Gouden eeuw renaissanceliteratuur

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Waar denk je aan bij
middeleeuwse literatuur?

Renaissanceliteratuur

Leg een begrippenlijst aan met de volgende groene begrippen uit de PDF:

klassieke oudheid, renaissance, homo universalis, humanisten, rederijkers, tragedies, lofdichten, epen, Griekse mythologie, poëzie, reisbeschrijvingen, epos, tragedie, didactische poëzie, klucht, proza

staan dikgedrukt in deze LessonUp

Renaissanceliteratuur

• 16e eeuw
• Centraal: leven op aarde en mens zelf
• Interesse in ideeën van denkers en schrijvers uit klassieke oudheid
• Culturele en wetenschappelijke beweging vanuit Italië (15e eeuw) → renaissance

Veranderingen

• Ontdekkingen  → veranderd wereldbeeld
• Boekdrukkunst
• Realistische natuur in de kunst
• Schoonheid als kunstideaal
• Respect voor de individuele mens (klassieke oudheid)

Homo universalis

• Iemand die thuis was in vrijwel alle kunsten en wetenschappen
• Humanisme
• Invloed op het onderwijs  → Latijn: internationale taal van geleerden
• Culturele elite van schrijvers en geleerden > rederijkers
• Literatuur voor geleerde individuen

Erasmus (1469-1536)

• Humanist, theoloog, filosoof & schrijver
• Holland
• Priester

Werken door dichters:
Klassiek naar vorm en inhoud

• Tragedies ++
• Lofdichten +
• Epen ++
• Komedie -
• Didactische poëzie -
• Liefdeslyriek -
• Klucht - -
• Verhalend proza - -

P.C. Hooft (1581-1647)

• Schrijver
• Geleerde individu
• Nederlandsche historiën: geschiedenis van de opstand van Nederland tegen Spanje
• Warenar (komedie om de opvoering van een tragedie te bekostigen)

Constantijn Huygens (1596-1687)

• Dichter
• Briljante alleskunner 
• Schreef meer dan zevenduizend brieven naar andere geletterden en geleerden

Joost van den Vondel (1587-1679)

• Een van de weinige dichters die niet van hoge afkomst of klassiek geschoold waren
• Gijsbrecht van Aemstel 

G.A. Bredero (1585-1618)

• Net als Van den Vondel een 'gewone' Amsterdammer
• Klucht van de koe
• Spaanschen Brabander 
• Kroegscènes en vrijpartijen in Bredero's toneelstukken waren geliefd bij een groot publiek. 

Jacob Cats

• Schreef gedichten over hoe je je moest gedragen -> zeer populair 

Volkstaal

• Renaissanceliteratuur in de volkstaal
• Nederlands moest op het niveau van het Latijn komen
• Basis voor huidige Nederlands 
• Gelegenheidspoëzie: geleerde gedichten bij een geboorte, een huwelijk of een overlijden
• Verruimd begrip literatuur: niet alleen toneel en poëzie, maar ook reisbeschrijvingen en geschiedenisboeken

Maak vraag 3, 4 en 5

3 Welke klassieke elementen zijn vooral kenmerken van renaissanceliteratuur (denk aan vorm én inhoud)?

De volgende klassieke elementen zijn kenmerken van de renaissanceliteratuur:

Auteurs namen het idee van respect voor de individuele mens over uit de klassieke oudheid.

Veel dichters gingen werken schrijven die klassiek waren naar vorm en inhoud, zoals bijvoorbeeld tragedies, lofdichten en epen. De stof haalden zij vaak uit de Griekse mythologie.

4 Het toneel als literair genre nam in de zeventiende eeuw (niet alleen in Nederland) een hoge vlucht. Waarom zou juist het toneel zo populair geworden zijn?

Het toneel werd zo populair omdat de toneelstukken in de volkstaal werden geschreven en opgevoerd. Ze waren vaak levensecht (met vrijpartijen en kroegscènes). Veel steden kregen in de zeventiende eeuw een schouwburg.

5 Literatuur was in de zeventiende eeuw een ruim begrip. Leg dat uit.

Literatuur was ‘ter lering ende vermaak’. Daardoor werd het begrip literatuur ruim genomen: niet alleen toneel en poëzie, ook reisbeschrijvingen en geschiedenisboeken behoorden ertoe.