bijvoeglijke bijzin; beperkend en uitbreidend

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Wat is een bijvoeglijke bijzin?

een bijzin die als nabepaling bij een zelfstandig naamwoord of een voornaamwoord staat. Een bijvoeglijke bijzin is nooit een zelfstandig zinsdeel, maar altijd een deel van een zinsdeel. 

Voorbeelden:

Het meisje dat mij gisteren belde, heeft nu al een andere date.

De docent die in lokaal 95 zit, is al weken ziek.

De regen die voorspeld was, is niet gekomen. 

Er zijn twee soorten:

1) de beperkende bijvoeglijke bijzin

2) de uitbreidende bijvoeglijke bijzin

beperkende bijvoeglijke bijzin

Een beperkende bijzin specificeert (beperkt) de betekenis van het zelfstandig naamwoord, en kan daarom niet weggelaten worden.

(maakt de groep kleiner)

beperkend: 

Sinaasappels die nog niet helemaal oranje zijn, kun je beter niet eten.

(Als je de bijzin weghaalt, klopt je zin niet meer!)

uitbreidende bijvoeglijke bijzin

Een uitbreidende bijzin geeft extra informatie over het zelfstandig naamwoord en kan weggelaten worden.

uitbreidend: 

Sinaasappels, die veel vitamine C bevatten, kunnen een verkoudheid voorkomen.

(Als je de bijzin weghaalt, klopt je zin nog steeds!)

uitleg

Sinaasappels die nog niet helemaal oranje zijn, kun je beter niet eten.

In de eerste zin is er geen korte rust voor de bijzin die nog niet helemaal oranje zijn. Ook krijgt de bijzin bijzondere nadruk. 

Zoals je ziet kun je deze bijzin niet weglaten: het gaat puur om sinaasappels die nog niet helemaal oranje zijn.

uitleg

Sinaasappels, die veel vitamine C bevatten, kunnen een verkoudheid voorkomen.

In de tweede zin hoor je een korte rust voor de bijzin die veel vitamine C bevatten. Ook krijgt deze bijzin een lagere toon dan de hoofdzin. 

Deze bijzin geeft extra informatie en kun je daarom weglaten.

let op!

Let op: vóór een beperkende bijzin zet je geen komma, vóór een uitbreidende bijzin wel.

verschil

De volgende twee voorbeeldzinnen maken duidelijk hoe belangrijk een komma kan zijn: 

Beperkend:  

De jongens die te laat waren, moesten schoolblijven.  

Uitbreidend:  

De jongens, die te laat waren, moesten schoolblijven.

In de eerste zin zijn er ook nog jongens die niet te laat waren.

In de tweede zin zijn alle jongens te laat.

En nu jullie!

Leerlingen die te laat op de kamer waren, moesten in het hostel blijven.

1. uitbreidende bijvoeglijke bijzin
2. beperkende bijvoeglijke bijzin

Gepensioneerden, die toch al zwaar gekort worden, krijgen een extra korting op hun pensioen.

1. uitbreidende bijvoeglijke bijzin
2. beperkende bijvoeglijke bijzin

De actie die een succes werd, wordt volgend jaar herhaald.

1. uitbreidende bijvoeglijke bijzin
2. beperkende bijvoeglijke bijzin

Maar nu... 

staat de komma goed?

Appels, die nog niet helemaal rijp zijn, kun je beter niet eten.

1. Interpunctie is correct.
2. Interpunctie is niet correct.

De rugbysters, die na de uitschakeling uitgeput waren, liepen naar de kleedkamer.

1. Interpunctie is correct.
2. Interpunctie is niet correct.

Leraren, die veertig uur per week werken, hebben recht op arbeidstijdverkorting

1. Interpunctie is correct.
2. Interpunctie is niet correct.

Wageningen, de stad waar ik geboren ben, viert haar 750-jarig bestaan.

1. Interpunctie is correct.
2. Interpunctie is niet correct.

Aan de slag 

In Talent online: maak de opdrachten die huiswerk waren;

In Talent online: retorische middelen 6.6

 kies boek 4, bijvoorbeeld op: Lezen voor de lijst