vakatelier 6 Wereldwijd web

• Geschiedenis
• HBO
• Studiejaar 1

Geschiedenis vakatelier 6: Wereldwijd web

Wereldtentoonstelling 

Parijs, 1889

tentoonstellen van ...

.

maar ook tentoonstellen van ...

•  De VOC:  Handel over zee / Overzeese expansie 
• De Atlas Maior van Blaeu:  De wereld in kaart 
• Michiel de Ruyter: Zeehelden en de macht (brede armslag) van de Republiek 
•  Slavernij:  Mensenhandel en gedwongen arbeid
• De eerste spoorlijn : De opkomst van machines / De versnelling 
• Max Havelaar:  Onrecht in Nederlands-Indië / Aanklacht tegen wantoestanden in Indië
• Indonesië:  Een kolonie vecht zich vrij 
• De televisie:  Venster op de wereld / De doorbraak van een massamedium 
• Haven van Rotterdam:  Poort naar de wereld  
• Suriname en de Nederlandse Antillen:  De koloniën worden zelfstandig / De kolonisatie van de West 
• Srebrenica: Een mislukte vredesmissie
• Veelkleurig Nederland:  De multiculturele maatschappij (samenleving)
• Europa:  Nederlanders en Europeanen

Wat hebben deze canonvensters met elkaar te maken? Welk verhaal vertellen ze samen?

• Globalisering
  

Leerdoelen

Je kunt aan het einde van dit vakatelier ….

• verwoorden op welke wijze Nederland invloed gedurende de 19e en 20e eeuw in de overzeese gebieden (Nederlands Indië, Suriname en de Antillen) hebben laten gelden;



• de toenemende globalisering in de wereld verklaren;
• tijdvaknaam ‘televisie en computer'’ verklaren;
  
• canonvensters verbinden met actuele nieuwberichten (volgens de indeling actualiteit als overblijfsel / als gevolg / als overeenkomst)

Hoe zat het ook al weer? Sleep de begrippen naar de goede plek.

de 'West'

de 'Oost'

VOC

Zuid-Oost Azië

Kaap de Goede Hoop

Batavia

specerijen

cultuurstelsel

herendiensten

Japanse overheersing

WIC

driehoekshandel

kaapvaart

Antillen & Suriname

slavenhandel

contractarbeiders

marrons

plantage

katoen

gjkhgk

Chinezen, Hindoestanen en Javanan

KNIL

factorij

ethische politiek

Factorij

Inter-Aziatische handel

• De VOC bracht goud & zilver mee en kocht in China zijde, thee en porselein -> deel v.d. zijde werd verkocht in Japan voor zilver. 
• In India kochten ze katoen in voor Indonesië -> daar kochten ze specerijen.


• Door factorijen was het niet nodig om grote gebieden te veroveren; de VOC sloot verdragen met plaatselijke vorsten (vrijwillig of onder dwang). 

Nederlands-Indië

• tijdens Franse tijd VOC ontbonden
• Hollandsche Handel-Maatschappij (koning Willem I)
• periode van modern imperialisme
• Nederlands-Indië werd buitengewest (kolonie)
• cultuurstelsel: 1/5 deel oogst en herendiensten

1860

Ethische politiek

• vanaf 1900

• inlossen van de 'ereschuld'

• Hoofddoel:

1. Beschaving en cultuur bijbrengen
   
2. 'Opvoeden' tot meer zelfstandigheid

Bezet Indonesië

• De Indonesische bevolking zagen de Japanners in eerste instantie als bevrijders van de Nederlanders
  
• Maar al snel bleken de Japanners wrede bezetters
  
• De bevolking moest hard werken aan vliegvelden en spoorlijnen, ook kwamen veel mensen in zogenaamde jappenkampen terecht
  

Deze soldaten zijn zojuist uit een jappenkamp bevrijd.

driehoekshandel = de handel tussen Europa, Afrika en Amerika. Vanuit Europa namen ze wapens, alcohol en textiel mee; in Afrika werd dit geruild tegen slaven; die werden naar Amerika gevoerd om op de plantages te werken als slaaf. Van de plantages werden producten als koffie, cacao, suiker en katoen naar Europa vervoerd.

Suriname en de Antillen

• Antillen: slavenmarkt
• Suriname: plantages

Abolitionisme

• To abolish betekent in het Engels 'afschaffen'
  
• Abolitionisten willen slavernij afschaffen
• 'Slavernij' past niet bij de ideeën van de Verlichting: mensen zijn gelijkwaardig.

Slavenhandel afgeschaft 

• Frankrijk 1794 (maar opnieuw vanaf 1802)
• Engeland 1807
• VS in 1808
• Nederland 1814

Slavernij afgeschaft

• Engeland 1833
• Frankrijk 1848
• Nederland 1863
• VS 1865 (na burgeroorlog noord-zuid)

Kleurrijk Suriname

• slaven vervangen door contractarbeiders 
• uit Azië: India, Ned. Indië (Java), China

globalisering ...

Waar staan televisie en computer symbool voor?

anti gezag

jongerencultuur

wereld de huiskamer in

wederopbouw

natuurramp

dekolonisatie

Indonesië

Suriname en de Antillen

Verenigde Naties

welvaart

globalisering

multiculturele samenleving

samenwerking

Actualiteiten zoeken bij geschiedenis

Waarom? 

• als didactische truc
• aansluiten bij leef- en belevingswereld
• verbinding maken tussen verleden - heden - toekomst
• het heden beter leren begrijpen 

• maar is nog best lastig... hoe kun je het heden en verleden verbinden?
  

1. Actualiteit als overblijfsel

Uitleg van het verleden door directe verbanden aan te geven 

(iets is er nog steeds)

Voorbeelden:

• monumentaal grachtenpand op de Prinsengracht in Amsterdam brandt af;
• een sjeik uit Dubai koopt voor 50 miljoen een schilderij van Rembrandt;
• Archeologen vinden een Koggeschip op de bodem van de IJssel;

2. Actualiteit als gevolg

Als  we nog letterlijk iets merken van het verleden.

Voorbeelden:

• discussie over zin en/of onzin van het dure koningshuis -> waar komt ons koningshuis vandaan?
• discussie over ongelijkheid tussen groepen, plaatsen en landen -> waar komt de ongelijkheid vandaan?

3. Actualiteit als overeenkomst

Aangeven dat dingen op elkaar lijken 

-> geen directe oorzakelijk verband maar wel gelijkenis.

Als je de dieperliggende thema's van het canonvenster ook goed bij de actualiteit passen.

Voorbeelden:

• van aandelenhandel toen naar aandelenhandel nu;
• van staatsinrichting toen naar staatsinrichting nu;
• van heldenverering toen naar heldenverering nu;

De piraten voor de kust van Afrika hebben niets met de Hanze te maken. Toch kunnen ze je helpen de Hanze uit te leggen....

Opdracht: koppeling met actualiteit

• maak groepjes van drie of vier
  
• zoek op internet naar actualiteiten die aansluiten bij de behandelde canonvensters. 
• schrijf je actualiteit op 
• schrijf erbij welk verband je ziet
• hoe zou je de actualiteit inzetten in de les? 

Resultaten bespreken

• actualiteit als overblijfsel / gevolg / overeenkomst?

Terugblik op vakatelier

• opbouw van atelier? opening? kern? afsluiting? 
• welke canonvensters? 
• beeldvorming? beeldvormers? 
• didactische werkvormen? 
• betrokken? waarom wel / niet? 
• rol docent? 
• attitude van studenten? 
• volgende atelier.. verwachtingen?