Domein B3.6 Transport

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Domein B3.6 Transport

De bouw van het buizenstelsel past bij de leefwijze van het dier...

Transport van stoffen

• Eencellige organismen: diffusie
• Planten: houtvaten en bastvaten
• Geleedpotigen: open circulatiesysteem + buisvormig hart
• Regenworm: bloedsomloop met meerdere harten
• Vis: enkelvoudige bloedsomloop (hart (B+K) -> kieuwen -> organen)

• Dieren: circulair gesloten dubbele bloedsomloop + pomp (hart) = effectief, over grote afstanden mogelijk en draagt bij aan homeostase in lichaam

Het hart is het middelpunt van de bloedsomloop

Binas 84C2 bloedvaten

Pak Binas 84A erbij

Kleine bloedsomloop

hart -> longen -> hart

1. Rechterkamer
2. Longslagader
3. Haarvaten van de longen
4. Longader
5. Linkerboezem

Longslagader: WEINIG zuurstof & VEEL koolstofdioxide

Longader: VEEL zuurstof & WEINIG koolstofdioxide

Grote bloedsomloop

hart -> organen -> hart

1. Linkerkamer
2. Aorta
3. Slagader -> orgaan
4. Haarvat van orgaan
5. Orgaan -> ader
6. Holle ader
7. Rechterboezem

Slagaders: VEEL zuurstof & WEINIG koolstofdioxide

Aders: WEINIG zuurstof & VEEL koolstofdioxide

Embryonale bloedsomloop

Binas 84B

- Ovale venster

- Ductus Botalli

Hoe stroomt het bloed door het hart?

1. Rechterkamer
2. Longslagader
3. Longen
4. Longader
5. Linkerboezem
6. Linkerkamer
7. Aorta
8. Slagader orgaan
9. Orgaan
10. Ader orgaan
11. Holle ader
12. Rechterboezem

• Hartkleppen tussen de boezems en de kamers
• Slagaderkleppen (halvemaanvormige kleppen) in de aorta en longslagader

Binas 84C1

• De kransslagaders voorzien het hart zelf van zuurstof en voedingsstoffen.

• De kransaders van het hart voeren zuurstofarm bloed met afvalstoffen naar een holle ader.

ALLES WAT BLAUW = ZUURSTOFARM

Het bloed komt net terug van een hele reis door het lichaam en heeft zuurstof opgegeven aan de lichaamscellen(zuurstofarm). Hij gaat nu naar de longen om weer zuurstof op te halen.

ALLES WAT ROOD = ZUURSTOFRIJK

Het bloed komt net terug van een reisje naar de longen, daar heeft  hij zuurstof opgenomen (en koolstofdioxide uitgegeven) van de longen. Dit gebeurde in de kleine bloedsomloop.

Uitleg aan de hand van de afbeeldingen op blz. 51 tekstboek.

Een hartslag gaat in 3 stappen

(Binas 84D1)

Harttonen in Binas 84D3 -> bloed slaat tegen hart- en slagaderkleppen aan

Hartruis: kleppen sluiten niet goed

-> gevolg???

Hartslagfrequentie

De snelheid waarmee impulsgeleiding verloopt vanuit sinusknoop

ECG (Binas 84D2)

Regeling BD

Receptoren in wand halsslagaders en aorta meten BD -> te laag (onder normwaarde)? seintje naar hersenstam = hogere HR

Negatieve terugkoppeling

Ook invloed van adrenaline

Wat is het slagvolume?

De bloedvaten rond het hart

• De kransslagaders voorzien het hart zelf van zuurstof en voedingsstoffen.
• Alle aders (behalve longaders) komen uit in twee holle aders. Ook de kransaders van het hart voeren zuurstofarm bloed met afvalstoffen naar een holle ader.

-> verstopping slagader = hartinfarct

Bloedvatenstelsel

Drie typen bloedvaten

(Binas 84C2)

1. Slagaders (arteriën): vasoconstrictie en vasodilatatie

2. Haarvaten (capillairen)

3. Aders (venen)

Binas 84E1 en 84F

Binas 84A. Welke twee uitzonderingen zijn er?

Dunne darm: resorptie voedingsstoffen in haarvaten -> poortader -> lever

Bloeddruk: 84E2

Bovendruk (systolisch): kamers trekken samen en bloed wordt in slagaders gepompt = maximaal

Onderdruk (diastolisch): tijdens hartpauze = minimaal

Hoge bloedduk (hypertensie): de wanden van de slagaders veren onvoldoende mee met het samentrekken van de kamers. Oorzaken:

• Stress
• Roken
• Overgewicht
• Zout eten
• Atherosclerose

-> bloedplaatjes kapot -> stolsel = trombose

Bloeddruk meten

Binas 84D3

Binas 84H

Bloedplasma: vervoer zuurstof, voedingsstoffen, afvalstoffen, enzymen, hormonen, antistoffen

Homeostase

• 38 graden
• pH 7,4
• osmotische waarde 0,9% NaCl

Binas 84I

Rood beenmerg in holtes van platte en ronde botten.

Rode bloedcellen (Binas 89A)

Bloedplaatjes (Binas 84O)

Witte bloedcellen (1: fagocytose)

Binas 84N

Colloïd osmotische druk: door verschil in eiwitconcentratie tussen bloedplasma en weefselvloeistof

• Filtratie: haarvat -> weefsel (bloeddruk)
• Resorptie: weefsel -> haarvat (colloïd-osmotische druk)

Balans weefselvloeistof:

filtratie - resorptie - afvoer lymfe = 0

Oedeem: ophoping weefselvloeistof in weefsels, oorzaken:

• [eiwitten] hoger in weefselvloeistof
• [eiwitten] lager in bloedplasma
• Verstopt lymfevat
• Te hoge bloeddruk