Les 5: Beeldende kunst - schilderkunst

• Kunst Algemeen
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

H4: Beeldende kunst

Invalshoek schilderkunst

• Log in op lesson up 
  
• Boek op tafel
  
• Aantekeningen + huiswerk op tafel
  
• Check wat er achter dit oogje zit....

We starten over...

Vandaag:

• Check of vorige week begrepen is (bouwkunst)
• Startvragen
• Uitleg H3 schilderkunst 

                - Kunst religie en levensbeschouwing

                - Kunst en esthetica

                - Kunst en opdrachtgever

Fries

Voetstuk

Kapiteel

Timpaan

Schacht

Architraaf

Dorisch

Ionisch

Korintisch

Hollandse Renaissance

Hollands Classicisme

Barok

- speklagen (horizontaliteit)

- trapgevels

- gebruik baksteen

- klassieke elementen ter decoratie

- strenge naleving klassieke bouworde

- pilastergevel

- symmetrische, klassieke basis maar verder sterk gedecoreerd

- overdreven bombastisch

- harmonieus en imposant

Startvragen H4 (schilderkunst)

1. Leg uit wat een emblemata is

2. Wat is een allegorie

3. Noem drie genres in de schilderkunst

4. Wat is een tronie

prenten die voorzien zijn van een spreuk en korte verklarende teksten.

voorbeeld van emblemata van P.C. Hooft

een personificatie van een abstract begrip

stilleven, landschap, historiestuk, portret, genrestuk

Een portret van een anoniem model die over het algemeen gemaakt wordt als studie voor de kunstenaar. 

vb. Malle babbe, Meisje met de parel

1. Meubels, schilderijen, familiewapens

2. Calvinisme

3. Nee

4. aards verblijf is tijdelijk en leven is kwetsbaar

5. sind Lucasgilde

6. vreemde exotische voorwerpen

7 niet waar

8. Bier, water was niet veilig

9. inpoldering, microscoop, duikboot, lichtgolftheorie

10. stadsbijaards, camera obscura, machinerie in theater

Onthoud

• Nederland calvinistische basis maar tolerant naar anderen

• Nederland = multicultureel en op de wereld gericht

• Andere wereldmachten (Spanje, Italië, Portugal e.d.) zijn katholiek 

• Nederland was (relatief) welvarend

Vloer van burgerzaal

paleis op de dam

Amsterdam

Gematigdheid, woord staat centraal. 

Gevolg is dat men zoekt naar een vorm van kunst die wel verfraaid maar niet overdreven is. En zeer gematigd met christelijke afbeeldingen.

Nederlanders komen in aanraking met vele culturen en ideeën. --> deze beinvloeden de kunstenaars die op zoek zijn naar de 'Nederlandse' stijl

Nederlanders hadden geld. Vanuit religie wilde men hun geloof ook beleiden er werd daardoor ook geld uitgegeven voor 'moraliserend' werk dat past bij de waarden van de maatschappij

Stijlen

• Historiestuk
  
• Portretten
  
• Genrestukken
  
• Landschappen
  
• Stillevens
  

Welk historiestuk is niet bijbels qua voorstelling?

a. Christus en de overspelige vrouw -G. van den Eeckhout 

     1650 - 1674 - 66x82cm

b. Thobias met de engel en de vis -T. Lastman 

     1610 34,4 x55 cm 

c. Bileam en de ezelin - R. van Rijn

     1626, 63 × 47 cm

d. Andromeda aan de rots geketend- R. van Rijn

     1631 34x24 cm

1. 
2. 
3. 
4. 

Kenmerken historiestukken

Voorstelling

• Mythologisch
• Bijbels (oud testament)

Vormgeving

• Klein formaat
• Clair obscure (caravagisme)
• Grove toets (Rembrandtisme)
• Bruin/gele tint (rembrantisme)

Vlucht naar Egypte

Rembrandt van Rijn

1627

24x34 cm

Zelfportret

Groepsportret

Tronie

Familieportret

Kenmerken portretten

Voorstelling

• Beheerste houding
• Kleding representeert beroep/rijkdom
• Let op symbolen

Vormgeving

• Diverse formaten (kosten afhankelijk)
• Rembrandt -> dynamische compositie
• kan clair obscure (caravagisme) 

Portret van Jacob Cats

Adriaen Pietersz. van de Venne

1618

15x12 cm (tekening)

tip

Let op de bedoeling van de opdrachtgever!

00:00

Onthoud welke taferelen je ziet...

01:00

Welke taferelen zag je?

Kenmerken genrestukken

Voorstelling

• gewone leven/volkse taferelen
• moraliserend (ora et labora)

Vormgeving

• lichtval
• verfijnd (blijf bij je stiel)
• klein formaat

De spinster

Nicolaes Maes

1650 - 1660

63x55 cm

tip

Let op de bedoeling van de opdrachtgever!

lage horizon

hollandse lucht

Gebouwen die bestaan en/of geinspireerd zijn op italiaanse klassieke gebouwen

Molen bij wijk bij duurstede

Jacob van Ruysdael

1668-1670

83 × 101 cm

Vanitas

Pronkstilleven

Jachtstilleven

Bloemstilleven

Bron: rijksmuseum

Stillevens kenmerken

Voorstelling

• kijk goed wat de symbolische betekenis kan zijn
• Vanitas = Vergankelijkheid 

Vormgeving

• lichtval
• verfijnd (blijf bij je stiel)
• divers formaat
• Check de compositie (ivm dynamiek)

Bekijk dit filmpje voor uitleg over Vanitas

https://www.youtube.com/watch?v=tMOpguZWkPc

Kandelaar/brandende kaars: 

Tijdelijkheid van de tijd op aarde -> de kaars brandt op zoals ook het leven zal eindigen

(leeg) Glas

ijdelheid, tijdelijkheid -> het glas is leeg maar wel mooi en duur. Het gaat er niet om dat het er mooi uit ziet, het is leeg net zoals je leven wat nog zo mooi kan zijn, het is ook eindig.

Boeken:

ijdelheid, tijdelijkheid en zinloosheid van het aardse -> al leer je en weet je nog zo veel, het leven is maar tijdelijk, wees niet te ijdel op je kennis weet dat het eindig is (momento mori)

Schedel:

tijdelijkheid -> je gaat dood, hier staat de schedel symbool voor

Sleutel: 

tijdelijkheid en zinloosheid van het aardse -> de sleutel verwijst naar de hemelpoort

Vondel - Kinder-lyck

Constantijntje, 't zaligh kijntje,

Cherubijntje, van om hoogh,

D'ydelheden, hier beneden,

Vitlacht met een lodderoog.

Moeder, zeit hy, waarom schreit ghy?

Waarom greit ghy, op mijn lijck?

Boven leef ick, boven zweef ick,

Engeltje van 't hemelrijck:

En ick blinck 'er, en ick drincker,

't Geen de schincker alles goets

Schenckt de zielen, die daar krielen,

Dertel van veel overvloets.

Leer dan reizen met gepeizen

Naar pallaizen, uit het slick

Dezer werrelt, die zoo dwerrelt.

Eeuwigh gaat voor oogenblick.

Schedels, die herinneren aan de zekerheid van de dood; rotte vrucht (bederf); bellen (de beknoptheid van het leven en de plotselinge dood); rook, horloges en zandlopers (de beknoptheid van het leven); en muziekinstrumenten staan voor de beknoptheid en de vluchtige aard van het leven. Fruit, bloemen en vlinders worden op dezelfde manier gebruikt. Een gepelde citroen was, net als het leven, aantrekkelijk om naar te kijken, maar bitter van smaak.

Huiswerk

• Rond je aantekeningen af
• Maak je huiswerk (zie teams)

+ challenge, bouw een vanitas stilleven thuis en maak er een foto van (neem mee volgende les)

Maak een foto van één bladzijde van je aantekeningen van vandaag