1.1 Van jager-verzamelaars naar boeren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

1.1 & 1.2

Van Jagers en verzamelaars naar de eerste staten

1. De levenswijze van jager-verzamelaars

2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen.

3. Het ontstaan van steden en staten.

Leerdoelen

1.1 Van jager-verzamelaars naar boeren

1) Ik kan aangeven in welk opzicht mensachtigen verschilden van hun voorgangers.

2) Ik kan vijf kenmerken noemen van de levenswijze van jagers-verzamelaars.

3a) Ik kan uitleggen waar en waardoor de landbouwrevolutie ontstond.

3b) Ik kan beschrijven hoe de landbouwrevolutie in het Midden-Oosten verliep.

4) Ik kan uitleggen hoe en waardoor de landbouwrevolutie zich verspreidde

naar Europa.

5) Ik kan de gevolgen van de landbouwrevolutie beschrijven en verklaren.

1.1 Van jager-verzamelaars naar boeren

De levenswijze van jager-verzamelaars

middel van bestaan = jagen en verzamelen

• nomadisch bestaan
• kleine groepen
• eenvoudige hutten of tenten
• vrijwel geen sociale hiërarchie of sociale verschillen (weinig bezittingen)
• jachtwerktuigen en gereedschappen van beenderen en (vuur)steen 

1.1 Van jager-verzamelaars naar boeren

Groepsgrootte was afhankelijk van carrying capacity. 

prehistorische periode = Paleolithicum 

bronnen

• archeologie
• antropologisch onderzoek

1.1 Van jager-verzamelaars naar boeren

Oorzaken neolithische revolutie = landbouwrevolutie

• toenemende kennis over granen
• klimaatverandering
• groeiende bevolking

Ontwikkeling Midden-Oosten

• Rond 20.000 v.Chr. warmer en natter.
• Voedsel in overvloed voor jager-verzamelaars.
• Vaste woonplaats (eerste dorpen).
• Rond 12.000 v. Chr. kouder en droger. Einde overvloed.
• Jager-verzamelaars gedwongen om te experimenteren met landbouw (akkerbouw en veeteelt).

1.1 Van jager-verzamelaars naar boeren

Verspreiding naar Europa

• Bevolkingstoename door landbouwopbrengsten.
• Sommige mensen gedwongen om Vruchtbare Halve Maan te verlaten.
• Nemen kennis over landbouw mee.
• Eerste boerenfamilies vestigen zich in wat nu Zuid-Limburg is.

1.1 Van jager-verzamelaars naar boeren

Leerdoel:

Ik kan de gevolgen van de landbouwrevolutie beschrijven en verklaren.

Aan de slag

- Wat? Lees over de agrarische revolutie (blz. 13-14) en werk het leerdoel uit.

- Hoe? Samenwerken met je buurman/-vrouw

- Tijd? 5 min.

1.1 De agrarische revolutie

• Jager-verzamelaars trokken rond, boeren woonden sedentair/ in permanente onderkomens, omdat ze door de landbouw op dezelfde plek moesten blijven wonen.

• Jager-verzamelaars woonden in kleine groepen, boeren in kleine nederzettingen/ dorpen, omdat mensen bij elkaar gingen wonen om de landbouw te kunnen organiseren.

• Jager-verzamelaars woonden in tenten/ hutten, de eerste boeren in stevige stenen, lemen of houten boerderijen omdat men niet meer rondtrok.

• Jager-verzamelaars kenden weinig sociale verschillen, bij boeren namen sociale verschillen toe doordat sommige boeren succesvoller waren dan anderen.

• Jager-verzamelaars hadden weinig bezittingen, bij boeren nam de hoeveelheid bezittingen toe, omdat men sedentair leefde.

• Boeren gebruikten andere werktuigen dan jager-verzamelaars, omdat men voor het bouwen van boerderijen en landbouw andere werktuigen nodig had.

• Boeren maakten gebruik van aardewerk, jager-verzamelaars niet. Landbouw is gebonden aan seizoenen, waardoor voedsel zoals graan voor langere tijd opgeslagen moet worden.

Het ontstaan van Steden, Schrift & Staten

Rond 3300 V.Chr. ontstonden in Soemerië de eerste steden: 

• Bevolkingsgroei
• Landbouwoverschotten maakten nieuwe banen mogelijk:
  - Leerlooiers, Pottenbakkers, Kleermakers, Smid
  - Kooplieden
  - Priesters
• Sociale verschillen > Machthebbers
• Het schrift ontstaat > prehistorie voorbij!
• Egypte was de eerste staat ter wereld: Een afgebakend gebied met
  een centraal bestuur.    

Weektaak

Lezen: 1.1 & 1.2

Maken: Blz. 16 vraag 9 & 11
         Blz. 17 vraag 14
       Blz. 18 vraag 3
        Blz. 20 vraag 6

Diamant Eerste Stedelijke samenlevingen