Discriminatie en Racisme | AVENTUS

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 2

Racisme & discriminatie

Lesdoelen

1. Aan het eind van deze les weet je wat discriminatie is en wat racisme is.
2. Aan het eind van deze les ken je het verschil tussen discriminatie en racisme
3. Aan het eind van deze les weet je hoe racisme is ontstaan.
4. Aan het eind van deze les ken je verschillende vormen van racisme.
5. Aan het eind van deze les weet je wat institutioneel racisme is.

Wat is discriminatie?

Discriminatie

Discriminatie: personen anders 

behandelen op basis van kenmerken  die niet belangrijk zijn voor een situatie zoals ras, geslacht, seksuele geaardheid, religie, leeftijd, handicap, nationaliteit of etniciteit. 

Heb jij wel eens te maken gehad met discriminatie?

Ja

Nee

Met welke manier van discriminatie ben jij wel eens in aanraking gekomen?

Op basis van welke grond wordt er het meeste gediscrimineerd in Nederland?

1. Op basis van geloof
2. Op ras of etniciteit
3. Op basis van geslacht
4. Op basis van leeftijd

Wat is racisme?

Racisme is discriminatie op basis van huidskleur

1. Juist
2. Onjuist

Wat is racisme

Racisme: Racisme is een vorm van discriminatie waarbij mensen worden beoordeeld op basis van hun ras of etniciteit, en waarbij bepaalde groepen als minderwaardig worden beschouwd ten opzichte van andere groepen.

Hoe is racisme eigenlijk ontstaan?

1. Kolonialisme en de slavernij. Deze praktijken hebben bijgedragen aan het idee dat mensen van verschillende rassen verschillende capaciteiten en waarde hebben.

2. Wetenschappelijke ideeën: in de 19e eeuw werden theorieën ontwikkeld die verschillende rassen indeelden in hiërarchische categorieën, waarbij de blanke bevolking werd beschouwd als superieur aan andere rassen.

3. Tijden van economische crisis of politieke onrust: mensen kunnen dan op zoek gaan naar zondebokken om de schuld te geven van problemen. Deze zondebokken kunnen dan worden gedefinieerd op basis van etniciteit of ras.

Voorbeelden van racisme in Nederland

• Etnisch profileren bij de politie (inmiddels verboden) 
• Discriminatie op de arbeidsmarkt 
• Institutioneel racisme bij de belastingdienst  

Institutioneel racisme en de toeslagenaffaire

De belastingdienst voerde een discriminerend beleid waarbij ouders met een dubbele nationaliteit of een migratieachtergrond automatisch als verdacht werden beschouwd en strenger werden gecontroleerd dan andere ouders.

Waarom hield de belastingdienst er zo'n beleid op na?

1. Diepgewortelde stereotypering en vooroordelen tegenover mensen met een migratieachtergrond. Deze vooroordelen hebben geleid tot een bevooroordeelde houding bij de Belastingdienst ten opzichte van deze groepen.

2. De Belastingdienst doet aan risicoselectie om fraude op te sporen. Dit kan leiden tot het targetten van bepaalde culturele groepen.  

Daarbij speelt gebrek aan kennis over culturele en maatschappelijke verschillen ook een rol, waardoor de Belastingdienst niet in staat is om op een effectieve en eerlijke manier beleid te voeren.

Institutioneel racisme

Institutioneel racisme verwijst naar vormen van racisme die zijn verankerd in de structuren, wetgeving en praktijken van organisaties, instellingen en overheden. 

Komt voort uit de manier waarop bepaalde instituties zijn ontworpen en functioneren.

Op welke manieren komt institutioneel racisme nog meer voor?

1. Ongelijke toegang tot onderwijs of werkgelegenheid voor bepaalde groepen mensen vanwege hun ras of etniciteit.

2. Beleid en praktijken die een bepaalde groep mensen benadelen, bijvoorbeeld door middel van etnisch profileren door de politie.

3. Onbewuste vooroordelen in de besluitvorming van organisaties, waardoor bepaalde groepen systematisch worden buitengesloten.

Voorbeeld van onbewuste vooroordelen in besluitvorming

 'culturele fit' als criterium bij het aannemen van personeel. Dit kan resulteren in het onbewust uitsluiten van kandidaten van bepaalde raciale of etnische groepen, omdat ze niet passen bij het stereotype beeld van wat een 'goede match' zou zijn met de bedrijfscultuur.

Bijvoorbeeld:

Als een bedrijf een informele, ontspannen werksfeer heeft, kunnen de recruiters onbewust geneigd zijn om kandidaten te zoeken die overeenkomsten vertonen met de bestaande medewerkers in termen van achtergrond en interesses. 

Hierdoor worden kandidaten van verschillende etnische of culturele achtergronden misschien onbewust uitgesloten.

Wat vind je van het filmpje? En wat zou je hier tegen kunnen doen?

Martin Luther King 1929-1968: I have a dream

Op 28 augustus 1963 hield Martin Luther King (burgerrechten- activist tegen rassenscheiding) zijn beroemdste toespraak bij het Lincoln monument in Washington. 

Hij zei onder meer te dromen van een tijd waarin alle mensen als gelijken worden geboren en mensen niet meer worden beoordeeld op de kleur van hun huid.

Is inmiddels de droom van Martin Luther King werkelijkheid geworden? Waarom wel of waarom niet?

Begrijp je na deze les een beetje waar een beweging als 'Black Lives Matter' vandaan komt, en hun strijd voor gelijkheid, gerechtigdheid, institutioneel racisme en ongelijkheid op alle gebieden van het leven, waaronder huisvesting, onderwijs, gezondheidszorg en werkgelegenheid?