poëzie les 1 (30 min)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Poëzie les 1 (30 min.)

Leerdoelen

• Je kunt het verschil benoemen tussen proza en poëzie
• Je kunt het verschil benoemen tussen een traditioneel gedicht en een vrij vers
• Je kunt de verschillende soorten strofen benoemen
• Je (her)kent de belangrijkste versvormen

Vraag

• Zijn de volgende gedichten volgens jou poëzie?
• Zo ja, waarom?
• Zo nee, waarom niet?

poëzie?

De Mus

Tjielp tjielp - tjielp tjielp tjielp

tjielp tjielp tjielp - tjielp tjielp

tjielp tjielp tjielp tjielp tjielp tjielp 

tjielp tjielp tjielp

Tjielp

etc.

Uit: Jan Hanlo – Gedichten (1949)

Is 'De mus' poëzie volgens jou? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Is 'Groot zirkus' poëzie volgens jou? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

poëzie?

Voor zijn verjaardag

Ik weet de kleur waar hij het liefst op loopt

Ik weet de kleur die hij bij voorkeur draagt

Maar lopen is niet hetzelfde als slapen

en dragen is niet hetzelfde als wakker worden.

Ik heb hem dus gevraagd: in welke kleur wil jij het liefste

slapen, in welke kleur wil jij het liefste wakker worden

In de kleur van jouw ogen zei hij, in de kleur van jouw huid.

Ik heb er niet naar gezocht. Ik wist ook zonder zoeken wel

dat er geen winkel bestaat die dekbedovertrekken verkoopt

in die kleuren. Er zit niets anders op. Ik moet voor altijd

bij hem slapen.

Tjitske Jansen (1971)

Is 'Voor zijn verjaardag' poëzie volgens jou? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Wat is volgens jullie het verschil tussen proza en poëzie? Overleg met je buur.

Definitie

Gerrit Krol: ‘Poëzie is (...) literatuur waar de plaats van de woorden op het papier wordt bepaald door de schrijver, terwijl van proza de plaats van de woorden op het papier wordt bepaald door de zetter.’

Kenmerken poëzie

• Bepaalde regellengte en opbouw in strofen
• Beknoptheid, concentratie in de zinsopbouw
• Momentopname van een gedachte of gevoel
• Veel beeldspraak
• Veel herhaling
• Meestal maar één persoon aan het woord

Traditioneel gedicht - vrij vers

t raditioneel gedicht	vrij vers
regelmatige strofebouw	geen regelmatige strofebouw
Regelmatig metrum	geen regelmatig metrum
duidelijk rijmschema	geen duidelijk rijmschema
geen afwijkende zinslengte	afwijkende zinslengte

Analyseren van gedichten

parafrase: een korte samenvatting van het gedicht in je eigen woorden 

versleer: het herkennen, benoemen en het op waarde schatten van stijlelementen en beeldspraak 

interpretatie: het geven van een interpretatie van het gedicht (wat wil de dichter eigenlijk zeggen), waarbij ook relevante stijlelementen en beeldspraak hun plek moeten krijgen. 

Strofebouw

• een strofe van twee regels: distichon 
• een strofe van drie regels: terzet / terzine
• een strofe van vier regels: kwatrijn 
• een strofe van vijf regels: kwintet 
• een strofe van zes regels: sextet (soms twee terzetten) 
• een strofe van zeven versregels: septet
• een strofe van acht regels: octaaf (soms twee kwatrijnen) 

Check leerdoelen

• Wat is het verschil tussen proza en poëzie?
• Wat is het verschil tussen een traditioneel gedicht en een vrij vers?
• Benoem de verschillende soorten strofen
• Noem vier versvormen

Aan de slag!

Bestudeer blz. 3 t/m 6 (tot Sonnet) uit de reader > huiswerk les 2