Meer dan Lezen §1 tm §3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Meer dan Lezen §1 t/m §3

• Leesstrategieën (§1).
• Woordraadstrategieën (§1).
• Onderwerp en hoofdgedachte (§2).
• Tekstdoelen en tekstsoorten (§3).

Leesstrategieën

§1 Strategieën (blz. 18)

Je kunt een tekst op verschillende manieren lezen. Die manieren van lezen heten leesstrategieën. 

Welke strategie je kiest, 

hangt af van je leesdoel.

Vier leesstrategieën:

• oriënterend lezen
• globaal lezen
• precies lezen
• zoekend lezen

Oriënterend lezen

Doel	Hoe doe je dat?
onderwerp vinden	Kijk naar: - titel - tussenkopjes - illustraties - anders gedrukte woorden Lees: - inleiding (vaak: eerste alinea)

Globaal lezen

Doel	Hoe doe je dat?
deelonderwerpen vinden	Je leest de eerste en laatste zinnen van alle alinea's.

Precies lezen

Doel	Hoe doe je dat?
een tekst helemaal begrijpen	Je leest de tekst nauwkeurig van het begin tot het eind.

Zoekend lezen

Doel	Hoe doe je dat?
specifieke informatie in een tekst vinden	Je let op tussenkopjes, anders gedrukte woorden en opvallende tekens (bolletjes, nummers, sterretjes).

Bijvoorbeeld: opzoeken hoe de keizer van Frankrijk heet, hoe laat de film begint, wat de geboortedatum is van je oma, welk ras hond geschikt is als blindegeleidehond....

Woordraadstrategieën

§1 Strategieën (blz. 12/13)

Wat zijn woordraadstrategieën?

Als je in een tekst een woord ziet staan dat je nog niet kent, kun je zelf proberen om de betekenis te vinden. Je kijkt dan naar de context (= de tekst rond het woord) of je informatie kunt vinden over het woord.

De woordraadstrategieën zijn zeven manieren waarop je de betekenis zou kunnen achterhalen.

7 woordraadstrategieën

1. Zoek een bekend woorddeel.
2. Zoek een omschrijving.
3. Zoek een definitie.
4. Zoek een voorbeeld.
5. Zoek een tegenstelling.
6. Zoek een synoniem.
7. Bekijk de illustratie.

Moeilijk woord? Stappenplan:

1.  Kijk naar het woord. Misschien ken je al een stukje van het woord. 
2. Lees een stukje terug of verder in de tekst. Daar wordt soms uitgelegd wat het woord betekent met een omschrijving, definitie of een voorbeeld.
   
3. Lees een stukje terug of verder in de tekst. Daar staat soms een woord dat het tegenovergestelde betekent.
4. Lees een stukje terug of verder in de tekst. Daar staat soms een woord dat hetzelfde betekent (synoniem).
   
5. Kijk naar de illustratie.

Onderwerp en hoofdgedachte

§2 Onderwerp en hoofdgedachte (blz. 18)

Onderwerp

Een tekst gaat ergens over. Dat noem je het onderwerp.

Hoe vind je het onderwerp?

Lees de tekst oriënterend.

Stel de vraag: Waar gaat de tekst over?

Geef antwoord in 1-5 steekwoorden.

Vorm van het onderwerp

• één of een paar woorden
• nooit meer dan vijf woorden
• nooit een zin!
• vaak een zelfstandig naamwoord 

Bijvoorbeeld: 'blindegeleidehonden', 'de bibliotheek in Dordrecht', 'Griekse mythologie'

Hoofdgedachte bepalen

*Geeft antwoord op de vraag: 

Wat zegt de schrijver over het onderwerp?

Om hier antwoord op te geven, moet je de tekst PRECIES LEZEN.

*De kortst mogelijke samenvatting van de tekst. (1 zin dus)

* Staat vaak in de inleiding of het slot.

Vorm van de hoofdgedachte

Het is 1 zin

Het is nooit een vraag!

Tekstdoelen en tekstsoorten

§3 Tekstdoelen en tekstsoorten (blz. 24)

Tekstsoorten

Er zijn heel veel verschillende soorten teksten. 

Dit zijn wat voorbeelden van tekstsoorten:

* schoolboek

* recept

* advertentie

* stripverhaal

* nieuwsbericht

Tekstdoel

Een schrijver van een tekst wil iets bereiken met zijn tekst. 

Zijn tekst heeft een DOEL = tekstdoel.

Er zijn vijf tekstdoelen:

AMUSEREN

INFORMEREN

INSTRUEREN

OVERTUIGEN

ACTIVEREN

Hoe weet je wat het tekstdoel is?

* Bepaal wat het belangrijkste is wat de schrijver met de tekst wil bereiken.

* Vind je dat moeilijk? Kijk dan naar wat de tekstsoort is. 

(Advertenties zijn bijvoorbeeld altijd bedoeld om te overtuigen.)

LET OP: een schrijver kan meer dan één doel hebben. 

Hij kan bijvoorbeeld een nieuwsbericht schrijven om jou te informeren en je tegelijk amuseren met een grapje in die tekst.  Het tekstdoel is altijd het meest belangrijke doel. In dit voorbeeld dus: informeren.

Wat zijn de tekstdoelen?

globaal lezen

soms uit 1, soms meer

de belangrijkste informatie van een alinea

van een verhaal, mop of strip

overtuigen

oriënterend lezen

Een politierapport heeft als tekstdoel:

1. informeren
2. overtuigen
3. activeren
4. amuseren

Een reclametekst heeft als tekstdoel:

1. informeren
2. overtuigen
3. activeren
4. amuseren

Een ingezonden brief heeft als tekstdoel:

1. informeren
2. amuseren
3. overtuigen
4. activeren

Een menukaart heeft als tekstdoel:

1. informeren
2. overtuigen
3. activeren
4. amuseren

Een nieuwsbericht heeft als tekstdoel:

1. informeren
2. overtuigen
3. activeren
4. amuseren

Wat is het
tekstdoel?

1. informeren
2. amuseren
3. activeren
4. overtuigen

Wat is het tekstdoel?

Wat is het tekstdoel?

1. informeren
2. amuseren
3. overtuigen
4. instrueren

Wat is het tekstdoel?

Wat is het tekstdoel?

1. overtuigen
2. activeren
3. informeren
4. amuseren

Wat is het tekstdoel?

1. instrueren
2. activeren
3. amuseren
4. overtuigen

Welke leesstrategie gebruik je als je een deelonderwerp wil vinden?

1. oriënterend
2. globaal
3. precies
4. zoekend

Welke leesstrategie gebruik je als je het onderwerp wil vinden?

1. oriënterend
2. globaal
3. precies
4. zoekend

Welke leesstrategie gebruik je als je de tekst helemaal goed wil begrijpen?

1. oriënterend
2. globaal
3. precies
4. zoekend

Welke leesstrategie gebruik je als je het antwoord op een (specifieke) vraag wil vinden?

1. oriënterend
2. globaal
3. precies
4. zoekend

Je leest een interessant artikel uit de krant helemaal.

1. oriënterend
2. globaal
3. precies
4. zoekend

Je kijkt in een filmrecensie welke onderdelen van de film besproken worden.

1. oriënterend
2. globaal
3. precies
4. zoekend

Je valt midden in een tv-programma en probeert te achterhalen waarover het gaat.

1. oriënterend
2. globaal
3. precies
4. zoekend

Je kijkt in de inhoudsopgave van Voetbal International op welke pagina het artikel staat dat op de omslag wordt aangekondigd.

1. oriënterend
2. globaal
3. precies
4. zoekend

Je bekijkt een filmpje waarin uitgelegd wordt hoe je een sticker kunt ontwerpen.

1. oriënterend
2. globaal
3. precies
4. zoekend

Je luistert naar een omroepbericht op het station om te horen van welk perron je vertraagde trein vertrekt.

1. oriënterend
2. globaal
3. precies
4. zoekend

Dit is geen woordraadstrategie:

1. synoniem zoeken
2. tegenstelling zoeken
3. alleen vooruit lezen
4. voorbeelden zoeken

Zoek de synoniemen van onderstaande woorden bij elkaar. 

meteen

standpunt

voedsel

meestal

fabeltje

direct

verzinsel 

eten 

mening

doorgaans