poëzie les 1: Kenmerken poëzie
1 / 24
Lesduur is: 60 minOnderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 2 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 3 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 4 - Video
Deze slide heeft geen instructies
Slide 5 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 6 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 7 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 8 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 9 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 10 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 11 - Tekstslide
Dit gedicht gaat over vernieuwing, hoop en de komst van de lente. De eerste regel, "Een nieuwe lente en een nieuw geluid", is misschien wel de bekendste regel uit de Nederlandse poëzie. Het gedicht roept het gevoel op van een frisse start, nieuwe liefde en de energie die de lente met zich meebrengt.
Slide 12 - Tekstslide
De moord op Kennedy gaat het over
Slide 13 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 14 - Tekstslide
Thema: het onvermijdelijke lot of de dood
1. Samenvatting van de inhoud
Het gedicht vertelt een kort, verhalend tafereel waarin een tuinman en zijn knecht werken in een tuin. De knecht raakt in paniek wanneer hij de Dood ziet en denkt dat deze hem zal halen. Uit angst vraagt hij zijn meester om te mogen vluchten. De tuinman geeft hem het snelste paard en stuurt hem naar Ispahaan, een verre stad, in de hoop dat hij zo aan de Dood kan ontsnappen.
Maar even later verschijnt de Dood bij de tuinman en zegt dat hij zich eerder had verbaasd over het feit dat de knecht in de tuin was – omdat hij hem die nacht al in Ispahaan verwachtte. Dit betekent dat de knecht, door te vluchten, juist zijn eigen lot tegemoet is gegaan.
2. Thema’s
a) Onvermijdelijkheid van de dood (noodlot)
Het belangrijkste thema is het onafwendbare lot. De knecht probeert zijn dood te ontlopen door te vluchten, maar juist die vlucht brengt hem naar de plek waar de Dood hem verwacht. Dit benadrukt het idee dat niemand aan zijn bestemming kan ontsnappen.
b) Ironie en paradox
De ironie in het gedicht zit in het feit dat de knecht juist zijn dood tegemoet rent in plaats van eraan te ontsnappen. Dit creëert een paradoxaal effect: in plaats van zijn leven te redden, versnelt hij zijn eigen einde.
c) Symboliek van de tuin en de reis
De tuin zou kunnen staan voor het leven of de veilige, vertrouwde omgeving. De knecht voelt zich hier eerst nog veilig, totdat hij de Dood ziet.
Ispahaan staat symbool voor het onbekende, het lot of zelfs het hiernamaals. Door daarheen te reizen, loopt de knecht onbewust zijn eigen einde tegemoet.
De reis zelf is een krachtig symbool voor het lot en de onvermijdelijke bestemming.
3. Stijl en vorm
a) Eenvoudige taal, maar diepgaande betekenis
Het gedicht gebruikt heldere, eenvoudige taal, wat de kracht ervan vergroot. Er zijn geen ingewikkelde beeldspraak of moeilijke woorden nodig om een diep filosofisch concept over te brengen.
b) Verhalende structuur
Het gedicht is verhalend en bijna fabelachtig:
Het begint met een rustige setting.
Dan komt het conflict (de knecht ziet de Dood).
De oplossing (vluchten) blijkt uiteindelijk een tragische vergissing.
Dit geeft het gedicht een klassieke en tijdloze structuur.
c) Dialoog en spanning
De dialoog tussen de knecht, de tuinman en de Dood brengt dramatiek en spanning in het gedicht. De lezer vraagt zich af: zal de knecht ontsnappen? Maar de plottwist op het einde onthult het tragische lot.
4. Historische en culturele achtergrond
Dit gedicht is gebaseerd op een oud oosters verhaal dat al in de middeleeuwen bekend was. De kern van het verhaal komt uit een soefi-parabel en wordt ook in westerse literatuur en filosofie vaak aangehaald. De keuze van de stad Ispahaan (een echte stad in Iran) geeft het gedicht een exotisch en sprookjesachtig karakter.
5. Betekenis en impact
Dit gedicht blijft populair omdat het op een korte, krachtige en eenvoudige manier een diepgaande waarheid over het leven vertelt. Het roept fundamentele vragen op:
Hebben we controle over ons lot?
Is de dood al voorbestemd?
Heeft vluchten zin, of brengt het ons alleen maar dichter bij datgene waarvoor we vluchten?
Deze universele thema’s maken het gedicht tijdloos en relevant, zowel vroeger als nu.
Symboliek:
1. De tuin 🌿
De tuin kan meerdere dingen symboliseren:
Het leven: De tuin is een plek waar dingen groeien en bloeien, net zoals mensen hun leven opbouwen. De knecht werkt hier, wat kan betekenen dat hij zich nog in het actieve deel van zijn leven bevindt.
Veiligheid en orde: Een tuin is een gecontroleerde omgeving, aangelegd en onderhouden door de tuinman. Dit staat in contrast met de onvoorspelbare dood die plotseling verschijnt.
Het paradijs: In religieuze zin kan de tuin verwijzen naar het Bijbelse Hof van Eden, een plek waar mensen tijdelijk zijn voordat ze sterfelijk worden en de dood tegemoet gaan.
2. De knecht 🏃♂️
De knecht staat symbool voor de gewone mens die bang is voor de dood en er alles aan doet om eraan te ontsnappen.
Zijn paniek en vluchtgedrag laten zien hoe mensen vaak proberen te ontkomen aan hun lot, maar dat dit tevergeefs is.
Hij kan ook symbool staan voor iedereen die het lot probeert te slim af te zijn, maar uiteindelijk juist zijn bestemming vervult door zijn pogingen om eraan te ontsnappen.
3. De Dood ☠️
De Dood is niet alleen een personage, maar ook een krachtig symbool:
Onontkoombaarheid: De Dood verschijnt zonder waarschuwing en is niet tegen te houden.
Natuurlijk en onpersoonlijk: De Dood in dit gedicht is geen boeman, maar een kalme figuur die gewoon zijn werk doet. Hij is niet wraakzuchtig, maar neutraal – hij heeft simpelweg een afspraak met de knecht.
Voorbestemming: De Dood had de knecht al verwacht in Ispahaan. Dit suggereert dat ons lot al vastligt, of we dat nu accepteren of niet.
4. Ispahaan 🌍
Ispahaan is een echte stad in Iran, maar in het gedicht krijgt het een symbolische betekenis:
De toekomst of het noodlot: De knecht rent letterlijk zijn toekomst tegemoet, zonder te beseffen dat dit de plek is waar hij zijn dood zal vinden.
De dood zelf: Ispahaan kan ook symbool staan voor het hiernamaals – de eindbestemming waar iedereen vroeg of laat naartoe moet.
Vluchten zonder effect: Door naar Ispahaan te vluchten, versnelt de knecht zijn lot in plaats van het te ontwijken. Dit versterkt de ironische en tragische boodschap van het gedicht.
5. Het paard 🐎
Het snelle paard waarmee de knecht naar Ispahaan vlucht, symboliseert:
De illusie van controle: De knecht denkt dat hij de situatie kan beheersen door weg te vluchten, maar het tegenovergestelde gebeurt.
De snelheid van het lot: Het feit dat de knecht zo snel reist, kan betekenen dat hoe meer we ons tegen ons lot verzetten, hoe sneller we het tegemoet gaan.
6. De tuinman 👨🌾
De tuinman heeft een rustigere houding dan de knecht en kan verschillende dingen symboliseren:
De rationele mens: In tegenstelling tot de knecht raakt hij niet in paniek. Hij handelt pragmatisch en stuurt de knecht weg zonder zelf bang te zijn.
De schepper of God: Als de tuin een symbool is voor het leven, dan zou de tuinman een scheppende kracht kunnen zijn – iemand die zorg draagt voor het leven, maar geen invloed heeft op de dood.
De natuur en continuïteit: De tuinman gaat rustig verder met zijn werk, zelfs nadat de knecht is gevlucht. Dit kan betekenen dat het leven doorgaat, ongeacht de dood.
7. De avondstond 🌆
Het gedicht speelt zich af in de avondstond, wat symbool kan staan voor:
Het naderende einde: De avond symboliseert vaak het einde van iets, net zoals de dood het einde van het leven is.
Reflectie: De avond is een moment van bezinning en rust, waarin men nadenkt over het leven en de dood.
Slide 15 - Tekstslide
Thema: het onvermijdelijke lot of de dood
1. Samenvatting van de inhoud
Het gedicht vertelt een kort, verhalend tafereel waarin een tuinman en zijn knecht werken in een tuin. De knecht raakt in paniek wanneer hij de Dood ziet en denkt dat deze hem zal halen. Uit angst vraagt hij zijn meester om te mogen vluchten. De tuinman geeft hem het snelste paard en stuurt hem naar Ispahaan, een verre stad, in de hoop dat hij zo aan de Dood kan ontsnappen.
Maar even later verschijnt de Dood bij de tuinman en zegt dat hij zich eerder had verbaasd over het feit dat de knecht in de tuin was – omdat hij hem die nacht al in Ispahaan verwachtte. Dit betekent dat de knecht, door te vluchten, juist zijn eigen lot tegemoet is gegaan.
2. Thema’s
a) Onvermijdelijkheid van de dood (noodlot)
Het belangrijkste thema is het onafwendbare lot. De knecht probeert zijn dood te ontlopen door te vluchten, maar juist die vlucht brengt hem naar de plek waar de Dood hem verwacht. Dit benadrukt het idee dat niemand aan zijn bestemming kan ontsnappen.
b) Ironie en paradox
De ironie in het gedicht zit in het feit dat de knecht juist zijn dood tegemoet rent in plaats van eraan te ontsnappen. Dit creëert een paradoxaal effect: in plaats van zijn leven te redden, versnelt hij zijn eigen einde.
c) Symboliek van de tuin en de reis
De tuin zou kunnen staan voor het leven of de veilige, vertrouwde omgeving. De knecht voelt zich hier eerst nog veilig, totdat hij de Dood ziet.
Ispahaan staat symbool voor het onbekende, het lot of zelfs het hiernamaals. Door daarheen te reizen, loopt de knecht onbewust zijn eigen einde tegemoet.
De reis zelf is een krachtig symbool voor het lot en de onvermijdelijke bestemming.
3. Stijl en vorm
a) Eenvoudige taal, maar diepgaande betekenis
Het gedicht gebruikt heldere, eenvoudige taal, wat de kracht ervan vergroot. Er zijn geen ingewikkelde beeldspraak of moeilijke woorden nodig om een diep filosofisch concept over te brengen.
b) Verhalende structuur
Het gedicht is verhalend en bijna fabelachtig:
Het begint met een rustige setting.
Dan komt het conflict (de knecht ziet de Dood).
De oplossing (vluchten) blijkt uiteindelijk een tragische vergissing.
Dit geeft het gedicht een klassieke en tijdloze structuur.
c) Dialoog en spanning
De dialoog tussen de knecht, de tuinman en de Dood brengt dramatiek en spanning in het gedicht. De lezer vraagt zich af: zal de knecht ontsnappen? Maar de plottwist op het einde onthult het tragische lot.
4. Historische en culturele achtergrond
Dit gedicht is gebaseerd op een oud oosters verhaal dat al in de middeleeuwen bekend was. De kern van het verhaal komt uit een soefi-parabel en wordt ook in westerse literatuur en filosofie vaak aangehaald. De keuze van de stad Ispahaan (een echte stad in Iran) geeft het gedicht een exotisch en sprookjesachtig karakter.
5. Betekenis en impact
Dit gedicht blijft populair omdat het op een korte, krachtige en eenvoudige manier een diepgaande waarheid over het leven vertelt. Het roept fundamentele vragen op:
Hebben we controle over ons lot?
Is de dood al voorbestemd?
Heeft vluchten zin, of brengt het ons alleen maar dichter bij datgene waarvoor we vluchten?
Deze universele thema’s maken het gedicht tijdloos en relevant, zowel vroeger als nu.
Symboliek:
1. De tuin 🌿
De tuin kan meerdere dingen symboliseren:
Het leven: De tuin is een plek waar dingen groeien en bloeien, net zoals mensen hun leven opbouwen. De knecht werkt hier, wat kan betekenen dat hij zich nog in het actieve deel van zijn leven bevindt.
Veiligheid en orde: Een tuin is een gecontroleerde omgeving, aangelegd en onderhouden door de tuinman. Dit staat in contrast met de onvoorspelbare dood die plotseling verschijnt.
Het paradijs: In religieuze zin kan de tuin verwijzen naar het Bijbelse Hof van Eden, een plek waar mensen tijdelijk zijn voordat ze sterfelijk worden en de dood tegemoet gaan.
2. De knecht 🏃♂️
De knecht staat symbool voor de gewone mens die bang is voor de dood en er alles aan doet om eraan te ontsnappen.
Zijn paniek en vluchtgedrag laten zien hoe mensen vaak proberen te ontkomen aan hun lot, maar dat dit tevergeefs is.
Hij kan ook symbool staan voor iedereen die het lot probeert te slim af te zijn, maar uiteindelijk juist zijn bestemming vervult door zijn pogingen om eraan te ontsnappen.
3. De Dood ☠️
De Dood is niet alleen een personage, maar ook een krachtig symbool:
Onontkoombaarheid: De Dood verschijnt zonder waarschuwing en is niet tegen te houden.
Natuurlijk en onpersoonlijk: De Dood in dit gedicht is geen boeman, maar een kalme figuur die gewoon zijn werk doet. Hij is niet wraakzuchtig, maar neutraal – hij heeft simpelweg een afspraak met de knecht.
Voorbestemming: De Dood had de knecht al verwacht in Ispahaan. Dit suggereert dat ons lot al vastligt, of we dat nu accepteren of niet.
4. Ispahaan 🌍
Ispahaan is een echte stad in Iran, maar in het gedicht krijgt het een symbolische betekenis:
De toekomst of het noodlot: De knecht rent letterlijk zijn toekomst tegemoet, zonder te beseffen dat dit de plek is waar hij zijn dood zal vinden.
De dood zelf: Ispahaan kan ook symbool staan voor het hiernamaals – de eindbestemming waar iedereen vroeg of laat naartoe moet.
Vluchten zonder effect: Door naar Ispahaan te vluchten, versnelt de knecht zijn lot in plaats van het te ontwijken. Dit versterkt de ironische en tragische boodschap van het gedicht.
5. Het paard 🐎
Het snelle paard waarmee de knecht naar Ispahaan vlucht, symboliseert:
De illusie van controle: De knecht denkt dat hij de situatie kan beheersen door weg te vluchten, maar het tegenovergestelde gebeurt.
De snelheid van het lot: Het feit dat de knecht zo snel reist, kan betekenen dat hoe meer we ons tegen ons lot verzetten, hoe sneller we het tegemoet gaan.
6. De tuinman 👨🌾
De tuinman heeft een rustigere houding dan de knecht en kan verschillende dingen symboliseren:
De rationele mens: In tegenstelling tot de knecht raakt hij niet in paniek. Hij handelt pragmatisch en stuurt de knecht weg zonder zelf bang te zijn.
De schepper of God: Als de tuin een symbool is voor het leven, dan zou de tuinman een scheppende kracht kunnen zijn – iemand die zorg draagt voor het leven, maar geen invloed heeft op de dood.
De natuur en continuïteit: De tuinman gaat rustig verder met zijn werk, zelfs nadat de knecht is gevlucht. Dit kan betekenen dat het leven doorgaat, ongeacht de dood.
7. De avondstond 🌆
Het gedicht speelt zich af in de avondstond, wat symbool kan staan voor:
Het naderende einde: De avond symboliseert vaak het einde van iets, net zoals de dood het einde van het leven is.
Reflectie: De avond is een moment van bezinning en rust, waarin men nadenkt over het leven en de dood.
Slide 16 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 17 - Tekstslide
Thema
Dit gedicht lijkt op het eerste gezicht te gaan over een man die een brug bezoekt. Maar als je verder kijkt, kun je verschillende thema’s ontdekken:
Nostalgie & weemoed: De reiziger voelt zich verscheurd tussen het verleden en de toekomst.
De brug als symbool: De brug verbindt niet alleen de oevers, maar staat ook symbool voor verbinding tussen verleden en heden, of misschien tussen mensen.
De moederfiguur: De titel verwijst naar een moeder en een vrouw, maar de vrouw in het gedicht blijft anoniem en afstandelijk. Dit roept vragen op: denkt de reiziger aan zijn eigen moeder? Stelt hij haar idealistisch voor?
Slide 18 - Tekstslide
Thema
Dit gedicht lijkt op het eerste gezicht te gaan over een man die een brug bezoekt. Maar als je verder kijkt, kun je verschillende thema’s ontdekken:
Nostalgie & weemoed: De reiziger voelt zich verscheurd tussen het verleden en de toekomst.
De brug als symbool: De brug verbindt niet alleen de oevers, maar staat ook symbool voor verbinding tussen verleden en heden, of misschien tussen mensen.
De moederfiguur: De titel verwijst naar een moeder en een vrouw, maar de vrouw in het gedicht blijft anoniem en afstandelijk. Dit roept vragen op: denkt de reiziger aan zijn eigen moeder? Stelt hij haar idealistisch voor?
Slide 19 - Tekstslide
Thema
Dit gedicht is kort en lijkt eenvoudig, maar het roept veel op:
Associaties en gedachtenstromen: De dichter hoort een mus en dat brengt allerlei gedachten op gang.
Minimalisme: De korte, losse woorden laten veel open voor interpretatie.
Vergankelijkheid en bewustzijn: Het gedicht laat zien hoe kleine dingen (zoals het tikken van een mus) kunnen leiden tot diepe gedachten over jezelf en het leven.
Slide 20 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 21 - Tekstslide
de kunst van het dichten
Slide 22 - Tekstslide
De titel is een duidelijk voorbeeld van taalspel en absurditeit. Door "Ars" (wat Latijn is voor "kunst") te vervangen door "Aars", maakt de dichter de term belachelijk. Dit geeft aan dat het gedicht niet serieus moet worden genomen en er geen traditionele of formele benadering van poëzie wordt gepresenteerd. Het idee van de "kunst van het dichten" wordt zo ontnomen van zijn gravitas en verhevenheid.
Slide 23 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 24 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
