les 11 - periode 2

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom!

Als de timer is afgelopen heb je...

• Tas op de grond
• Leer- en opdrachtenboek op tafel
• Telefoon in je tas of telefoontas

Telefoon in telefoontas of eigen tas

Startopdracht

• Wat?  Maken stencil startopdracht
• Klaar? bestuderen H2.6

Bespreken startopdracht 

Programma 

• Herhalen H2.7
• Uitleg 2.8: Aardbevingen en vulkanen
• Tijd over? In les tijd om verder te werken aan de PO-opdracht: deadline 19 dec

Bespreken huiswerkopdrachten: §2.7 opdr. 2,3,5

Vandaag

§2.8 Aardbevingen en vulkanen

Theorie §2.8

Aardbevingen en vulkanen

§2.8: vulkanen en aardbevingen

• Wat is de oorzaak van het ontstaan van bergen, vulkanen en aardbevingen in het Middellandse Zeegebied?

• Waar komen deze voor?

• En waarom juist daar?

Wat weet jij nog over het onderwerp vulkanen en aardbevingen?

Schrijf zo veel mogelijk begrippen / woorden / theorieën op

die je al kent over aardbevingen & vulkanisme 

Je mag overleggen

Herhaling Plaattektoniek

- Aardbevingen

- Gebergtevorming

Zie je het pensymbooltje? Dan meeschrijven.

Plaattektoniek

Drie tektonische plaatbewegingen:

1. Divergent

2. Convergent

3. Transform

Plaatgrenzen

     Convergentie                Convergentie                Divergentie               Transform

                                                   > subductie

Plaatgrenzen

     Convergentie                Convergentie                Divergentie               Transform

                                                   > subductie

Subductie

Leidt tot:

• Gebergtevorming 
  
• aardbevingen
  
• vulkanisme
  

• Hoe?
  

Vulkanisme

• Type vulkaan + type eruptie (uitbarsting) > afhankelijk van plaatgrens
• Bij divergerende platen (effusieve erupties) > schildvulkaan
• Bij convergerende platen > subductie (explosieve erupties) > stratovulkaan
  

Vulkanisme

• Type vulkaan + type eruptie (uitbarsting) > afhankelijk van plaatgrens
• Bij divergerende platen (effusieve erupties) > schildvulkaan
• Bij convergerende platen > subductie (explosieve erupties) > stratovulkaan
  

Plooiingsgebergte

• 2 continentale platen botsen met elkaar, daardoor plooiing = ontstaan plooiingsgebergte
• Gevolg: gebergtevormingen + aardbevingen

Plooiingsgebergte

• 2 continentale platen botsen met elkaar, daardoor plooiing = ontstaan plooiingsgebergte
• Gevolg: gebergtevormingen + aardbevingen

Inzoomen situatie Middellandse Zeegebied

MZ: één van de oudste zeeën op aarde 

'Afrika gaat ten onder aan Europa?'

'Afrika gaat ten onder aan Europa?'

- Afrika ligt op een oceanische plaat.

Wat gebeurt er als een oceanische plaat een continentale plaat raakt?

= ....

Afrika scharniert richting het noorden > 'Afrika gaat ten onder aan Europa?'

- Afrika ligt op een oceanische plaat.

Wat gebeurt er als een oceanische plaat een continentale plaat raakt?

= SUBDUCTIE (Afrikaanse plaat subduceert onder Europese 

plaat)

(Je ziet dat alleen niet, omdat we MZ hebben)

• De Middellandse Zee is het laatste overblijfsel van een oceaan die tussen Europa en Afrika lag.

• Door de beweging van Afrika in noordelijke richting zal de Middellandse Zee steeds kleiner worden

MZ: bestaat uit een aantal microplaten die verschillende bewegingen t.o.v. elkaar maken: 

* Convergentie

* Divergentie

* Transforme

Door alle krachten die worden uitgeoefend op plaatgrenzen ontstaat er niet een mooie horizontale lijn, maar grote puzzel van dwarslijnen, gebergtes etc. 

"Uitwerking van zeer complex geheel''

Gevolgen:

• Kreta: aardkorst die omhoog wordt gedrukt, omdat Afrikaanse plaat onder de Euraziatische plaat schuift. Al die platen zijn eigenlijk allemaal hooggelegen bergtopjes die a/h oppervlakte geduwd zijn. 

belangrijke kenmerken MZ

Mini-oceanen, een verdronken gebergte en een losgescheurde plaat.

• Afgelopen 200 miljoen jaar zijn door convergente en divergente verzakte gebieden mini-oceanen ontstaan en weer dicht gedrukt (Tyrrheense Zee). 
• Daar vinden nu alpiene plooiingsgebieden (= gebergte door botsing ontstaan in afgelopen 70 miljoen jaar) met jonge gebergte (Pyreneeën, Alpen en de Karpaten) bestaat uit sedimentgesteente (afgezet zand, klei en kalk op de bodem van de oceaan). 

belangrijke kenmerken MZ

Mini-oceanen, een verdronken gebergte en een losgescheurde plaat.

• Afgelopen 200 miljoen jaar zijn door convergente en divergente verzakte gebieden mini-oceanen ontstaan en weer dicht gedrukt (Tyrrheense Zee). 
• Daar vinden nu alpiene plooiingsgebieden (= gebergte door botsing ontstaan in afgelopen 70 miljoen jaar) met jonge gebergte (Pyreneeën, Alpen en de Karpaten) bestaat uit sedimentgesteente (afgezet zand, klei en kalk op de bodem van de oceaan). 

Vulkanisme: door subductie veel vulkanen in Griekenland en vooral Italië. 

Etna op Sicilië bijzonder, omdat:

Vulkanisme: door subductie veel vulkanen in Griekenland en vooral Italië. 

Etna op Sicilië bijzonder, omdat: uiterlijk van stratovulkaan (maar is effusief, en niet zoals je zou verwachten explosief)

• Ligt dicht op een convergente plaatgrens en kent rustig vulkanisme
• Oorzaak: door de rek van de Tyrrheense Zee is er geen actieve, maar effusieve Etna ontstaan. 

Aan de slag: individueel Zf

1. Pak werkboek.

2. Maken opdrachten H2.8: opdr. 1,3,4 of werken aan de PO-opdracht (deadline 19 dec).

3. Atlas nodig? Pak deze uit de kast. 

5. Klaar? Maken samenvatting paragraaf 2.8

Reflecteren op de les

Voordat jullie de les verlaten...

Gebruik de atlas.
'The Big One' ligt op een .... plaatgrens

1. Convergente
2. Divergente
3. Transforme
4. Subducerende

Welke andere meetschalen voor
aardbevingen ken je?

Op de oceaan is een tsunami nauwelijks merkbaar / zichtbaar. Aan de kust wel. Hoe kan dat?

Gebruik de atlas.
Waarom is de Ring of Fire een logische locatie
voor een volgende aardbeving?

Hoe zou je een mega-aardbeving en tsunami
terug kunnen zien in grondlagen?

Hoe heet dit diepe deel in de zee?