Paragraaf 2.1 Wereld: het gezicht van de aarde verandert

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 2: Schatkist Aarde

Paragraaf 2.1 Wereld: het gezicht van de aarde verandert

Planning

- leerdoelen

- Wat weten we al?

- Zelfstandig werken

- uitleg

- zelfstandig werken

Wat weten we eigenlijk al?

Wanneer is volgens ons het leven ontstaan en wanneer welk diersoort?

Leerdoelen

- Je weet hoe de aarde veranderde in de afgelopen 4,5 miljard jaar.

- Je begrijpt waardoor het leven op aarde grote veranderingen onderging.

- Je kunt met behulp van de geologische kalender verschillen tussen perioden aflezen.

Zelfstandig lezen 2.1

Klaar? Begin alvast met de online opdrachten van 2.1

Opbouw aarde

De aarde bestaat uit:

• Kern 
  
• Mantel 
  
• Korst 
  

De licht vloeibare mantel zorgt              voor een verschuiving van                        aardplaten. 

Het ontstaan van de aarde

Gloeiend hete vuurbal 

koelt langzaam af

Vulkanen ontstaan

CO2 en waterdamp-->atmosfeer

Oceanen ontstaan

Geologie

Geologie of aardkunde (van Oudgrieks γῆ = aarde en λόγος = wetenschap) is de wetenschap die de Aarde, haar geschiedenis en de processen die haar vormen en gevormd hebben, bestudeert. Geologie behoort tot de aardwetenschappen. Wetenschappers die de geologie als vakgebied hebben, worden geologen genoemd.

Stelling 1: Bij het ontstaan van de aarde was er alleen leven onder water mogelijk
Stelling 2: De meteorietinslag 65 miljoen jaar geleden zorgden voor een massale uitsterving op aarde waardoor al het leven in zee uitstierf.

1. Stelling 1 is juist
2. Stelling 2 is juist
3. Beide zijn stellingen zijn onjuist
4. Beide stellingen zijn juist

Evolutie

1. Alle dieren veranderden en krijgen alleen betere eigenschappen
2. ontwikkeling van het leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen of verdwijnen

Geologische tijdschaal

-Hele geschiedenis van de aarde

-Wanneer is de mens ontstaan?

Geologische tijdschaal

Geologische periodes

(Van jong naar oud)

De volgende dia's geven per periode een samenvatting:

Kenozoïcium

Mesozoïcium

Paleozoïcium

Précambrium 

Aan de slag

Er zijn 4 belangrijke grote perioden die je moet kennen: 

Kenozoïcium

Mesozoïcium

Paleozoïcium

Précambrium 

- Schrijf van elke periode de belangrijkste kenmerken op.

- deze periodes zijn ook opgedeeld in andere periodes (Bijv: Carboon/perm, enz. , geef aan door welk 'evenement' elke periode begrenst wordt

- welke 'evenement' was het meest extreem?

Dit mag in duo's of alleen. Overleggen op fluistertoon.

0

De 5 massa-extincties op een rij

wat we weten...

• 440 miljoen jaar geleden

-enorme toename landijs

• 65 miljoen jr geleden 

-meteorietinslag

De geschiedenis van het leven op aarde

Als het goed is...

-..kun je nu uitleggen hoe de aarde veranderde de afgelopen 4,5 miljard jaar

-..kan je met behulp van de geologische tijdschaal uitleggen wat er per periode gebeurde en waarom er na verloop van tijd weer een nieuwe periode begon

-..kan je uitleggen welke massa-extincties er zijn geweest

Massa-extinctie

Planten en dieren gaan massaal dood.

Oorzaken:

- vulkanische uitbarsting

- meteoriet inslag

Leerdoelen

Je weet hoe de aarde veranderde in de afgelopen 4,5 miljard jaar.

Je begrijpt waardoor het leven op aarde grote veranderingen onderging.

Je kunt met behulp van de geologische kalender verschillen tussen perioden aflezen.

Vraag 2

Welke zinnen zijn juist?

A Vanaf het ontstaan van de aarde zijn er al levende organismen geweest.

B Bacteriën zijn belangrijk voor de vorming van zuurstof op aarde.

C De oudste periode van de geologische kalender is het Precambrium.

D Er is sprake van een massa-extinctie als een groot deel van het leven op aarde verdwijnt.

E Massa-extincties worden altijd veroorzaakt door een toename van de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer.

•  B, C, D

Vraag 3

Vul de tabel helemaal in.

Vraag 5A

Wat zijn de twee belangrijkste verschillen met de levende organismen die nu op aarde voorkomen?

•  De organismen die toen bestonden, leefden uitsluitend onder water en hadden geen harde skelet-onderdelen.

Vraag 5B

Tijdens het Perm is de zuurstofconcentratie in de atmosfeer duidelijk hoger dan tijdens het Precambrium. Hoe komt dat?

• De planten en bomen zorgden daarvoor.

Vraag 5C

Welke levensvormen zullen het eerste op het land verschenen zijn, de planten en bomen of de amfibieën en reptielen? Leg je antwoord uit.

•  De planten en bomen, want deze zorgden voor zuurstof die de amfibieën en reptielen nodig hebben.

Vraag 6A

Er zit een zekere regelmaat in het voorkomen van de

massa-extincties. Noteer de juiste letter.

A Iedere 100 miljoen jaar is er een massa-extinctie.

B In iedere geologische periode is een massa-extinctie.

C Massa-extincties komen voor in het midden van perioden.

D Massa-extincties komen vooral voor aan het einde van

perioden zoals het Krijt.

•  D

Vraag 6B

Volgens figuur 6 zijn vulkanische activiteit, de stand van de zeespiegel en de temperatuur op aarde niet constant. Wat valt je op als je de veranderingen van deze drie vergelijkt?

•  De veranderingen gaan tegelijk.

Vraag 6C

Welke uitstervingsgolf werd niet door opwarming veroorzaakt? Waar werd die wel door veroorzaakt?

•  De eerste (eind Ordovicium), want het werd toen veel kouder.

Vraag 7A

Hoe veranderde het leven in de afgelopen 4,5 miljard jaar? Ga in op de verschillende soorten organismen.

•  Het leven bestond eerst alleen uit bacteriën. Daarna kwamen weekdieren, schelpdieren, vissen, landplanten, reptielen en zoogdieren.

Vraag 7B

In het begin was er alleen waterdamp en CO2 in de atmosfeer. Waterdamp werd water en bacteriën zetten CO2 om in zuurstof. Daardoor ontwikkelden zich complexere levensvormen. Door het verschuiven van de continenten ontstond

vulkanische activiteit . Dat had weer invloed op het klimaat en de zeespiegel . Het planten- en dieren- leven paste zich aan.

Vraag 7C

Welke informatie over verschillen tussen de perioden kun je met behulp van bron 5 aflezen? Noem zes onderdelen.

•  Tot welke hoofdperiode de verschillende perioden horen. Welk type leven er overheerste in de vier hoofdperioden. Wanneer de perioden begonnen en eindigden. Waar de continenten lagen. Hoe het leven er op de zeebodem en op land uitzag. Wanneer er sprake was van massa-extincties.