H2 & H1 | Met of zonder -n & tussenwerpsels/samentrekkingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Welkom!

Leg klaar:

• Je boek
• Pen & papier

Belangrijke informatie

• We halen het proefwerk uit de toetsweek in met twee kleine online SO's
• De online SO's tellen samen 1x mee
• Eerste SO vrijdag 29 januari

Toetsstof:

• Grammatica: zinsdelen van H1
• Grammatica: woordsoorten van H1
• Spelling van H1 (niet de werkwoordspelling)

Deze les

Aan het eind van deze les kun je...

• Bepalen of je aan het eind van een woord wel of niet een -n moet schrijven.
• Zowel voor- als achterwaartse samentrekkingen herkennen op drie verschillende niveaus.
• Zowel voor- als achterwaarts samentrekken op drie verschillende niveaus.
• Tussenwerpsels herkennen.

Camera's aan!

Huiswerk bespreken

Hoofdstuk: 2
Paragraaf: Spelling
Opdrachten: 1, 2 & 3

Blz. 70

Opfrissen: telwoorden

Bij telwoorden als enkele, sommige…

• Schrijf je geen –n als het niet om personen gaat
   Sommige van de oplossingen waren niet geschikt
• Schrijf je geen –n als er een znw uit de zin achter gezet kan worden of er  al achter staat
   Hoewel de leerlingen nog les hebben, zijn de meeste al weg
• Schrijf je wel –n als je achter het telwoord geen znw uit de zin kunt in vullen EN als het om personen gaat
  Allen waren uitgenodigd op mijn feestje

Opdr. 1:
1 - Zijn Clemens en August hier de enige/enigen met verstand van kunst?

1. enige
2. enigen

Opdr 1:
2 - Van de tientalle/tientallen Italiaanse gerechten lustte Janine er slechts enkele/enkelen

1. enkele
2. enkelen

Opdr 1:
2 - Van de tientalle/tientallen Italiaanse gerechten lustte Janine er slechts enkele/enkelen

1. tientalle
2. tientallen

Opdr 1:
3 - Krijgen ook de laatste/laatsten die arriveren, dit aandenken aan de fietstocht?

1. laatste
2. laatsten

Opdr 1:
4 - Vele/Velen zijn geroepen, maar weinige/weinigen uitverkoren, zegt de Bijbel.

1. Vele
2. Velen

Opdr 1:
4 - Vele/Velen zijn geroepen, maar weinige/weinigen uitverkoren, zegt de Bijbel.

1. weinige
2. weinigen

Opdr 1:
5 - Toen het zo sneeuwde, kwamen alleen de eerste/eersten leerlingen op tijd in de les, maar sommige/sommigen waren echt veel te laat.

1. eerste
2. eersten

Opdr 1:
5 - Toen het zo sneeuwde, kwamen alleen de eerste/eersten leerlingen op tijd in de les, maar sommige/sommigen waren echt veel te laat.

1. sommige
2. sommigen

Opdr 1:
6 - De korketten waren alle/allen te hard, maar de meeste/meesten waren wel eetbaar

1. alle
2. allen

Opdr 1:
6 - De korketten waren alle/allen te hard, maar de meeste/meesten waren wel eetbaar

1. meeste
2. meesten

Opfrissen: bnw's

Bij bijvoeglijke naamwoorden…

• Schrijf je geen –n
  peperdure horloges, lekke banden
  
• Schrijf je wel –n als het stoffelijke bnw’s zijn
  gouden horloges, rubberen banden
  

Opfrissen: znw's van een bnw

Bij zelfstandige naamwoorden gemaakt van bnw’s…

• Schrijf je wel –n bij meervouden van personen
  De gepensioneerden deden een dansje
  
• Schrijf je geen –n bij meervouden van dingen
  De dure spullen liggen daar, de goedkope hier
• Schrijf je wel –n als het gemaakt is van een stoffelijk bnw
  De zilveren ringen liggen daar, de gouden hier

Opdr. 2

1. Toen de kandidaten opkwamen, werden de leuksten begroet met applaus.
   
2. Onder de genodigden waren artiesten, onder wie de leden van de band Kensington.
   
3. De hengelaar nam de grote vissen mee en gooide de kleine terug.
   
4. Zoute haringen lust Kerwin wel, maar zure vindt hij vies.
   
5. Dit gebouw is slecht toegankelijk voor gehandicapten.
   
6. Mevrouw Verhoeck bekeek alle tomaten en zocht de mooiste eruit.
   

Opdr. 3

1. Van de schaatsafstanden is de tien kilometer een van de zwaarste.
   
2. Op de markt kocht Elly Spaanse pepertjes: twee rode en twee groene.
   
3. Werk dat VS-burgers niet willen doen, wordt vaak gedaan door Mexicaanse illegalen.
   
4. Mel zocht in de dierenwinkel nieuwe vissen en kocht er twee felgekleurde.
   
5. De kerstdagen brengt iedereen het liefst door met zijn dierbaren.
   
6. Wij verkopen vooral telefoons van Huawei: van de beste de goedkoopste.
   

Hoe moeilijk vind je dit onderdeel?

😒🙁😐🙂😃

Opfrissen

- Tussenwerpsel

- Samentrekkingen

Wat weet je nog van tussenwerpsels?

Tussenwerpsels

Uitroepen en klanknabootsingen

• Bevestiging: ja, nee, jawel
  
• Emotie: au, ach, hoera, bah, hèhè
  
• Sociaal contact: goedenavond, hoi, sorry, halt
  
• Klanknabootsing: miauw, woef, toktok, brrr, plof, tuut
  

• Hé, let je ook mee op?
  
• Nou nou, jij hebt ook eindelijk je bord leeg.
  

'Daar liep de vriendin van mijn beste vriend. Shit, dacht ik meteen, straks ziet ze me nog.'

Wat is het tussenwerpsel in deze zin?

Samentrekkingen

Bedoeld om herhaling te voorkomen en je uiting te verkorten

Voorwaarts:

Hij traint de kleintjes en de senioren.

Achterwaarts:

Hij komt maandag- en dinsdagavond langs ter controle.

Samentrekkingen

Woordniveau:

Een deel van een woord wordt weggelaten. Je schrijft een streepje in plaats van het weggelaten deel (zondagochtend en -middag)

Woordgroepsniveau:

Een of meerdere woorden in een woordgroep worden weggelaten (grote en middelgrote steden)

Zinsniveau:

Een of meerdere zinsdelen worden weggelaten (Jolinde gaat op de fiets en Tamar op de scooter)

'Zou Mark liever een spannend boek of een romantisch boek cadeau krijgen voor haar verjaardag?'

Herschrijf deze zin en maak gebruik van een samentrekking.

'Joris bestelde en hij betaalde onze kaartjes voor het concert zelf.'

Wat is er in deze zin samengetrokken?

Monica houdt van hardrock en Matthias van jazz.

1. Voorwaartse samentrekking
2. Achterwaartse samentrekking

'Wij schaatsten en sleeden in die strenge winter elke dag.'

1. Woordniveau
2. Woordgroepsniveau
3. Zinsniveau

'In dit gebouw wonen vrijwel alleen gescheiden mannen en vrouwen.'

1. Woordniveau
2. Woordgroepsniveau
3. Zinsniveau

Maak een zin met een achterwaartse samentrekking op zinsniveau.