3.4 Nederlands Indië

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, mavo
• Leerjaar 2

Burgers en stoommachines

Nederlands-Indië

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• ken je de begrippen cultuurstelsel, imperialisme, nationalisme, ethische politiek, Max Havelaar en Nederlands-Indië (R)

• kun je herkennen en uitleggen hoe Indië een kolonie van Nederland werd. (T1)

• kun je uitleggen waarom er kritiek kwam op het cultuurstelsel  (T2)

• kun je beargumenteren wat jij ervan vindt dat Nederland Indië tot kolonie maakte.   (I)

Nederlands-Indië

• Europeanen waren trots op hun land en cultuur (nationalisme)
  

• Zij waren de besten en lieten dat zien door andere landen te overheersen (imperialisme)
  

• Vanaf 1815 ging Nederland Nederlands-Indië zien als bezit
  

• Er werd een kolonie gesticht
  

• Maken opdracht 1 tot 4 pagina 52

Het cultuurstelsel

 (1830-1870)

• Doel: Indië moet weer winstgevend (voor Nederland) worden

• Met dat geld kan Nederland een modern land worden (wens van koning Willem I)

• Uitvoering onder leiding van Johannes van den Bosch
  

Hoe werkt het cultuurstelsel?

• Javaanse boeren moeten 1/5 deel van hun land verbouwen met producten voor de Nederlanders: koffie, thee en indigo 
  Cultures

• Javaanse boeren krijgen hiervoor plantloon (was erg laag)
  
  
• Javaanse boeren moeten 66 dagen werken voor de Nederlanders (herendiensten), bijvoorbeeld wegen, kanalen en spoorwegen aanleggen

🏵

🌴

🌴

🌴

🕳

🌴

🕳

🛢

🛢

🛢

Koffie

☕️

⚽️

🌴

🍚

🍚

🍚

🍚

🖇

🖇

🚬

🌴

🚬

Goud

🏵

🌴

🛢

🌴

🌴

☕️

🛢

🌴

🍭

🏵

🏵

☕️

Palmolie

🌴

Tabak

🚬

Aardolie

🛢

Suikerriet

🍭

Kolen

🕳

Rubber

⚽️

Rijst

🍚

Tin

🖇

Thee

🍵

🍵

🍵

Positieve gevolgen 

voor Nederland

• Nederlands-Indië is binnen paar jaar weer winstgeven voor Nederland.
  

• Infrastructuur (wegen, kanalen, bruggen en spoorwegen) in Nederland  zijn vrijwel geheel betaald door deze winsten
  
  
• Maken opdracht 5 pagina 53

Negatieve gevolgen 

voor Nederlands-Indië

• Beste land moest voor het cultuurstelsel worden gebruikt
  

• Hongersnoden

• Vaak meer dan 66 dagen herendiensten

• Plantloon is laag

Kritiek op het cultuurstelsel

Max Havelaar

• Max Havelaar, of de koffij-veilingen der Nederlandsche Handel-Maatschappij.
  

• Boek van Multatuli (Latijn voor: 'ik heb veel leed gedragen'), pseudoniem van Eduard Douwes Dekker

• Belangrijkste protest tegen het cultuurstelsel
  

Maken opdracht 6 pagina 53

Pak je spullen:

• Geschiedenisboeken
• Map + pen

          Agenda

1. Leesuur
2. SO
3. Uitleg hoofdstuk 3.4 deel 2
4. Quizje

Liberalen in Nederland aan de macht (1848)

• Cultuurstelsel wordt uitvoerd door de NHM, een staatsbedrijf. 

• Liberalen willen economische vrijheid en niet dat de overheid zich bemoeit met de economie.

• Ze willen dat óók particuliere ondernemers een bedrijf op Java kunnen starten

Ethische politiek

• Ontstaat rond 1900 in Nederland

• Nederland wil iets terugdoen voor de Indonesische bevolking (Ereschuld)

• Beschaving en cultuur bij brengen

• Maken opdracht 7 en 8 pagina 53

De Ethische politiek bestond uit:

• Verbetering van het onderwijs in Nederlands-Indië

• Irregatie aanleggen voor betere oogsten

• Emigratie bevorderen van dichtbevolkte naar dunbevolkte gebieden

• Verbetering gezondheidszorg

De gevolgen van beter onderwijs

• Sommige Indonesiërs gingen in Nederland studeren;
  

• ..en leren daar over vrijheid en democratie
  

• Gevolg: ontstaan nationalisme in Nederlands-Indië

• Let op: Ook in andere kolonies ontstaat nationalisme

Welke producten werden in het cultuurstelsel verbouwd?

1. koffie, thee en indigo
2. specerijen, tabak en indigo
3. koffie, thee en specerijen
4. tabak, koffie en zout

Hoe groot was het percentage dat de boeren van hun land moesten gebruiken voor het cultuurstelsel?

1. 20
2. 30
3. 40
4. 50

Welk bedrijf was verantwoordelijk voor het cultuurstelsel

1. VOC
2. HMA
3. VED
4. NHM

Goed of fout?
Het cultuurstelsel werd in heel Nederlands-Indië
ingevoerd.

1. Goed
2. Fout

Op welk eiland werd het cultuurstelsel ingevoerd?

1. Sumatra
2. Java
3. Bali
4. Molukken

Goed of fout?

In het cultuurstelsel draaide het om de levering
van cultuurproducten aan de Nederlanders.

1. Goed
2. Fout

Goed of fout?

De boeren waren erg blij met de cultuurprocenten.

1. Goed
2. Fout

Welke combinatie is juist?

1. Boeren - plantloon Regenten - cultuurprocenten
2. Boeren - cultuurprocenten Residenten - plantloon
3. Regenten - plantloon Residenten - cultuurprocenten
4. Boeren - plantloon Residenten - cultuurprocenten

Op welke manier gingen de Nederlanders met het bestuur van Java om?

1. Ze ontsloegen de meeste vorsten en zetten er nieuwe Javaanse vorsten voor in de plaats.
2. Ze ontsloegen de meeste vorsten en zetten er nieuwe Nederlandse ambtenaren voor in de plaats.
3. Ze lieten het grotendeels intact en plaatsen er een Nederlandse bestuur naast en boven.
4. Ze haalden het hele inheemse bestuur weg en plaatsten er een Nederlands bestuur.

Begrippen uit deze les

• cultuurstelsel
• imperialisme
• nationalisme
• Max Havelaar (boek)
• Ethische politiek

Jaartallen uit deze les

• 1830-1870: cultuurstelsel
• vanaf 1900: Ethische politiek

Personen uit deze les

• Koning Willem I
• Johannes van den Bosch
•  Eduard Douwes Dekker (Multatuli)

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je in dit hoofdstuk nog niet zo goed hebt begrepen.