VEI 4.1 Ontwikkeling van het leven op aardeM3 2022 2023

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Gelukkig nieuwjaar!!!!

Planning

Thema 4 Ordening

4.1  Ontwikkeling van het leven op aarde

4.2 Organismen ordenen

4.3 Bacteriën en schimmels

4.4 Planten en dieren

4.5 Geleedpotigen en gewervelden

4.6 Organismen determineren

Leerdoelen bij Thema 4 Ordening

4.1.1   Je kunt een tijdbalk van het leven op aarde en een stamboom van organismen aflezen.

4.2.1 Je kunt organismen indelen door te kijken naar gemeenschappelijke kenmerken.

4.2.2 Je kunt de kenmerken noemen van de cellen van bacteriën, schimmels, planten en dieren.

4.3.1  Je kunt de kenmerken van bacteriën noemen.

4.3.2 Je kunt de kenmerken van schimmels noemen.

4.3.3 Je kunt beschrijven hoe bacteriën en schimmels nuttig zijn voor de mens en de natuur. (SE)

4.3.4 Je kunt beschrijven hoe bacteriën en schimmels schadelijk kunnen zijn voor mensen. (SE)

4.4.1 Je kunt planten indelen door te kijken naar de bouw en de manier van voortplanten.

4.4.2 Je kunt dieren indelen door te kijken naar de symmetrie en het skelet.

4.5.1 Je kunt geleedpotigen indelen door te kijken naar het aantal segmenten en het aantal poten.

4.5.2 Je kunt gewervelden indelen door te kijken naar de bouw en de manier van voortplanten.

4.6.1  Je kunt een determineertabel van organismen gebruiken.

4.7.1  Je kunt zaadplanten indelen door te kijken naar de bouw van de vruchten.

4.8.1  Je kunt beschrijven dat op afgelegen eilanden andere soorten zijn geëvolueerd dan op het vasteland.

4.1 Ontwikkeling van het leven op aarde

Aan het einde van de les...

- Kun je gegevens uit een geologische tijdschaal lezen

- Kun je m.b.v. stambomen uitleggen of soorten meer of minder verwant van elkaar zijn.

4.1  Ontwikkeling van het leven op aarde

• Sinds het ontstaan van de aarde zijn er allerlei soorten organismen ontstaan. 
• Eerst ontstonden eencellige organismen. 
• Hieruit hebben zich langzaam alle soorten ontwikkeld die wij nu kennen.

De eerste levensvormen

• aarde 4,6 miljard jaar 
• eerst geen leven door extreem hoge temperaturen
• 3800 milj. jaar geleden: eerste leven op aarde
• eencellig zonder kern, leven in water
• hieruit ontstaan bacteriën
• Vervolgens eencelligen die aan fotosynthese doen, die produceren dus zuurstof.
• Later: meercelligen

Geologische tijdsschaal

Tijdperk>periode>miljoen jaar geleden

Gebaseerd op grote gebeurtenissen

Eerste eenvoudige levensvormen 

(3800 mjg)

Tijdsbalk

- Steeds complexere organismen

Van water naar land 

1000 miljoen jaar geleden ontstonden de eerste waterdieren (lijkend op sponsen en kwallen) 

Van water naar land 

500 miljoen jaar geleden ontstonden veel nieuwe soorten. Ook ontstonden de eerste jagers 

Van water naar land 

450 miljoen jaar geleden ontstonden de eerste planten aan land, insecten, amfibieën. 

Van water naar land 

240 miljoen jaar geleden ontstonden dino's 

65 miljoen jaar geleden is er een meteoriet op de aarde ingeslagen. 75% van de organismen is uitgestorven. 

massa-extincties

Einde van het paleozoïcum     -           Einde van het mesozoïcum

Stambomen en verwantschap

Hoe jonger de gemeenschappelijke voorouder,

hoe verwanter ze zijn.

Stamboom van het leven.

De mens stamt niet af van de aap

Zelfstandig werken

- Werk aan de opdrachten van 4.1

- De eerste 5 minuten werk je in stilte. Sla opdrachten die je niet snapt over tot na de 5 minuten.

- Klaar? Begin alvast aan 4.2

Succes! 

Huiswerk: 4.1

Freek Vonk Evolutie