Thema waarneming en gedrag Basis

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

JdW-klimwijzer

Uitleg over de klimwijzer aan de leerlingen, hierna volgen enkele vragen over de klimwijzer. 

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Chromebook, JdW-map, etui 

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan het welbevinden van leerlingen. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zitten startklaar en zijn bijvoorbeeld ingelogd in LessonUp en hebben hun JdW-map op tafel.

Activering bs. 1

Wie kan alle zintuigen opnomen?

      Leerdoelen

bs. 1

5.1.1 Je kunt vijf zintuigen noemen met hun prikkel.

5.1.2 Je kunt de werking van zintuigen beschrijven. 

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

Het zintuigenstelsel

Zintuigenstelsel:

Alle zintuigen samen.

zintuig:

Orgaan dat reageert op prikkels uit de omgeving

en die prikkels omzet in impulsen.

Met je zintuigen kun je de omgeving waarnemen.

Waarnemen is het opmerken van dingen binnen en buiten je lichaam. 

Zintuigen

 De werking van zintuigen

1. De signalen die je zintuigen opmerken, noem je prikkels.
   
2. Zintuigen zetten prikkels om in impulsen.
   
3. Impulsen worden naar je grote hersenen gebracht om ze te verwerken. – Je wordt je bewust van de prikkels: je neemt waar.

Zenuwstelsel

hersenen:  Deel  dat door de schedel wordt beschermd.

ruggenmerg: geeft impulsen door van zenuwen uit de romp en de ledematen naar de hersenen, en omgekeerd; ligt goed beschermd in de wervelkolom.

zenuwen: Geleiden impulsen

Prikkel en impuls 

Wat is het verschil tussen beide?

prikkel

Een prikkel is iets waar een zintuig op reageert. 

Een invloed uit de omgeving op een organisme.

impuls

Elektrisch signaal dat door zenuwen kan worden doorgegeven.

Verschillende prikkels

uitwendige prikkel: Prikkel uit de omgeving.

inwendige prikkel: Prikkel die in het lichaam zelf ontstaat.

Gedrag

Gedrag komt vaak tot stand door een combinatie van inwendige en uitwendige prikkels.

Aan de slag

BS.1 Opgave:

1 T/M 6

Aflsluiting BS 1

Ken jij de 5 zintuigen met hun prikkel?

Kan jij de werking van zintuigen uitleggen?

Activering bs. 2

Weet jij dat de huid uit veel onderdeln bestaat elk met een functie?!?!

      Leerdoelen

bs. 2

5.2.3 Je kunt de delen van de huid benoemen.

5.2.4 Je kunt de taken van de huid noemen.

5.2.5 Je weet wat je moet doen bij een brandwond. 

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

DE HUID

Lederhuid: huidlaag waarin de zintuigen, zenuwen, pijnpunten, haarspiertjes, bloedvaten en zweetklieren liggen.

Zweetklieren: klier die zweet produceert.

Talgklieren: bevinden zich in de haarzakjes en produceren talg.

Poriën: kleine openingen in de huid

 Taken van de huid

 De hoornlaag beschermt je lichaam:

– tegen beschadiging

– tegen ziekteverwekkers

– tegen uitdroging

• De huid helpt bij de regeling van de lichaamstemperatuur.

– Zweetklieren maken zweet. Door zweet koelt het lichaam af.

– Meer doorbloeding van de huid. Het lichaam koelt af.

– Minder doorbloeding van de huid. Het lichaam verliest minder warmte.

Een brandwond 

Een brandwond is een beschadiging van de huid door warmte, een chemische stof of elektriciteit.

 • Eerste hulp bij een brandwond.

– koelen onder de kraan met lauw water (ongeveer tien minuten)

– een dokter bellen bij grote blaren of een kapotte huid

– niets op een brandwond smeren

– brandwond bedekken met plasticfolie, vet verbandgaas of een schone doek

Aan de slag

BS.2 Opgave:

1 T/M 5 +7+8 

Aflsluiting BS 2

Ken jij de onderdelen van de huid met functies?

Weet jij uit te leggen wat te doen bij een brandwond?

Activering bs. 3

Het oor heeft vele onderdelen die samen ervoor zorgen dat wij kunnen horen.

Welke onderdelen ken jij al? En wat doen ze?

      Leerdoelen

bs. 3

5.3.6 Je kunt de delen van een oor benoemen met hun taak. 

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

HET OOR

trommelvlies: onderdeel van het oor dat door geluiden in trilling wordt gebracht

oorsmeerkliertjes: kliertjes in de gehoorgang die oorsmeer produceren

gehoorbeentjes: geven de trillingen van het trommelvlies: door aan een vlies in het slakkenhuis.

slakkenhuis: slakkenhuis geeft dan impulsen af aan de gehoorzenuw

gehoorzenuw: onderdeel van het oor dat impulsen naar de hersenen geleidt

oorschelp: onderdeel van het oor dat trillingen opvangt

gehoorgang: onderdeel van het oor dat geluiden naar het trommelvlies geleidt

buis van Eustachius: onderdeel van het oor dat de trommelholte met de keelholte verbindt

Aan de slag

BS.3 Opgave:

1 T/M 7 

Aflsluiting BS. 3

Ken jij de onderdelen van de oor met functies?

wenkbrauwen: Beschermen oog tegen zweetdruppels en ander vocht.

wimpers: Beschermen tegen vuil en fel licht.

harde oogvlies: beschermende laag van het oog.

iris (regenboogvlies):Gekleurde deel van het oog.

pupil: Opening in de iris.

traanklier: Maakt traanvocht.

traanbuis: voert traanvocht af naar de neusholte.

oogspieren

Hiermee beweeg je de ogen.

Onderdelen oog + functie

Wenkbrauwen :Beschermen het oog tegen zweetdruppels en ander vocht.

Wimpers: Beschermen het oog tegen vuil en fel licht.

Harde oogvlies: Buitenste, beschermende laag van het oog.

Iris (regenboogvlies):Gekleurde deel van het oog.

Pupil: Opening in de iris.

Traanklier: Maakt traanvocht.

Traanbuis: Voert traanvocht af naar de neusholte.

Oogspieren: Hiermee beweeg je de ogen.

De binnenkant van het oog

– Lens: zorgt ervoor dat je dingen scherp kunt zien.

– Glasachtig lichaam: bestaat uit doorzichtig, zacht materiaal dat alle

onderdelen van het oog op hun plaats houdt.

– Netvlies: hierin liggen de zintuigcellen die licht omzetten in impulsen.

– Vaatvlies: hierin liggen veel bloedvaten die het oog van voeding voorzien

en afvalstoffen afvoeren.

– Oogzenuw: geeft impulsen van de zintuigcellen door aan de grote hersenen.

Bijziend: iemand ziet dichtbij scherp.

– bril met holle glazen

Verziend: iemand ziet in de verte scherp.

– bril met bolle glazen

Activering bs. 5

      Leerdoelen

bs. 5

5.5.9 Je kunt beschrijven hoe een bewuste reactie ontstaat.

5.5.10 Je kunt beschrijven wat gedrag is.

5.5.11 Je kunt benoemen waardoor gedrag wordt bepaald. 

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

Reageren

waarnemen:

• Het rode licht is een prikkel voor de ogen.

• In de ogen ontstaan impulsen.

• De impulsen gaan door zenuwen naar de hersenen.

• De jongen neemt het rode licht waar.

Reactie:

De jongen besluit te stoppen voor het rode licht. Hij moet in de handrem knijpen. Dat gaat zo:

• In de hersenen ontstaan impulsen.

• De impulsen gaan door zenuwen naar de spieren in de arm.

• De spieren trekken samen, de jongen knijpt in de handrem.

• Hij stopt voor het rode licht.

Bewuste reactie

Bewuste reactie: je kiest ervoor om iets te doen.

Respons: reactie op een prikkel

Gedrag

Gedrag: Alles wat een mens of dier doet, is gedrag.

 Gedrag bestaat uit reacties op prikkels. 

aangeboren gedrag: gedrag dat niet aangeleerd hoeft te worden.

aangeleerd gedrag: gedrag dat ontstaat door te leren.

Normen & waarden

waarden:

dingen die mensen belangrijk vinden in het leven

normen:

gedragsregels waarvan veel mensen vinden dat je je eraan moet houden

Aan de slag

BS.5 Opgave:

1 T/M 7 

Aflsluiting BS. 5

Ken jij de onderdelen van de oog met functies?