebruik. 5% van de patienten suicide.

Beloop en Prognose

Prevalentie

2010: NEMESIS-2 2010, 6646 mensen : 0,5% van de volwassen bevolking krijgt ooit schizofrenie als diagnose.

Moeilijk in te schatten

Incidentie in huisartspraktijk

ICPC-code P72 Schizofrenie 231 Schizofrenie/psychotische stoornis

Benadering

Nooit in discussie

Korte zinnen Geen oordeel

In de derde persoon praten ("je zou kunnen denken dat dit niet helemaal plausibel lijkt")

Je lijdt er wel onder, daar kun je over in gesprek

bijv Louis Theroux

Benadering

Benadering "lastige" mensen

Verslaafden, verwarden, antisocialen (Jules Tielens)

1. Bepalen oordeelsbekwaamheid 

- om daarmee je basis attitude 

te bepalen

Benadering "lastige" mensen

Oordeelsbekwaamheid 

Is de vaardigheid van het brein om verstandige keuzes te maken. 

Intakte informatieverwerking is noodzakelijk. 

Dit test je door motivatie van handeling uit te vragen.

Benadering "lastige" mensen

Benadering "lastige" mensen

Verleiden

Niet in discussie, open bevraging

Geen oordeel, eigen grenzen

Uit de derde persoon praten

Inleving Je lijdt er wel onder

Onderhandelen:

Begeleiding en behandeling

Medicatie

Haldol/prometazine (5/50)

Antipsychotica iom de patient, zie psychosenet.nl als tablet of als depotpreparaat

antidepressiva, benzodiazepines

Soms kiezen voor psychotische symptomen en daarmee leren omgaan.

www.psychosenet.nl

dhr Psy 20 jaar

Start Quetiapine 1x25mg  voor de nacht

Controle < 1week

Verwijzing PsyQ

Systeem therapie

Begeleiding lange termijn

FACT teams:  Flexible Assertive Community Treatment 

Voor mensen met ernstige en langdurige psychiatrische aandoeningen

Doel is begeleiding en voorkomen van opname. Bewezen methodiek.

Zorg op maat, op verschillende domeinen (wonen, werken, sociale contacten, financiën etc.)

FACT-team: psychiater/arts, psycholoog, maatschappelijk werker, (sociaal-)psychiatrisch verpleegkundigen, verslavingsdeskundigen, casemanagers en ervaringsdeskundigen, arbeidsconsulenten en woonbegeleiders. 

crisisplan

in GGZ dossier door hulpverleners

Crisiskaart

crisiskaart 

Praktische adviezen over een efficiente benadering en behandeling van de patient ten tijde van een (psychische)crisis, opgesteld door patient en behandelaar.

Dit is een samenvatting van het

crisisplan.

De rol van de huisarts bij patiënten met een psychose

Ernstig ziektebeeld,soms sluipend begin.

Signaleren, initiëren van een behandeling, verwijzen en ondersteunen bij herstel. 

Multidisciplinaire samenwerking met hulpverleners en mantelzorgers

Alert op terugval.

Literatuur

In gesprek met psychose  Jules Tielens

www.psychosenetwerk.nl

Zorgstandaard Psychose 2017-Netwerk kwaliteitsontwikkeling GGZ

https://www.ggzstandaarden.nl/zorgstandaarden/psychose/over-psychotische-stoornissen

https://www.volksgezondheidenzorg.info/

Vragen?

Vragen?

Prevalentie in huisartspraktijk

ICPC-code P72 Schizofrenie 231 Schizofrenie/psychotische stoornis