les 43: hoofdletters

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Welkom!

De beste wensen! 

Deze week

Maandag: instructie les 43 hoofdletters 

Donderdag: werken aan weektaak + verlengde instructie 
Vrijdag: extra opdracht hoofdletters 

DOEL:

Je kunt hoofdletters op de juiste manier gebruiken

Huiswerk maandag 13 januari:

opdracht 1 t/m 11 hoofdstuk 43

Deze les

1. Instructie met opdracht 

2. aantal checkvragen LessonUp
3. Start maken met je weektaak 

HOOFDLETTERS

Wanneer gebruik je een hoofdletter?

Opdracht voor tijdens instructie

Je krijgt zometeen zes hoofdregels voor het gebruik van hoofdletters. Bedenk bij 5 van de regels een goed voorbeeld 

(die niet staat op de slide) 

Regel 1: begin van een zin

Aan het begin van een zin:

• Je begint een zin met een hoofdletter.

Als de zin met een afgekort woord begint, verschuift de hoofdletter naar het tweede woord:

• 's Ochtends sta ik vroeg op.
• 't Was vanochtend wel erg koud.

Regel 1: begin van een zin

Uitzondering: Als de zin met een cijfer of symbool begint, schrijf je geen hoofdletter aan het begin van de zin.

• €15 betaalde hij voor het boek.
• 86 jaar geleden werd mijn opa geboren.

Regel 2: namen van personen

Je schrijft een hoofdletter bij voor- en achternamen, doopnamen en voorletters:

• Sophie Jansen

Aanspreektitels (mevr.) en tussenvoegsels (van der) krijgen geen hoofdletter.

• fam. Berkmans
• Bert van den Brink

Regel 2: namen van personen

Wanneer er voor het tussenvoegsel geen voornaam of voorletter wordt genoemd, krijgt het tussenvoegsel wel een hoofdletter.

• meneer De Vries

Bij een tweede achternaam krijgt het tussenvoegsel geen hoofdletter.

• mevrouw Van de Ven - de Vries 

Regel 3: organisaties, merken, producten

Organisaties, merken en producten krijgen een hoofdletter.

• Apple
• Verenigde Naties

Soms gebruiken bedrijven de hoofdletters afwijkend van de regel, je neemt dit dan over.

• iPhone

Regel 4: aardrijkskundige namen, volken, talen, windstreken

Bij aardrijkskundige namen van landen, steden, rivieren enzovoort gebruik je een hoofdletter.

• Eindhoven
• Amerikaanse president

Ook bij volken, talen of dialecten gebruik je een hoofdletter.

• Fransman
• Limburgs dialect

Regel 4: aardrijkskundige namen, volken, talen, windstreken

Bij een windstreek gebruik je geen hoofdletter.

• Er komt vandaag een noordelijke wind.

Als de windstreek onderdeel is van een naam, gebruik je wel een hoofdletter.

• Noordelijke IJszee
• Noordoost-Brabant
• maar het noordoosten van Brabant

Regel 4: aardrijkskundige namen, volken, talen, windstreken

Als je met de windstreek een cultureel, economisch of politiek gebied bedoelt, schrijf je een hoofdletter.

• In het Nabije Oosten is de situatie erg gespannen.
• Arme landen krijgen steun van het Westen.

Regel 5: historische gebeurtenissen en kalendergebruiken

Historische gebeurtenissen en feestdagen schrijf je met een hoofdletter.

• Koude Oorlog
• Vaderdag

Maar bij samenstellingen / afleidingen met feestdagen schrijf je geen hoofdletter:

• vaderdagontbijt / kerst (komt van Kerstmis)

Regel 5: historische gebeurtenissen en kalendergebruiken

Seizoenen, maanden en gewone dagen krijgen geen hoofdletter.

• zaterdag
• januari

Ook een historische periode krijgt geen hoofdletter.

• renaissance
• prehistorie

Regel 6: religieuze en culturele begrippen

Religieuze en culturele stromingen en woorden die daarvan zijn afgeleid krijgen geen hoofdletter.

• jodendom / christendom / islam / boeddhisme
• jood / christen / islamiet / boeddhist

Maar heilige begrippen die bij de stroming horen wel.

• God
• Bijbel

Regel 6: religieuze en culturele begrippen

Een woord dat is afgeleid van een heilig begrip krijgt geen hoofdletter.

• Hij ziet er goddelijk uit.
• Er ligt een bijbel op het nachtkastje.

Opdracht voor tijdens instructie

Wissel je voorbeelden uit met je buurman. 

Over twee minuten bespreken we een aantal voorbeelden klassikaal. 

Welk woord heeft geen hoofdletter?

1. Engels
2. Amsterdamse
3. Noorden
4. Peugeot

Met of zonder hoofdletter?

1. koningin maxima
2. Koningin maxima
3. Koningin Maxima
4. koningin Maxima

Dit woord schrijf je met een hoofdletter:

1. Winter
2. Mei
3. het IJ
4. Oost

Welk woorden moeten met een hoofdletter?

Elke zondag laat mevrouw de jong haar hond uit.

1. zondag, jong
2. zondag, de, jong
3. de, jong
4. jong

Welk woord is niet correct gespeld?

Uitleg

In een aanhef schrijf je de eerste verwijzing naar een naam altijd met een hoofdletter. Het is dus meneer Van Dalen, Jan van Dalen of meneer J. van Dalen. 

1. mevrouw van Zaalen
2. Katya van Zaalen
3. docente Van Zaalen
4. K.L. van Zaalen

Weektaak les 43

Opdracht 1 t/m 11

Klaar? Dan kijk je na

Je mag fluisterend overleggen

Deze week

Maandag: instructie les 43 hoofdletters 

Donderdag: werken aan weektaak + verlengde instructie 
Vrijdag: extra opdracht hoofdletters 

DOEL:

Je kunt hoofdletters op de juiste manier gebruiken

Huiswerk maandag 13 januari:

opdracht 1 t/m 11 hoofdstuk 43

Deze les

1. werken aan weektaak 25 minuten

2. nakijken opdrachten weektaak 

3. Check jezelf 

Wie wil er extra instructie? 

Weektaak les 43

Opdracht:  1 t/m 11

Klaar? Dan kijk je na

Ook klaar? Ga extra oefenen op www.cambiumned.nl

> We kijken straks opdracht 1, 2 en 3 klassikaal na. 

Over 15 minuten mag je zachtjes overleggen. 

Nakijken 

Opdracht 1, 2 en 3 hoofdstuk 43

het Noorden of het noorden?

1. het Noorden
2. het noorden

Oosterse salade of oosterse salade?

1. Oosterse salade
2. oosterse salade

de film 'Matilda' of de film 'matilda'?

1. de film 'Matilda'
2. de film 'matilda'

Venus of venus?

1. Venus
2. venus

Maastricht of maastricht?

1. Maastricht
2. maastricht

Woensdag of woensdag?

1. Woensdag
2. woensdag

Islam of islam?

1. Islam
2. islam

Zwolle-Zuid of zwolle-zuid

1. Zwolle-Zuid
2. zwolle-zuid

Belgisch of belgisch?

1. Belgisch
2. belgisch

Prehistorie of prehistorie?

1. Prehistorie
2. prehistorie

een Spa rood of een spa rood

1. een Spa rood
2. een spa rood

Einde van de les

Deze week

Maandag: instructie les 43 hoofdletters 

Donderdag: werken aan weektaak + verlengde instructie 
Vrijdag: > bespreken repetitie + lezen 

DOEL:

Je kunt hoofdletters op de juiste manier gebruiken

Huiswerk maandag 13 januari:

opdracht 1 t/m 11 hoofdstuk 43

Deze les

1. zelfstandig werken

2. bespreken repetitie

Weektaak les 43

Opdracht:  1 t/m 11

Klaar? Dan kijk je na

Ook klaar? Ga extra oefenen op www.cambiumned.nl

Welke is juist?

Middeleeuwen

middeleeuwen

Welke is juist?

kerstvakantie

Kerstvakantie

Welke is juist?

Ik loop in de richting van westen

Ik loop in de richting van het Westen

Welke is juist?

Oost-Groningen

oost-Groningen

Feestdag: in duo's 

Beschrijf in 5 - 10 zinnen een denkbeeldige feestdag op "die"andere planeet. Bedenk zelf nieuwe namen. (Ook al speelt dit verhaal in de toekomst, maak gebruik van de spellingregels voor hoofdletters uit deze tijd.)

Jullie feestdag in 5-10 zinnen

Bespreken repetitie

1. algemene zaken die me zijn opgevallen

2. blaadjes uitdelen  - even uitwisselen met elkaar

3. alle vragen langslopen

4. invullen reflectieformulier

Let op: je tafel is leeg als ik de repetitie uitdeel 

Wat viel me op?

1. Het werkwoordelijk gezegde ging vaak nog fout

2. Werkwoordspelling: verschil tussen verbrand, verbrandde en verbrande. 

3. Toch nog vaak hoofdletters vergeten bij antwoorden in hele zinnen. 

Bekijk je toets 

1. tel je punten altijd na 

2. bekijk je antwoorden

3. heb je vragen? onthoud ze nog even. 

Antwoorden bespreken

1. tel je punten altijd na 

2. bekijk je antwoorden

3. heb je vragen? onthoud ze nog even. 

Vragen?

1. Heb je vragen over je toets? Kom langs mijn bureau. 

2. Geen vragen of klaar? Vul het reflectieformulier in met je toets bij de hand. 

Je vindt het formulier op It's Learning en in deze LessonUp. 

Welkom!

De beste wensen! 

Hoofdletterbingo

Je hebt een bingokaart voor je. 

Heb je een rij van links naar rechts helemaal aangekruist? 

Dan heb je bingo. 

Ik lees de tekst voor. Luister goed, kruis alleen de woorden aan waarvan jij denkt dat ze met een hoofdletter geschreven moeten worden! 

1 Welke van onderstaande woorden missen hoofdletters? Schrijf die woorden opnieuw in de juiste spelling.

a. beeldenstorm

b. waterlandziekenhuis

c. politieagent

d. volkswagen

e. roodborstje

f. rik van de westelaken

g. schiermonnikoog

h. mevrouw hoogendoorn

i. roze koek

j koningsdag

1 Welke van onderstaande woorden missen hoofdletters? Schrijf die woorden opnieuw in de juiste spelling.

a. Beeldenstorm

b. Waterlandziekenhuis

c. geen hoofdletter

d. Volkswagen

e. geen hoofdletter

f. Rik van de Westelaken

g. Schiermonnikoog

h. mevrouw Hoogendoorn

i. geen hoofdletter

j. Koningsdag