Slavernij/ Keti Koti

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Doelen

• Aan het einde van de les ken je het Nederlandse slavernijverleden
  
• Aan het einde van de les weet je wat Keti Koti is.
  
•  Je kunt uitleggen waarom 1 juli wel of geen nationale feestdag moet worden

Vandaag

09-11-20

Wat is "Keti Koti"?

Keti Koti

Elk jaar wordt de afschaffing van de slavernij herdacht. Dit wordt Keti Koti genoemd. Dit betekent 
in het Sranang: "kettingen gebroken". 
Ook in Nederland staan verschillende
monumenten ter nagedachtenis 
aan de slavernij

Wat is keti koti?

Ook in Nederland wordt dit jaarlijks herdacht op 1 juli.

Foto: Wikimedia Commons.

Keti Koti is de viering van de afschaffing van de slavernij.

Foto: public domain pictures

Het betekent: ketenen gebroken.

Foto: Museum Volkenkunde

Plantagekolonie Suriname

plantages voor suikerriet, en koffieplantages

plantagehouder met wel tot 250 slaven.

pas op 1 juli 1863 werd in Nederland de Slavernij verboden.

feest Keti Kotie 'Verbreken van de ketenen'

De Verlichting

• Periode (vanaf ongeveer 1700) waarin mensen hun kennis (willen) vergroten, door steeds meer uit te gaan van het verstand.
• Ze waren daarbij kritisch: niet zomaar alles aannemen omdat een koning of de kerk dat zegt.


• Ze vinden dat iedereen vrij en gelijkwaardig moet zijn: arm of rijk, slim of dom

Abolitionisme

• To abolish betekent in het Engels 'afschaffen'
  
• Abolitionisten willen slavernij afschaffen
• Het past niet bij de ideeën van de Verlichting: mensen zijn gelijkwaardig, of het christendom: mensen moeten voor elkaar zorgen

John Gabriël Stedman (1744-1797) was een Schots-Nederlandse officier in de Schotse Brigade van het Nederlandse leger. Hij hielp bij het onderdrukken van een slavenopstand in Suriname. Hij werd verliefd op een slavin, en probeerde haar vrij te kopen. 

Over zijn ervaringen schreef hij een invloedrijk boek. Hierin bekommerde hij zich openlijk om de rechten van de tot slaafgemaakten, met name om de vraag of zij als mens behandeld moesten worden.

In dit boek verschenen dit soort afbeeldingen die ervoor zorgden dat de strijd van de abolitionisten steeds meer aandacht kreeg.

Engeland schaft de slavernij af

• In Engeland wordt in eerste instantie een wet aangenomen die slavenhandel verbied: er mogen dus geen 'nieuwe' tot slaaf gemaakten naar Amerika
  
• Dit bleek niet voldoende te werken, daarom werd slavernij in 1833 in het hele Britse Rijk afgeschaft.
• Slavenhouders kregen bij elkaar 20 miljoen pond aan schadevergoedingen

De afschaffing van de slavernij wordt in de krant bekend gemaakt.

Illegale slavenhandel

• Met slavenhandel werd veel geld verdiend.
• Ondanks de afschaffing van slavernij, werd er nog steeds illegaal in tot slaaf gemaakten gehandeld.
• Als een slavenschip het risico liep om betrapt te worden, werden de tot slaaf gemaakten overboord gegooid, zodat er ze niet werden 'gevonden' door de marine

La Amistad (Spaans: De Vriendschap) was een Spaans slaventransportschip waarop in 1839 een opstand uitbrak. Deze opstand zou bekend worden als de Amistadopstand.

In 1997 werd dit verhaal door Steven Spielberg verfilmd in de film Amistad.

De Amerikaanse Burgeroorlog

1861-1865

• De discussie over wél of geen slavernij leidt in de Verenigde Staten uiteindelijk voor een burgeroorlog tussen de Noordelijke Staten (zónder plantages en slavernij) en de Zuidelijke Staten (mét plantages en slavernij)
  
• Uiteindelijk wint het Noorden en wordt slavernij in de hele VS afgeschaft.

De Noordelijke Staten (blauw): zonder slaven

De Zuidelijke Staten (rood): met slaven

Nederland schaft slavernij af

• Nederland schaft pas laat de slavernij af: 1863
• Pas als het economisch niet meer zo interessant wordt, wordt slavernij stapje voor stapje afgeschaft.
  
• Slavenhouders kregen 300 gulden per vrijgelaten tot slaaf gemaakten.
• Sommigen vrijgelatenen werden verplicht om nog 10 jaar op de plantages te blijven werken

Op 1 juli wordt Keti Koti gevierd. Dit is een jaarlijks terugkerende Surinaamse feestdag ter viering van de afschaffing van de slavernij. De naam stamt uit het Sranantongo en betekent Ketenen Gebroken

Op 1 juli wordt ieder jaar Keti Koti gevierd. Moet dit een nationale feestdag worden?

ja

nee

kan

Waarom wel? Waarom niet?

Wat weet jij over slavernij?

Wat weet jij over kolonisatie?

Nederlanders hadden in Suriname en in andere koloniën plantages waarop slaven werkten.

Nederlanders hadden in Suriname en in andere koloniën plantages waarop slaven werkten. Ga met de leerlingen in gesprek over de onderwerpen 'slavernij' en 'kolonisatie' om voorkennis op te halen. Bespreek met hen de volgende vragen:

• Wat weet jij over de slavernij?
• Wat weet jij over kolonisatie?

Zoek de begrippen eventueel samen met de leerlingen op op internet of laat de leerlingen zelfstandig onderzoek doen naar de betekenis van de begrippen.

Een slaaf werd door de plantagehouders beschouwd als een ding, niet als een mens. Waar of niet waar?

De Nederlanders begonnen in 1621 met de slavenhandel. Waar of niet waar?

De bewoners van Suriname werden tot slaaf gemaakt. Waar of niet waar?

Slaven werkten op de plantages en zij kregen loon voor hun werk. Waar of niet waar?

Slaven kregen een brandmerk. Waar of niet waar?

Nederland was één van de laatste landen die de slavernij afschafte. Waar of niet waar?

Bespreek met de leerlingen de volgende uitspraken en laat hen aangeven of de uitspraken waar of niet waar zijn:

• Een slaaf werd door de plantagehouders beschouwd als een ding, niet als een mens.
  Antwoord: Waar.
• De Nederlanders begonnen in 1621 met de slavenhandel.
  Antwoord: Waar.
• De bewoners van Suriname werden tot slaaf gemaakt.
  Antwoord: Niet waar.
• Slaven werkten op de plantages en zij kregen loon voor hun werk.
  Antwoord: Niet waar.
• Slaven kregen een brandmerk.
  Antwoord: Waar.
• Nederland was één van de laatste landen die de slavernij afschafte.
  Antwoord: Waar.

Waarom werd er geweerpoeder bij het sap voor de Spaanse bok gedaan?

"Ik maak veel sap, want bokken drinken veel. Maar er is geen bok," hoor je de stem van Mini-Mini (6 jaar) vertellen in de serie als een slaaf als straf de Spaanse bok krijgt.

Slaven werden gezien als eigendom van de slavenhouders. Ze hadden geen rechten en werden anders behandeld dan blanken.

Bespreek naar aanleiding van het fragment uit de serie met de leerlingen de volgende vraag:

• Waarom werd er geweerpoeder bij het sap voor de Spaanse bok gedaan?
  Antwoord: Er blijven dan grotere littekens over. De littekens kunnen als waarschuwing voor andere slaven dienen.

Extra informatie voor de docent, ook te vinden onder de hotspotbutton:

"Ik maak veel sap, want bokken drinken veel. Maar er is geen bok," hoor je de stem van Mini-Mini (6 jaar) vertellen in de serie. In de serie krijgt een slaaf als straf de Spaanse bok. Slaven werden gezien als eigendom van de slavenhouders. Ze hadden geen rechten en werden anders behandeld dan blanken.

Wat denk je dat Typhoon bedoelt met het couplet?

Van de regen naar de zon van Typhoon is een lied dat gaat over racisme, slavernij en machtsverhoudingen. Hieronder lees je een couplet uit dit lied:

Voor het graan, voor de specerijen, 

pakhuizen vol, grachtenpanden, rederijen.

We zagen zoveel, zijn zo groot, maar als 't kantelt,

zien we massamoord, apartheid, slavernij en de slavenhandel.

Beluister met de leerlingen (een deel van) het lied Van de regen naar de zon van Typhoon. Het lied gaat over racisme, slavernij en machtsverhoudingen. Beluister het hele lied of beluister alleen het couplet van 2:20 tot 2:43 minuten. Lees met de leerlingen de tekst van het couplet onder de hotspotbutton. Bespreek met hen de volgende vraag:

• Wat denk je dat Typhoon bedoelt met het couplet?

Ieder jaar wordt op 1 juli op verschillende plekken in Nederland de afschaffing van de slavernij herdacht. Deze dag heet Keti Koti. Wat betekent Keti Koti?

Bekijk dit fragment van SchoolTV over de afschaffing van de slavernij.

Bekijk met de leerlingen dit fragment van SchoolTV over de afschaffing van de slavernij in Nederland. Het fragment duurt 1:56 minuten. Bespreek met hen de volgende vraag:

• Ieder jaar wordt op 1 juli op verschillende plekken in Nederland de afschaffing van de slavernij herdacht. Deze dag heet Keti Koti. Wat betekent Keti Koti?
  Antwoord: Keti koti is Sranantongo en betekent 'ketenen gebroken' of 'verbroken ketenen'.

Waarom is er iedere keer ophef over de herdenking?

Vind jij dat wij het slavernijverleden voldoende herdenken?

Eén van de herdenkingsplekken is bij het Nationaal Monument Slavernijverleden (zie foto) in het Oosterpark in Amsterdam. De herdenking zorgt al jaren voor discussie en verzet.

Eén van de herdenkingsplekken is bij het slavernijmonument in het Oosterpark in Amsterdam. De herdenking zorgt al jaren voor discussie en verzet. Zoek met de leerlingen op internet nieuwsberichten over de herdenking in het Oosterpark. Bespreek met hen de volgende vragen:

• Waarom is er iedere keer ophef over de herdenking?
  Antwoord: Een groep activisten vindt dat Nederland officieel excuus moet aanbieden aan de nazaten van de slaven voor het verleden.
• Vind jij dat wij het slavernijverleden voldoende herdenken?

Er zijn mensen die willen dat de afbeelding op de Gouden Koets verdwijnt. Ook zijn er mensen die juist willen dat de afbeelding blijft zoals die is.

Kun je bedenken welke argumenten de voor- en tegenstanders geven voor hun standpunt?

Sporen van de slavernij zie je terug in bepaalde tradities. Je hebt vast wel een de ceremonie tijdens Prinsjesdag gevolgd. De koning en koningin rijden dan in de Gouden Koest. 

Het zijpaneel van de koets is geschilderd door Nicolaas van der Waay. De afbeelding, 'Hulde der Koloniën', toont halfnaakte Afrikaanse en Indonesische mannen die tropische waren aanbieden aan het koningshuis.

Bekijk met de leerlingen de schildering 'Hulde der Koloniën' op het zijpaneel van de Gouden Koets. Lees met de leerlingen de tekst onder de hotspotbutton. Bespreek met hen de volgende vraag:

• Er zijn mensen die willen dat de afbeelding op de Gouden Koets verdwijnt. Ook zijn er mensen die juist willen dat de afbeelding blijft zoals die is. Kun je bedenken welke argumenten de voor- en tegenstanders geven voor hun standpunt?

Extra informatie voor de docent, ook te vinden onder de hotspotbutton:

Sporen van de slavernij zie je terug in bepaalde tradities. Je hebt vast wel een de ceremonie tijdens Prinsjesdag gevolgd. De koning en koningin rijden dan in de Gouden Koest. Het zijpaneel van de koets is geschilderd door Nicolaas van der Waay. De afbeelding, 'Hulde der Koloniën', toont halfnaakte Afrikaanse en Indonesische mannen die tropische waren aanbieden aan het koningshuis.

Deel 5: Mensenrechten

Deel 5: Mensenrechten

In het vijfde deel van deze les onderzoeken leerlingen mensenrechten toen en nu. Als in de 18e eeuw de mensenrechten van nu golden, dan worden er in de serie verschillende van deze rechten geschonden. Welke rechten dat zijn, onderzoeken leerlingen in dit deel van de les.

In welk jaar werd de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens vastgelegd?

a. 1848

b. 1918

c. 1948

d. 1980

Als de rechten in de 18e eeuw golden, welke rechten werden op de plantages dan geschonden? Kies er twee en leg uit waarom je deze hebt gekozen.

Hoe duur was de suiker speelt zich af in de 18e eeuw. Toen waren in Nederland de rechten van de mens nog niet officieel vastgelegd. Het geloof speelde wel een rol in hoe je met mensen omgaat.

Bespreek met de leerlingen het begrip 'mensenrechten' en lees met hen de selectie van mensenrechten uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens op de afbeelding in de slide. Bespreek met hen de volgende vragen:

• In welk jaar werd de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens vastgelegd?
  a. 1848
  b. 1918
  c. 1948
  d. 1980
  Antwoord: c. 1984
• Als de rechten in de 18e eeuw golden, welke rechten werden op de plantages dan geschonden? Kies er twee en leg uit waarom je deze hebt gekozen.
  

Extra informatie voor de docent, ook te vinden onder de hotspotbutton:

Hoe duur was de suiker speelt zich af in de 18e eeuw. Toen waren in Nederland de rechten van de mens nog niet officieel vastgelegd. Het geloof speelde wel een rol in hoe je met mensen omgaat.

www.rijksmuseum.nl

Komt slavernij tegenwoordig nog voor?

ja

nee

misschien

Laatste minuten les

• Je ruimt op na de afronding van de les

• Blijf nog even op je plek zitten tot de bel gaat