Rotterdamse haven les 1

• Geschiedenis
• Aardrijkskunde
• Basisschool
• Groep 6-8

https:

Wat gaan we in deze periode leren.

Hoe het kan dat in 900 jaar een klein riviertje uitgroeit tot een van de grootste havens ter wereld en een na grootste stad in Nederland: Rotterdam?

Lesdoelen:

Na de les kunnen jullie:

- vertellen aan welke rivier Rotterdam is ontstaan.

- vertellen welke nederzetting de voorganger was van Rotterdam.

- vertellen hoe Rotterdam is ontstaan en hoe haar haven is begonnen.

- kiezen welk tijdvak er bij deze les hoort en kenmerken van dit tijdvak benoemen.

Terug in de tijd

Vertel de kinderen even kort naar welke tijd we terug gaan. Vraag de kinderen wat ze al weten van dit tijdvak. Benoem even kort een paar relevante kenmerken van dit tijdvak (opkomende steden, opkomst van handel en ambacht)

De rivier

• De  Rotte
• Veenrivier
• Veengebied gebruikt voor vee, jagen, vissen of voor hout en riet.

De rivier waar het allemaal mee begon was de rivier de Rotte. Dit was een veenrivier. Dit was een rivier natuurlijk ontstaat en het teveel aan water in de polders afvoert.

De eerste nederzetting

De eerste nederzetting

• Rotta

• Rotte
  
• Huizen op terpen

De bebouwing van Rotta wordt gedateerd op de 9e, 10e en 11e eeuw n. Chr. langs de Rotte-oevers, onder andere in de nederzetting Rotta. 

Waarom zouden mensen in die tijd aan een rivier gaan wonen? (watervoorziening)

De nederzetting Rotta tekent zich af als een bewoningslint aan weerszijden van de Rotte. Er stonden huizen op licht verhoogde erven, een soort terpen.

Waarom denken de kinderen dat de huizen op een verhoging gebouwd werden? 

Een terp is een ter bewoning aangelegde verhoging in het landschap.

Met sloten werd het omliggende veengebied ontwaterd.

Waarom zouden ze dit doen? (voor akkerbouw en veeteelt)

Zou er denk je contact zijn tussen bewoners aan verschillende zijden van de rivier? Hoe zouden ze contact kunnen maken? 

De bewoners:

• Waarvan leefden zij?
• Handel met andere gebieden?
• Wat zouden ze verhandelen?
• Waarom handel?

Waarvan denken jullie dat de bewoners in die tijd leefde? (Akkerbouw, veeteelt en visserij)

Was er denk je handel met andere gebieden? Ja.

Wat verhandelden ze dan denk je? Landbouwproducten, vlees/vis.

Waarom zouden ze met elkaar handelen? Om producten met elkaar uit te wisselen. Als de bewoners van de ene kant van de rivier een overschot hebben aan vis zouden ze dit kunnen ruilen voor bijvoorbeeld wol of dierenhuiden, of ander soort producten. Om zo dus allemaal de benodigde spullen om te leven te verkrijgen. 

Rottahuis

• Onder de markthallen     opgegraven
• Oude boerderij
• Nagebouwd in Vlaardingen

Het Rottahuis is een ouder boerderij die is gevonden bij opgravingen onder de markthallen, Deze boerderij hebben ze nagebouwd in Vlaardingen.

In de volgende Dia een filmpje kijken over het Rottahuis.

https:

Van Rotta naar Rotterdam

• Een periode van veel regen (rond 1150)
• Middeldam
• Rotterdam (rond 1281-1284)

Van Rotta naar Rotterdam

Middeldam. Met sluizen om achterland te ontwateren.

Wat gebeurt er als het veel regent? --> Stijging water --> overstroming van de rivier.

Wat zou er dan gebeuren met de nederzettingen? Die lopen ook onder water. Wat zouden mensen dan gaan doen? Verhuizen.

Het oude Rotta gaat rond 1150 verloren door overstromingen die de hele regio treffen.

Wat zouden de mensen kunnen doen om overstromingen tegen te gaan?

Dijken aanleggen. Gevaarlijke openingen zoals de Rotte worden in de dertiende eeuw afgedamd, de naam van deze dam is de Middeldam en is ongeveer 400 meter lang. In de dam zitten verschillende sluizen om het achterland te kunnen ontwateren. De dam moet rond het jaar 1270 zijn aangelegd en er ontstaat dan al snel een nieuwe nederzetting: Rotterdam. De naam wordt voor het eerst vermeld tussen 1281 en 1284.

Rotterdam

• Drieslagstelsel
• Groter deel land in gebruik, waar leidt dit toe?
• Stadsrechten van Graaf Willem IV

Rotterdam

Er is dus weer een nederzetting ontstaan. Er gaan weer mensen wonen in het gebied. Door de uitvinding van het drieslagstelsel kunnen de boeren een groter gedeelte van hun land gebruiken.

Wat gebeurt er als boeren een groter deel van hun land kunnen gebruiken? Meer voedsel/landbouwproducten

Oke dus meer voedsel/landbouwproducten met evenveel bewoners, wat gebeurt er dan? Er blijven meer landbouwproducten over. 

Wat zal er dan denk je ontstaan? Handel. (van wol, landbouwproducten en vis)

Waar is een gunstige plek om te gaan handelen? Bij die dam, goederen overgeladen van rivierboten op kustscheepjes: het begin van de Rotterdamse haven.

Waarom zouden ze goederen overladen? Om de producten makkelijker te kunnen verhandelen naar verder gelegen plaatsten.

Wat zou er dan bij zo'n plaats ontstaan waar ze producten overladen naar andere boten? Een haven.

Bij de haven ontstaat een handelsplaats.

Als er op een plek veel handel is wat gebeurt er dan met de plaats?

Handel --> groei van de stad.

Groeiende stad wil meer invloed--> de  stad kreeg Stadsrechten 1340 van Graaf Willem IV  De stad moet daar wel voor betalen. Inwoners: geen tol hoeven te betalen, vrijgesteld worden van een aantal belastingen, jaarmarkten mogen houden en er horen bestuurlijke en rechterlijke bevoegdheden bij.

Het losmaken van de graaf en stadrechten zijn kenmerkend voor dit tijdvak

Wat was de naam van de nederzetting vóór Rotterdam?

1. Rotte
2. Rotta
3. Rottedam

Aan welke rivier lag Rotta?

Waarom ontstonden er nederzettingen langs de Rotte?

Wat voor soort rivier was de Rotte en hoe is deze ontstaan?

In welke eeuwen leefden de eerste mensen aan de Rotte?

1. 8e, 9e en 10e eeuw
2. 9e en 10e eeuw
3. 9e, 10e en 11e eeuw
4. 10e, 11e eeuw

Waarvan leefden de mensen?

1. Alleen akkerbouw
2. Akkerbouw, vee en visserij
3. Alleen vee
4. Akkerbouw en vee

Was er in de 9e, 10e en 11e eeuw al handel?

1. Ja
2. Nee

Het Rottahuis is gevonden in .......... en nagebouwd in ...........?

1. Rotterdam/Vlaardingen
2. Vlaardingen/Rotterdam
3. Rotterdam/Vlissingen

Wat heeft ertoe geleid dat Rotta verloren ging?

Wat was de naam van de afdamming van de Rotte?

1. Rotterdam
2. Middeldam
3. Middendam
4. Amsterdam

Rotterdam kreeg in 1340 stadsrechten van Graaf Willem IV, waarom was dit gunstig voor de stad?

Wat voor producten werden er in de Rotterdamse haven verhandeld?

1. Wol en staal
2. Alleen landbouwproducten
3. Alleen wol
4. Wol en landbouwproducten

In welk tijdvak speelt het ontstaan van de stad zich af?

1. 
2. 
3. 
4. 

Wat heb je deze les geleerd?

Vraag de kinderen wat ze deze les allemaal hebben geleerd over hoe Rotterdam in de tijd van steden en staten is ontstaan.