XKA 4.1: Ontwikkeling van het leven op aarde M3 2023

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Planning

• Start van de les
• Vooruitblik hele hoofdstuk
• Uitleg basisstof 1
• Vragen LessonUp
• Huiswerk maken
• Pauze
• DWDD

Planning

Thema 4 Ordening

4.1 Ontwikkeling van het leven op aarde

4.2 Organismen ordenen

4.3 Bacteriën en schimmels

4.4 Planten en dieren

4.5 Geleedpotigen en gewervelden

4.6 Organismen determineren

Leerdoelen bij Thema 4 Ordening

4.1.1   Je kunt een tijdbalk van het leven op aarde en een stamboom van organismen aflezen.

4.2.1 Je kunt organismen indelen door te kijken naar gemeenschappelijke kenmerken.

4.2.2 Je kunt de kenmerken noemen van de cellen van bacteriën, schimmels, planten en dieren.

4.3.1  Je kunt de kenmerken van bacteriën noemen.

4.3.2 Je kunt de kenmerken van schimmels noemen.

4.3.3 Je kunt beschrijven hoe bacteriën en schimmels nuttig zijn voor de mens en de natuur. (SE)

4.3.4 Je kunt beschrijven hoe bacteriën en schimmels schadelijk kunnen zijn voor mensen. (SE)

4.4.1 Je kunt planten indelen door te kijken naar de bouw en de manier van voortplanten.

4.4.2 Je kunt dieren indelen door te kijken naar de symmetrie en het skelet.

4.5.1 Je kunt geleedpotigen indelen door te kijken naar het aantal segmenten en het aantal poten.

4.5.2 Je kunt gewervelden indelen door te kijken naar de bouw en de manier van voortplanten.

4.6.1  Je kunt een determineertabel van organismen gebruiken.

4.7.1  Je kunt zaadplanten indelen door te kijken naar de bouw van de vruchten.

4.8.1  Je kunt beschrijven dat op afgelegen eilanden andere soorten zijn geëvolueerd dan op het vasteland.

4.1 Ontwikkeling van het leven op aarde

De eerste levensvormen

• aarde 4,6 miljard jaar 
• eerst geen leven door extreem hoge temperaturen
• 3800 milj. jaar geleden: eerste leven op aarde
• eencellig zonder kern, leven in water
• hieruit ontstaan bacteriën
• Vervolgens eencelligen die aan fotosynthese doen, die produceren dus zuurstof.
• Later: meercelligen

Tijdsbalk

- Steeds complexere organismen

Van water naar land 

1000 miljoen jaar geleden ontstonden de eerste waterdieren (lijkend op sponsen en kwallen) 

Van water naar land 

500 miljoen jaar geleden ontstonden veel nieuwe soorten. Ook ontstonden de eerste jagers. Door oogachtige organen kunnen ze voedsel zoeken

Van water naar land 

450 miljoen jaar geleden ontstonden de eerste planten aan land, insecten, amfibieën. 

Van water naar land 

240 miljoen jaar geleden ontstonden dino's 

65 miljoen jaar geleden is er een meteoriet op de aarde ingeslagen. 75% van de organismen is uitgestorven. 

Tijdsbalk

Stamboom van het leven.

Wanneer is de aarde ontstaan?

1. Ong. 3 miljard jaar geleden
2. Ong. 13,7 miljard jaar geleden
3. Ong. 4,6 miljoen jaar geleden
4. Ong. 4,6 miljard jaar geleden

De eerste eenvoudige
vormen van leven:

1. dierlijke organismen
2. eencelligen
3. plantaardige organismen
4. schimmels

Waar is het leven op aarde ontstaan?

1. Het is vanuit de ruimte gekomen
2. In het water
3. Op het land
4. In de grond

Zijn alle soorten waarvan fossielen worden gevonden uitgestorven?

1. Ja
2. Nee

Stamboom slangen.
Met welk soort vertoont soort 2 de meeste verwantschap?

1. 1
2. 3
3. 4
4. 6

Stamboom slangen.

Welk soort is uitgestorven?

1. 1
2. 7
3. 4
4. 6

Levensvormen op de juiste volgorde.
Van oud naar jong

1. waterdieren - landdieren - landplanten - mensen
2. landplanten - waterdieren landdieren - mensen
3. waterdieren - landplanten - landdieren - mensen
4. mensen - landdieren - landplanten - waterdieren

Aan de slag!

Huiswerk voor donderdag 19 januari:

basisstof 1: opdr. 1-3 en 5-7

Opdracht 4 is een goede opdracht om te gebruiken tijdens het leren!

Freek Vonk Evolutie