2kgt 4.3 Lezen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

4.3 LEZEN

In deze paragraaf

herhaal je: 

• de tekstdoelen herkennen;
• de kernzin van een alinea aanwijzen.

leer je: 

• tekstsoorten herkennen;
• over beeld en opmaak in een tekst;
• wat het leespubliek van een tekst is.

Dit weet je al.

Stel, je krijgt een uitnodiging voor een verjaardagsfeest. Wat is het tekstdoel van de uitnodiging?

1. amuseren
2. informeren
3. activeren
4. overtuigen

Dit weet je al.

Bij welke teksten is informeren het belangrijkste tekstdoel? (Meer antwoorden mogelijk)

1. een formulier om je op te geven voor een sportwedstrijd
2. een leestekst over de middeleeuwen in een schoolboek
3. de spelregels bij een nieuwe game
4. Een reclamefolder van de plaatselijke bakker.

Bekijk onderstaand plaatje.

Wat voor tekst is dit?

1. een krantenbericht
2. een reclameposter
3. een informatiefolder
4. een gedicht

Wat is het belangrijkste tekstdoel
van deze tekst?

1. amuseren
2. informeren
3. activeren
4. overtuigen

Wat wil de maker met deze tekst bereiken?

Tekstsoorten

tekstsoort	tekstdoel	voorbeeld
informatieve tekst	informeren	krantenbericht over een sportwedstrijd
tekst met een mening (betoog)	overtuigen	recensie van een film of game
activerende tekst	activeren	reclametekst voor een sponsoractie
amuserende tekst	amuseren	moppenpagina in de Donald Duck

Beeld en opmaak

Een schrijver plaatst zijn tekst niet zomaar op een bladzijde of website. Hij houdt rekening met beeld en opmaak: de manier waarop de tekst is vormgegeven. Een ander woord voor beeld en opmaak samen = lay-out.

Bijvoorbeeld:

- de verdeling van de tekst over de bladzijde

- de keuze van de soort letters

- de keuze van de kleuren

- de keuze van de plaatjes bij de tekst 

Welke van de vier is GEEN voorbeeld van beeld en opmaak?

1. de keuze van de soort letters
2. de keuze van de kleuren
3. de verdeling van de tekst in alinea's
4. de verdeling van de tekst over de bladzijde

Beeld en opmaak

Veel bedrijven hebben een eigen manier van vormgeven. Ze hebben een eigen huisstijl, dat wil zeggen dat ze altijd dezelfde soort letter, kleuren en plaatjes gebruiken. Ze hebben ook een logo, een plaatje waaraan je het bedrijf kunt herkennen.

Het doel is dat een lezer door beeld en opmaak direct weet van welk bedrijf de informatie is.

Van welk bedrijf is dit het logo?

1. Burger King
2. KFC
3. MacDonald's
4. Febo

Leespubliek

Een schrijver schrijft zijn tekst voor een bepaalde groep lezers. Die noem je het leespubliek.

Hoe kom je te weten voor welk leespubliek een tekst is bedoeld? Let dan hierop:

• het soort plaatjes;

• de bron;

• het taalgebruik;

• het onderwerp;

• hoe de lezer wordt aangesproken: met u of jij.

Voor welk leespubliek is het tijdschrift
National Geographic Junior
geschreven?

1. kinderen en jongeren
2. vrouwen
3. pubermeiden
4. bejaarden

Voor welk leespubliek is het tijdschrift
Girlz!
geschreven?

1. kinderen en jongeren
2. vrouwen
3. pubermeiden
4. mannen

Voor welk leespubliek is het tijdschrift
Libelle
geschreven?

1. kinderen en jongeren
2. vrouwen
3. pubermeiden
4. mannen

Wat is een kernzin en waar vind je die?

Kernzinnen

• Een alinea bestaat uit twee delen.
• Kernzin.
• toelichting van de kernzin. 
  
  
• De kernzin bevat belangrijke informatie.
• Meestal de eerste zin van de alinea. 

Waar of niet waar?
De eerste zin van de alinea is altijd de kernzin.

1. waar
2. niet waar

Waar of niet waar?

In een alinea staat vaak een kernzin.

1. waar
2. niet waar

Wat zijn de drie kenmerken van een kernzin?

Opdrachten

Maak nu de Leestaak van hoofdstuk 4.3