TV Ontdekkers en Hervormers: begin van de wetenschappelijke belangstelling (door oa kruistochten en ontdekkingsreizen)
TV Regenten en Vorsten: wetenschappelijke revolutie
TV Pruiken en Revoluties: Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
Slide 3 - Tekstslide
Religie
Door wetenschappelijke revolutie en rationalisme ontstaat vooruitgangsoptimisme
Religie staat ontwikkeling ideeën in de weg
Gewetensvrijheid maakt Republiek centrale spil in verspreiding Verlichtingsidealen
Filosofen gaan verder dan Reformatie: christelijke god bestaat niet in die vorm
Deïsme: god als een horlogemaker
Spinoza: god is overal in de natuur
Slide 4 - Tekstslide
Sociaal
Sinds middeleeuwen is Frankrijk een standensamenleving
Geestelijkheid en adel hebben privileges: géén belasting betalen
Voltaire: geen probleem, meerderheid moet geleid worden en is onbekwaam
Rousseau: ongelijkheid is onnatuurlijk -> verschillen komen uit prestaties niet afkomst
Slide 5 - Tekstslide
Lesdoelen
Verklaren hoe de Verlichting invloed had op:
Religie: Twijfels over christelijke god zoals in de bijbel is beschreven: deïsme & uiteindelijk atheïsme -> Spinoza
Sociale verhoudingen: Kritiek op de standensamenleving & privileges standen -> mening van Voltaire en Rousseau
Slide 6 - Tekstslide
Politiek
John Locke: volk en staat sluiten een sociaal contract
Overheid beschermt de rechten van het volk in ruil voor gehoorzaamheid
Als volk niet beschermd wordt mag deze in opstand komen (Plakkaat van Verlatinghe)
Rousseau: volkssoevereiniteit / algemene wil: staat ontleent macht aan volk
Staat beslist in belang van volk en individueel belang is ondergeschikt aan algemene wil
Slide 7 - Tekstslide
Politiek
Montesquieu: scheiding der machten - Trias Politica
Wetgevend, uitvoerend, rechtsprekend
Machten moeten gescheiden zijn om machtsmisbruik te voorkomen
Slide 8 - Tekstslide
Economie
Adam Smith: economie wordt aangedreven door onzichtbare hand
Door eigenbelang voorop te stellen groeit welvaart voor iedereen
Overheid mag zich niet bemoeien met economie: markt reguleert zichzelf
Voorstander van laissez-faire
Locke: burgers mogen bezit beschermen tegen overheid
Smith en Locke zijn grondleggers van liberalisme
Slide 9 - Tekstslide
Lesdoelen
Aan het einde van de les kan ik:
Verklaren hoe de Verlichting invloed had op:
Politiek: legitimatie komt van volk: sociaal contract (Locke), volkssoevereiniteit (Rousseau), Trias Politica (Montesquieu)
Economie: vrijhandel & onzichtbare hand -> Smith en Locke