1.1 Opbloei van hand en nijverheid in Vlaanderen

HC STEDEN EN BURGERS IN DE LAGE LANDEN (1050-1700)

1.1 Opbloei van handel en nijverheid in Vlaanderen
1 / 10
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolvwoLeerjaar 6

In deze les zitten 10 slides, met tekstslides en 1 video.

time-iconLesduur is: 120 min

Onderdelen in deze les

HC STEDEN EN BURGERS IN DE LAGE LANDEN (1050-1700)

1.1 Opbloei van handel en nijverheid in Vlaanderen

Slide 1 - Tekstslide

1.1 Leidende vraag: Wat maakt de opkomst van een stedelijke burgerij in Nederlandse gewesten mogelijk? (1050-1302)
  • Kenmerkende aspecten:
  • 13  De opkomst van handel en ambacht die de basis legt voor het herleven van een agrarisch-urbane samenleving.
  • 14. De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden. 
Gezicht op de Dam, Joh. Lingelbach (1656)

Slide 2 - Tekstslide

Ontginningen in Vlaanderen:
  • door (langzame) bevolkingstoename eind vroege ME: 
  • toename vraag voedsel >
  • boskap, droogleggen moerassen, aanleg dijken aan de kust en
  • verbeterde landbouwtechnieken (ploeg, paard, 3-slagstelsel, mest) >
  • meer akkerbouw en veeteelt > 
  • verdere toename bevolkingsgroei rondom Brugge en Gent
  • edelen en kloosters belangrijke initiators 
  • ontwikkelingen eerst Bruggen/Gent, daarna naar Brabant en Holland/Zeeland

Slide 3 - Tekstslide

Handel en nijverheid
  • Door toename voedselproductie is er meer ruimte voor ambachten
  • ambachtslieden vestigen zich in nederzetting waar boeren hun overschotten verhandelen voor nijverheidsproducten
  • Hierdoor werd er meer geld gebruikt (munten)
  • Er ontstond een monetaire economie 

Slide 4 - Tekstslide

Stedengroei en stadsrechten
  • in steden toename handel en nijverheid (ambachtslieden) >
  • ontstaan landbouwstedelijke samenleving, gunstig voor:
  • 1.  adel (belastingen)
  • 2. stedelingen (poorters)
  • 3. horigen > aspirant-poorters 
  •     - groei van de stad
  •     - verbetering positie als horige op domein
  •  Macht van de steden nam toe door stadsrechten:
  •  oa muntrecht, gilderecht, recht op rechtspraak, verdedigingsrecht

Slide 5 - Tekstslide

Atrecht, bisschopsstad en gunstige ligging voor groei:
  • vruchtbaar gebied, wegennet Romeinen intact, Schelde en Scarpe
  • Abdij van Sint-Vaast > ontginningen en schapen (lakennijverheid)
  • komst poorters gestimuleerd (grond voor huis)
  • bonum commune nagestreefd (privileges afkopen van de Graaf)
  • - juridische bescherming
  • - handel en nijverheid gereglementeerd 
  • - verdediging stad
  • - meer invloed poorters, oa bestuur en financiën
  • - handhaven orde oa schepenen 
  • Door in Atrecht als gemeenschap op te treden, stonden ze sterk tegen                                           de graaf
Romeinse wegennet
Pelgrimsroutes naar Santiago

Slide 6 - Tekstslide

Ambachten + Atrechtse handelaren + financieel centrum + sociale groepen
  • interregionale + internationale handel 
  • jaarmarkten in noord Frankrijk
  • Ontstaan Gilden
  • 'Hanze van 17 steden'  (handelsvoordelen)
  • wisselbrieven populair onder handelaren
  • leningen verstrekt aan vorsten en adel 
  • hierdoor privileges afgedwongen
  • grote sociale verschillen:
  • - adel (platteland)
  • patriciaat (zocht aansluiting bij levenswijze adel)
  • - de gilden / 'het gemeen'

Slide 7 - Tekstslide

Strijd om de macht in de stad
  • Het patriciaat bevoorrechte en verrijkte elkaar
  • Armen of 'het gemeen' werd hard aangepakt
  • Nieuwkomers konden niet toetreden tot stadsbestuur
  • Het gemeen kwam in opstand omdat ze vonden dat het patriciaat het bonum                                    commune schaadden. 
  • Patriciaat of adel moest meestal (tijdelijk) toegeven om macht te houden
Gulden Sporen in Kortrijk, 1302 -1382 - 1952

Slide 8 - Tekstslide

De Guldensporenslag
  • Macht adel en patriciërs leidde geregeld tot spanningen, oa:
  • de 'Guldensporenslag' (1302, Brugge) 
  •  Elementen:
  •  - Filips IV (Fr) wilde macht adel (graaf Gwijde, leenman) verminderen
  • - conflict om Engelse gebieden in Frankrijk (Filips IV eiste trouw Vlaanderen)
  • - strijd tussen patriciaat en 'gemeen'  in Brugge:
  •  Graaf Gwyde koos (steeds vaker) de zijde van 'het gemeen'. 
  •  Filips IV (gesteund door patriciërs) werd verslagen oa door 'het gemeen' >
  •  invloed leenheer + patriciaat werd minder tgv de gilden en 'het gemeen'
  •  Overigens: tijdelijke machtsverschuiving
Gulden Sporen in Kortrijk, 1302 -1382 - 1952

Slide 9 - Tekstslide

Slide 10 - Video