§4.2 De wereld in oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 1

De wereld in oorlog

De tijd van wereldoorlog

...beschrijven wanneer en hoe de Tweede Wereldoorlog in Europa begon en hoe de oorlog tot 1943 voor Duitsland verliep.

...beschrijven wanneer en hoe de Tweede Wereldoorlog in Azië begon en hoe de oorlog in het begin voor Japan verliep.

...beschrijven hoe Duitsland en Japan verslagen werden.

AAN HET EINDE VAN DE LES KAN JE...

Herhalen

Klassikale uitleg

Zelfstandig werken

DOEN

§4.1 Hitler aan de macht

§4.2 De wereld in oorlog

§4.3 Massamoord

Repetitie hoofdstuk 4

§4.4 Nederland bezet

Herhaling

§4.1

Hitler aan de macht

A

De nazi's grijpen de macht

Leerdoel:

Je kunt uitleggen waarom veel Duitsers op de NSDAP stemden en hoe Hitler alle macht kreeg

Vanaf 1930 kreeg de politieke partij van Adolf Hitler steeds meer steun van het volk. 

Deze politieke partij noemen we de NSDAP: Nationaal Socialistische Duitse ArbeidersPartij. De aanhangers van deze partij noemen we de nazi's. De ideeën van de partij heten het nationaalsocialisme.

Begrippen:

NSDAP

nationaalsocialisme

dictatuur

§4.1

Hitler aan de macht

A

De nazi's grijpen de macht

De ideeën van Hitler waren erg populair onder de bevolking:

• De Duitsers voelden zich vernederd door het Verdrag van Versailles. Hitler beloofde dit terug te draaien en Duitsland weer sterk te maken.
• Hitler beloofde de economische crisis op te lossen en te zorgen voor werk. De regering en de Joden kregen de schuld van deze crisis
• De nazi's maakten slim gebruik van propaganda om hun ideeën te verspreiden
• De nazi's marcheerden in uniform op straat. Dit maakte indruk: bij die groep wil je horen.
• Anders denkende mensen werden bedreigd of in elkaar geslagen: terreur. Dit gaf andere partijen weinig ruimte om hun ideeën te verspreiden. 

§4.1

Hitler aan de macht

A

De nazi's grijpen de macht

Langzaam wordt Duitsland een dictatuur:

• 1932: NSDAP is de grootste partij en mag samen met andere partijen regeren
• 1933: Hitler wil alleenheerser worden:
  - hij bedreigt parlementsleden
  - hij sluit parlementsleden op
  - het parlement neemt een tijdelijke wet aan die Hitler alle macht geeft
  - Hitler verbiedt alle politieke partijen

§4.1

Hitler aan de macht

B

Alles onder controle

Leerdoel:

Je kunt met een voorbeeld uitleggen dat Duitsland na 1933 een totalitaire staat werd.

Om alle macht in handen te blijven houden, veranderd er veel in de samenleving:

• Hitler nam in zijn eentje alle beslissingen
• Er was geen vrijheid van meningsuiting meer
  - kritiek op het bestuur was verboden
  - geheime dienst hield je in de gaten
• Duizenden tegenstanders werden opgesloten in concentratiekampen
• Deze tegenstanders werden niet veroordeeld door een rechter!!

Begrippen:

concentratiekampen

totalitaire staat

§4.1

Hitler aan de macht

A

Alles onder controle

Hitler wilde van alle Duitsers nazi's maken:

• de nazi's bepaalden wat er in de krant stond en op de radio kwam (censuur).
• alle verenigingen en organisaties kwamen onder controle van de NSDAP.
• kinderen leerden op school dat het nationaalsocialisme iets goeds is.
• vrouwen moesten vooral moeder en huisvrouw zijn. Zij werden veelal ontslagen.

Zo werd Duitsland een totalitaire staat: het leven van de inwoners wordt compleet beheerst en gecontroleerd door de staat.

§4.1

Hitler aan de macht

C

Op weg naar oorlog

Leerdoel:

Je kunt twee voorbeelden noemen waaruit blijkt dat Hitler vanaf 1933 aanstuurde op een oorlog.

Hitler wilde een groot en machtig Duits rijk hebben:

• alle gebieden waar mensen Duits spraken moesten bij Duitsland horen
• Hitler wilde Oost-Europese gebieden veroveren om Duitsland economisch sterk te maken
  - meer grondstoffen
  - meer landbouwgrond

§4.1

Hitler aan de macht

C

Op weg naar oorlog

Om dit te bereiken gaat Hitler direct beginnen met het voorbereiden van een oorlog:

• Hij voert de dienstplicht in
• Hij laat vliegtuigen, tanks en andere wapens maken
• Hij stopt met het betalen van de boete van Versailles
• Hij sluit een bondgenootschap met het fascistische Italië

§4.1

Hitler aan de macht

C

Op weg naar oorlog

In 1938 begint Hitler Duitssprekende gebieden aan zijn rijk toe te voegen:

• Anschluss: Oostenrijk wordt ingenomen door het Duitse leger.
• Sudetenland (grensgebied van Tsjecho-Slowakije). 
  - de regering van Tsjecho-Slowakije weigerde dit gebied af te staan)
  - leiders van Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië en Duitsland spreken af dat Hitler dit gebied mag hebben.
  - doel van FR en GB: een nieuwe oorlog voorkomen.
  
  
• In ruil moest Hitler beloven niet nog meer gebied in te nemen.

IETS NIEUWS LEREN

§4.2

De wereld in oorlog

A

De Duitse opmars

Leerdoel:

Je kunt beschrijven wanneer en hoe de Tweede Wereldoorlog in Europa begon en hoe de oorlog tot 1943 voor Duitsland verliep

23 augustus 1939:

Duitsland en Rusland sluiten in het geheim een
niet-aanvalsverdrag. 
- beide landen beloven elkaar niet aan te vallen
- beide landen zullen Polen binnenvallen en dat land verdelen

Begrippen:

Tweede Wereldoorlog

Geallieerden

§4.2

De wereld in oorlog

A

De Duitse opmars

Leerdoel:

Je kunt beschrijven wanneer en hoe de Tweede Wereldoorlog in Europa begon en hoe de oorlog tot 1943 voor Duitsland verliep

23 augustus 1939:

Duitsland en Rusland sluiten in het geheim een
niet-aanvalsverdrag. 
- beide landen beloven elkaar niet aan te vallen
- beide landen zullen Polen binnenvallen en dat land verdelen

1 september 1939:

Het Duitse leger trekt de grens van Polen over

Begrippen:

Tweede Wereldoorlog

Geallieerden

§4.2

De wereld in oorlog

A

De Duitse opmars

Leerdoel:

Je kunt beschrijven wanneer en hoe de Tweede Wereldoorlog in Europa begon en hoe de oorlog tot 1943 voor Duitsland verliep

23 augustus 1939:

Duitsland en Rusland sluiten in het geheim een
niet-aanvalsverdrag. 
- beide landen beloven elkaar niet aan te vallen
- beide landen zullen Polen binnenvallen en dat land verdelen

1 september 1939:

Het Duitse leger trekt de grens van Polen over

3 september 1939:
Groot-Brittannië en Frankrijk verklaren Hitler de oorlog

Begrippen:

Tweede Wereldoorlog

Geallieerden

§4.2

De wereld in oorlog

A

De Duitse opmars

Al snel wordt er een bondgenootschap gevormd van landen die tegen Hitler vechten: de geallieerden.

In 1939 zijn de belangrijkste landen:

• Groot-Brittannië
• Frankrijk

§4.2

De wereld in oorlog

A

De Duitse opmars

In 1940 gaat Hitler richting het westen:

• Noorwegen
• Denemarken
• Nederland
• België
• Luxemburg
• Frankrijk
• Groot-Brittannië (dit lukte niet)

§4.2

De wereld in oorlog

A

De Duitse opmars

In 1941 trok Hitler weer richting het oosten: Sovjet-Unie.

Hij verbrak het niet-aanvalsverdrag.

Gevolg: Sovjet-Unie voegt zich bij de geallieerden:

• Groot-Brittannië
• Frankrijk
• Sovjet-Unie

§4.2

De wereld in oorlog

A

De Duitse opmars

Hitler in de Sovjet-Unie:

• Grote en snelle terreinwinst voor Hitler
• In de winter grote problemen met aanvoer van goederen voor de militairen.
• Winter 1942/1943: Slag om Stalingrad
  - Het leger wordt in de stad Stalingrad ingesloten
  - Het kan niet meer bevoorraad worden
  - Hitler leidt enorme verliezen 
• Kantelpunt in de oorlog: de Russen dringen het Duitse leger ver terug richting Berlijn.

§4.2

De wereld in oorlog

B

De Japanse opmars

Leerdoel:

Je kunt beschrijven wanneer en hoe de Tweede Wereldoorlog in Azië begon en hoe de oorlog in het begin voor Japan verliep

Vanaf 1930:

Japan is bezig om zijn grondgebied uit te breiden. 

Reden: 

• Japan wil een groot rijk stichten
• Japan heeft een tekort aan grondstoffen voor de industrie.

Japan sluit een bondgenootschap met Duitsland en Italië: de Asmogendheden. 

Begrippen:

Asmogendheden

§4.2

De wereld in oorlog

B

De Japanse opmars

Japan kan vrijuit zijn gang gaan. Ze vrezen maar voor 1 land: Verenigde Staten. 

Om er zeker van te zijn dat de VS hun plannen niet gaat dwarsbomen, vallen ze in december 1941 de Marinebasis op Pear Harbor aan. 

§4.2

De wereld in oorlog

B

De Japanse opmars

Japan kan vrijuit zijn gang gaan. Ze vrezen maar voor 1 land: Verenigde Staten. 

Om er zeker van te zijn dat de VS hun plannen niet gaat dwarsbomen, vallen ze in december 1941 de Marinebasis op Pear Harbor aan. 

Gevolg:  

• Amerika sluit zich aan bij de geallieerden en verklaart Japan en Duitsland de oorlog.
• Japan heeft nu vrij spel en kan Europese koloniën in Azië veroveren:
  - het Franse Vietnam
  - het Britse Maleisië
  - de Amerikaanse Filipijnen

§4.2

De wereld in oorlog

B

De Japanse opmars

De bondgenootschappen krijgen nu hun uiteindelijke vorm:

Geallieerden

Groot-Brittannië

Frankrijk

Sovjet-Unie 

Verenigde Staten 

Asmogendheden

Duitsland

Japan

Italië (tot 1943)

§4.2

De wereld in oorlog

B

De Japanse opmars

1942

Japan veroverd Nederlands-Indië.

Gevolgen voor de Nederlanders:

• 140.000 Nederlanders werden opgesloten in kampen
• Mannen moesten dwangarbeid verrichten
• 21.000 Nederlanders stierven door honger, ziekte, uitputting of mishandeling.

§4.2

De wereld in oorlog

De Japanse opmars

1942

Japan veroverd Nederlands-Indië.

Gevolgen voor de Indonesiërs:

• Zij zagen de Japanners als bevrijders, maar kregen de vrijheid niet
• Grondstoffen leveren aan de Japanners
• Voedsel leveren aan het Japanse leger
• 4.000.000 Indonesiërs deden dwangarbeid
• 2.000.000 Indonesiërs kwamen om het leven, oa door hongersnood.

B

§4.2

De wereld in oorlog

C

Het einde van de oorlog

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe Duitsland en Japan verslagen werden.

Met Duitsland gaat het snel slechter:

• 1943:
  - Het leger van de Sovjet-Unie veroverd veel gebied op het Duitse leger
  - Italië geeft zich eind 1943 over

§4.2

De wereld in oorlog

C

Het einde van de oorlog

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe Duitsland en Japan verslagen werden.

Met Duitsland gaat het snel slechter:

• 1943:
  - Het leger van de Sovjet-Unie veroverd veel gebied op het Duitse leger
  - Italië geeft zich eind 1943 over
• Juni 1944: D-Day
  - 3.000.000 Amerikaanse, Britse en Canadese militairen komen aan land in Normandië (FR)
  - Duitsland komt nu in een tweefrontenoorlog

§4.2

De wereld in oorlog

C

Het einde van de oorlog

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe Duitsland en Japan verslagen werden.

Met Duitsland gaat het snel slechter:

• 1943:
  - Het leger van de Sovjet-Unie veroverd veel gebied op het Duitse leger
  - Italië geeft zich eind 1943 over
• Juni 1944: D-Day
  - 3.000.000 Amerikaanse, Britse en Canadese militairen komen aan land in Normandië (FR)
  - Duitsland komt nu in een tweefrontenoorlog
• Begin 1945:
  - VS, GB, CA trekken het westen van Duitsland in
  - SU trekt het oosten van Duitsland in
  
  

§4.2

De wereld in oorlog

A

Het einde van de oorlog

30 april 1945:

Hitler pleegt zelfmoord in zijn bunker

§4.2

De wereld in oorlog

A

Het einde van de oorlog

30 april 1945:

Hitler pleegt zelfmoord in zijn bunker

8 mei 1945:

Duitsland geeft zich over.
De Tweede Wereldoorlog is in Europa afgelopen.

§4.2

De wereld in oorlog

C

Het einde van de oorlog

Japan wilde de strijd niet opgeven: doorvechten tot de laatste man.

Doel van de VS:

Japan zo snel mogelijk verslaan. Daarom werd een nieuw wapen ingezet: de atoombom. 

Op 6 en 9 augustus vielen er 2 atoombommen op Hiroshima en Nagasaki.

§4.2

De wereld in oorlog

BASIS

C

Het einde van de oorlog

De bommen vernietigden in 1 klap alle gebouwen. De hitte was enorm sterk: 100.000.000 graden Celsius. 

Mensen, dieren en gebouwen verbranden in enkele seconden. 

Ruim 250.000 mensen overleden direct na inslag van de bommen. 

In de jaren erna zouden er nog 100.000den mensen overlijden aan diverse stralingsziekten en kanker, ontstaan door deze bommen. 

§4.2

De wereld in oorlog

BASIS

C

Het einde van de oorlog

15 augustus: Japan geeft zich over.

Ook in Azië is de Tweede Wereldoorlog nu voorbij.

Voor iedereen???

Dit is Shoichi Yokoi.

Hij was overtuigd dat de oorlog nog bezig was en hield zich schuil in het oerwoud van Japan.

Op 24 januari 1972 gaf hij zich over.

§4.2

De wereld in oorlog

BASIS

C

Het einde van de oorlog

Aan de slag!

§4.2

Bladzijde 24

Opdracht 1 t/m 13

Omdat je straks uit moet kunnen leggen hoe de oorlog begon en verliep in Europa (2 t/m 6), hoe de oorlog begon en verliep in Azië (7 t/m 10) en hoe Duitsland en Japan werden verslagen (11 en 12)

Stoplicht rood: alleen werken in stilte

Stoplicht oranje: docent vragen stellen

Stoplicht groen: overleggen

Ben je klaar, dan heb je veel te snel gewerkt ;)

Morgen gaan we een aantal opdrachten bespreken.

Lees eerst de leertekst.

Lees daarna de vraag en probeer het antwoord zo volledig mogelijk op te schrijven