1.5 Sociale verhoudingen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Burgers en stoommachines

Sociale verhoudingen

Leerdoel

1.4 De leerling heeft kennis van de veranderingen die zich voordeden in de negentiende eeuw in Nederland op het gebied van de sociale verhoudingen.

1.4.1. De leerling weet hoe de werkomstandigheden in de eerste fabrieken waren

1.4.2. De leerling weet hoe industriesteden groeiden
1.4.3. De leerling weet hoe de leefomstandigheden in de industriesteden waren in de beginfase van de Industriële Revolutie 

Kleine huisjes

lawaai en gevaarlijk in de fabriek

Geen hygiëne

12 uur werken

Geen wetten voor de arbeiders

Werkomstandigheden

Leefomstandigheden

Wat is urbanisatie?

1. Mensen verhuizen van het platteland naar de stad, voor fabriekswerk.
2. Mensen die verhuizen van de stad naar het platteland.
3. Mensen verhuizen , omdat er geen platteland meer is.
4. De groei van fabrieken.

Welke wetten hebben ervoor gezorgd dat er meer kinderen naar school gingen? Geef twee voorbeelden.

Wat is de Sociale Kwestie? (1)

• Een kwestie is een probleem
  

• De slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders zijn duidelijk zichtbaar.
  

• Eind 19e eeuw.

• Vooral in de steden.
  

Wat is de Sociale Kwestie? (2)

• ‘De rijken worden rijker, de armen worden armer’

• Alleen ‘de rijken’ mogen stemmen

• Hierdoor blijven ‘de rijken’ aan de macht

Let op: De weekinkomsten van een mannelijke arbeider

was ongeveer 900 cent (9 gulden)

Wat is de sociale kwestie?

1. Het probleem dat arbeiders niet mochten stemmen.
2. Het probleem van de slechte leef- en werkomstandigheden van de arbeiders.
3. Het probleem dat er kinderen moesten werken.
4. Het probleem dat mensen niet sociaal deden tegen elkaar.

Wie helpt de arbeiders? (1)

• Sommige fabrikanten gaven de arbeiders wél wat extra's (soms ook uit eigen belang: een fittere arbeider werkt harder...)

• Arbeiders gaan staken: dit werkt alleen als iedereen gaat staken, en dat was moeilijk vol te houden

• Arbeiders gaan samenwerken in vakbonden.

Wie helpt de arbeiders? (2)

• Nederland kent drie grote politieke groepen: socialisten (links), confessionelen (midden) en liberalen (rechts)

• Deze politieke groepen hebben allemaal een andere oplossing voor de sociale kwestie, maar ook allemaal eigen belangen

Liberalisme

Socialisme

Confessionalisme

Sociale kwestie vanuit geloof oplossen

Zo weinig mogelijk bemoeienis van de overheid 

De sociale kwestie zal zichzelf oplossen

Fabrieken moeten van de overheid zijn

Er moet een revolutie komen

Overheid moet sociale wetten maken

Overheid heeft plicht om voor burgers te zorgen

Welke veranderingen deden zich in de 19e eeuw in Nederland voor op het gebied van de sociale verhoudingen?