H4 - T7 - E&M - BS2

thema 7 - ecologie en milieu
BS 2
Populaties
1 / 49
volgende
Slide 1: Tekstslide
BiologieMiddelbare schoolhavoLeerjaar 4

In deze les zitten 49 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 5 videos.

time-iconLesduur is: 45 min

Onderdelen in deze les

thema 7 - ecologie en milieu
BS 2
Populaties

Slide 1 - Tekstslide

Leerdoelen BS2

Slide 2 - Tekstslide

Begrippen BS2
concurrentie
coöperatie
symbiose 
mutualisme
commensalisme
parasitisme
geboorte
sterfte
migratie
biologisch evenwicht
uitheems
inheems
exoten
draagkracht

Slide 3 - Tekstslide

populatie 
wat is... ? 

-> video

Slide 4 - Tekstslide

Slide 5 - Video

Slide 6 - Link

populatie 
Een verzameling van soortgenoten die op hetzelfde ogenblik een welomschreven ruimte bezetten, en aldus gescheiden zijn van andere populaties, en die zich onderling voortplanten waardoor een gemeenschappelijk genenbestand ontstaat. 

Slide 7 - Tekstslide

Concurrentie
Competitie, strijd
Bij sterke concurrentie grote selectiedruk. De best aangepaste aan het milieu hebben dus grootste overlevingskans.

Gevolg: kleinere genetische variatie 
Voorbeeld: cheetah's in Afrika

Slide 8 - Tekstslide

Coöperatie
  • voor voortplanting, denk aan balts, zó worden soortgenoten herkend. 

  • voor voedsel zoeken, bijvoorbeeld bij leeuwen, waar in groepen gejaagd wordt.

  • voor verdediging tegen predatoren, bijvoorbeeld bij een school vissen

Slide 9 - Tekstslide

Symbiose
Langdurig samenleven heet symbiose. (vorm van coöperatie!!) 

3 soorten symbiose:
  • Mutualisme --> beide soorten voordeel
  • Commensalisme --> éne soort voordeel, de ander geen voordeel + nadeel
  • Parasitisme --> éne soort voordeel, de ander nadeel

Slide 10 - Tekstslide

Symbiose
Langdurig samenleven heet symbiose. (vorm van coöperatie!!) 

3 soorten symbiose:
  • Mutualisme --> beide soorten voordeel
  • Commensalisme --> éne soort voordeel, de ander geen voordeel + nadeel
  • Parasitisme --> éne soort voordeel, de ander nadeel

Slide 11 - Tekstslide

Symbiose
Langdurig samenleven heet symbiose. (vorm van coöperatie!!) 

3 soorten symbiose:
  • Mutualisme --> beide soorten voordeel
  • Commensalisme --> éne soort voordeel, de ander geen voordeel + nadeel
  • Parasitisme --> éne soort voordeel, de ander nadeel

Slide 12 - Tekstslide

Slide 13 - Video

Slide 14 - Video

Slide 15 - Link

Dynamiek van een populatie

Slide 16 - Tekstslide

Populatiegrootte
Vier factoren beïnvloeden de populatiegrootte:
  • geboortecijfer: het aantal geboortes per 1000 individuen in een jaar
  • sterftecijfer: het aantal overleden individuen per 1000 individuen in een jaar
  • immigratie: toename door komst van organismen
  • emigratie: afname door vertrek van organismen

Slide 17 - Tekstslide

Slide 18 - Video

Samenstelling een populatie
  • Inheems --> komt van nature in een gebied voor

  • Uitheems --> komt van nature niet in een gebied voor

  • Exoten --> door menselijk handelen in een gebied gekomen waar ze van oorsprong niet thuishoren.
  • -> invasieve exoot --> verdringt de inheemse populaties

Slide 19 - Tekstslide

samenstelling van een populatie
inheems: 
Ooievaarsbek 
Geranium phaeum
invasieve exoot:
<- halsbandparkiet

Japanse duizendknoop ->

Slide 20 - Tekstslide

Bepalen populatiegrootte
De grootte van een populatie wordt weergegeven als populatiedichtheid (= het gemiddelde aantal individuen per oppervlakte-eenheid of volume-eenheid)

Manieren om de populatiegrootte te bepalen:
  • kwadrantmethode
  • merken en terugvangen

Slide 21 - Tekstslide

Kwadrantmethode

Slide 22 - Tekstslide

Slide 23 - Link

Merken en terugvang-methode lastig?

Neem dan de volgende video nog even door...

Slide 24 - Tekstslide

Slide 25 - Video

Populatiedichtheid
De individuen kunnen op verschillende manieren verspreid zijn over een gebied.

Het verspreidingspatroon van een soort kan gegroepeerd, regelmatig verspreid  of willekeurig verspreid zijn. Elke vorm heeft zijn eigen voor- en nadelen.

Slide 26 - Tekstslide

Veranderingen in populatiedichtheid
Vaak ontstaat er een biologisch evenwicht als de populatiedichtheid om een bepaalde waarde blijft schommelen. Dit is een vorm van zelfregulatie binnen een ecosysteem.

Slide 27 - Tekstslide

Groeicurves

Slide 28 - Tekstslide

Draagkracht

Slide 29 - Tekstslide

Draagkracht

Slide 30 - Tekstslide

Definitie populatie
  • Een verzameling individuen van één soort in een bepaald gebied die met elkaar kunnen voortplanten

  • Relaties tussen soortgenoten gaan altijd om voedsel en/of voortplanting. Hierbij kan samengewerkt worden (coöperatie) of zijn de individuen concurrenten

  • Een territorium is zorgen voor een gebied met voedsel en plek om voort te planten.

Slide 31 - Tekstslide

Slide 32 - Link

Dichtheidsafhankelijke factoren
  • voedselrelaties (zoals predator-prooi)
  • parasitisme
  • ziekte
  • concurrentie

Voorbeeld: 

- Meer prooi betekent meer nakomelingen bij de predator, dus meer prooi opgegeten; 
- meer kans op parasieten die verspreid worden onder de organismen; 
- meer concurrentie om voedsel. 
Gevolg: het aantal neemt af.

Slide 33 - Tekstslide

Dichtheidsonafhankelijk factoren
  • Vaak door klimaat veroorzaakt, bijvoorbeeld:
- een droge hete zomer 
- juist gematigd weer met regelmatig neerslag
- hevige sneeuwval of lange vorstperiode
- bosbrand

  • Gevolg: sterke terugval in populatiedichtheid

Slide 34 - Tekstslide

en dan nu nog even 
een paar quiz vragen... 

Slide 35 - Tekstslide

het langdurig samenleven van organismen van verschillende soorten
bij een plaag
invloeden uit de levenloze natuur
De maximale populatiegrootte in een ecosysteem
Die invloed die het meest afwijkt van de ideale omstandigheid
Samenlevingsvorm waarbij allebei de soorten voordeel hebben
Het vermogen om schommelingen in abiotische factoren te verdragen
Draagkracht
Tolerantie
Beperkende factor
J-curve
Symbiose
Mutualisme
 Abiotische factor

Slide 36 - Sleepvraag

Wanneer spreken we van een biologisch evenwicht?
A
Als de populatiegrootte altijd hetzelfde is
B
Als de populatiegrootte een populatiegrootte is
C
Als de populatiegrootte rond een gelijke waarde schommelt
D
Als de dieren in een populatie even zwaar zijn

Slide 37 - Quizvraag

Deze symbiose is...
A
Mutualisme
B
Parasitisme
C
Commensalisme

Slide 38 - Quizvraag

Deze symbiose is...
A
Mutualisme
B
Parasitisme
C
Commensalisme

Slide 39 - Quizvraag

Deze symbiose is...
A
Mutualisme
B
Parasitisme
C
Commensalisme

Slide 40 - Quizvraag

Deze symbiose is...
A
Mutualisme
B
Parasitisme
C
Commensalisme

Slide 41 - Quizvraag

Deze symbiose is...
A
Mutualisme
B
Parasitisme
C
Commensalisme

Slide 42 - Quizvraag

Hoe groot is de draagkracht voor schapen?
A
1500 schapen
B
15 000 schapen
C
150 000 schapen
D
1 500 000 schapen

Slide 43 - Quizvraag

waardoor leidt overschrijding van draagkracht meestal tot een lagere draagkracht?
A
de dieren zijn dood
B
voedselbronnen zijn uitgeput
C
het systeem schiet door

Slide 44 - Quizvraag

welke competitie vindt alleen plaats tussen soortgenoten? Meerdere antwoorden mogelijk.
A
territorium
B
voortplantingspartner
C
voedsel
D
symbiose

Slide 45 - Quizvraag

Welk van de volgende factoren is dichtheidsonafhankelijk?
A
Predatie
B
Voedselconcurrentie
C
Ziekte
D
Overstroming

Slide 46 - Quizvraag

Als een soort 100 nakomelingen krijgt per individu, zal er dan meer, minder of evenveel sterfte zijn dan bij een soort die er 5 krijgt per individu?
A
Meer
B
Minder
C
Evenveel

Slide 47 - Quizvraag

Een ecoloog wil het aantal konijnen in een bepaald afgeschermd natuurgebied gaan bepalen. Hiervoor gebruikt hij de methode van vangen, merken en terugvangen.
Bij de eerste vangst vangt de ecoloog in totaal 44 konijnen, die vervolgens een ring om de poten krijgen. Deze konijnen worden weer losgelaten. Een week later vangt hij opnieuw konijnen. Dit keer 34 stuks, waarvan er 4 een ring om de poten hebben.

Bereken de grootte van de konijnenpopulatie.

Slide 48 - Open vraag

opdrachten bij BS2
basis: 9 t/m 13
extra uitdaging: 14

Slide 49 - Tekstslide