BERH: TH9 BS6 Ontkieming, groei en ontwikkeling

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 4

Thema 9 Planten

BS6 Ontkieming, groei en ontwikkeling

Lesverloop

1. Voorkennis testen (BS4 en BS5)
2. Leerdoelen
3. Uitleg
4. Aan de slag

Welke orgaan/organen zijn nodig voor het transport van stoffen door de plant?

1. vaatbundels en wortels
2. vaatbundels, wortels en bladeren
3. vaatbundels, wortels en bloemen
4. vaatbundels

Wat zie je hier?

1. Windbloem
2. Insectenbloem
3. Vruchten
4. Dit is geen bloem

Welke vorm van bestuiving vindt plaats bij nummer 1?

1. Zelfbestuiving
2. Kruisbestuiving
3. Geen bestuiving

Op welke manier worden de zaden van de afbeelding verspreid?

1. Door de plant zelf
2. Door dieren
3. Door de wind

Welk deel van de plant is bedoeld om stuifmeelkorrels te verspreiden?

1. Kelkbladeren
2. Stamper
3. Nectarkliertjes
4. Meeldraden

Een aardappel die uitgroeit tot een plant is een voorbeeld van geslachtelijke voortplanting.

1. Waar
2. Niet waar

Een hennepplant heeft alleen mannelijke of alleen vrouwelijke bloemen. De mannelijke bloemen van hennep produceren heel veel stuifmeel dat glad en niet kleverig is.

Uit deze gegevens kun je concluderen of hennepplanten nectar produceren.
Produceren hennepplanten nectar? En zo ja, welke planten?

1. ja, alleen de planten met mannelijke bloemen
2. ja, alleen de planten met vrouwelijke bloemen
3. ja, de planten met mannelijke bloemen en de planten met vrouwelijke bloemen
4. nee

• De bouw van een zaad
• Ontkieming
• Groei en ontwikkeling
• Eenjarige, tweejarige en vaste planten

• wortelrozet
  
• celstrekking
  
• zaadhuid
  
• groeipunt
  
• zaadlob Zaadhuid
  
  
• Kiemplantje

9.6.1 Je kunt de ontwikkeling van een zaad en de verdere groei en ontwikkeling van kiemplanten beschrijven.

9.6.2 Je kunt uitleggen hoe een plant de winter overleeft en hiervan voorbeelden geven.

Leerdoelen

Waar gaat deze basisstof over?

Begrippen

zaad 

Zaadhuid:

beschermend vliesje om een zaad

Navel:

plaats waar het zaad vastzat aan de vrucht

Poortje:

plaats waar het zaad water opneemt

Kiem:

het begin van een nieuwe plant

Kieming:

het uitgroeien van de kiem tot kiemplantje

ZAAD

de eerste blaadjes die boven de grond komen

Ontkieming

1 De bruine boon water op >> de zaadlobben zwellen op >>  de zaadhuid scheurt open. Het kiempje begint te groeien. Uit de opengescheurde zaadhuid komt eerst het worteltje naar buiten.

2 Het worteltje vormt wortelharen. Via het worteltje neemt het kiemplantje water en mineralen op uit de bodem.

3 Na enige tijd begint ook het stengeltje te groeien.

4 Wanneer het stengeltje en de zaadlobben boven de grond uitkomen, wordt bladgroen gevormd. In deze delen kan dan fotosynthese plaatsvinden, zodat het kiemplantje de glucose niet meer alleen uit het reservevoedsel haalt. 

5 Wanneer al het reservevoedsel uit de zaadlobben is verbruikt, zijn ze verschrompeld en vallen af. Ondertussen zijn de blaadjes van het kiempje bladeren geworden.

https://youtu.be/w77zPAtVTuI?si=_-GRZd-3MSAOJx-w

levenscyclus

Groei

= het groter en zwaarder worden van een organisme

Kiemplant wordt groter en zwaarder.

• Groei vindt plaats door celdeling (mitose), plasmagroei en celstrekking (= opname van water in de vacuole)
• Groeiproces kost energie (uit zaadlobben, later door fotosynthese)
• Lengtegroei (in groeipunten zoals worteluiteinden + top plant) en diktegroei
  

Mitose >> plasmagroei >> celstrekking (uniek voor planten)

celstrekking: wateropname in meerdere vacuolen die samenvloeien tot één grote vacuole.

Ontwikkeling

= veranderingen in de bouw van een organisme.

Plant verandert van bouw:

1) Wortels vertakken zich

2) Er ontstaan bladeren

3) Er ontstaan bloemen, vruchten en zaden

Een-, tweejarig en vaste planten

Eenjarige plant

• Levenscyclus van zaad tot zaad in één jaar.
• Alleen de zaden overleven de winter.
• Ontkiemen in het voorjaar van nieuwe plant.

Tweejarige plant

• Zaad tot zaad binnen twee jaar.
  
• Jaar 1: vorming wortels, stengels en reservevoedsel (vaak in verdikte wortel). Alleen de wortel of wortelrozet overwintert jaar 1. Jaar 2: vorming bloemen, vruchten en zaden.

Vaste plant

• Meerdere jaren vorming zaad. 
• Kunnen kruidachtig of houtachtig zijn
• Reservevoedsel in knol, bol, wortelstok
  


• Bij kruidachtige sterven (bijna) alle bovengrondse delen in het najaar.

Tweejarige plant

De grootste vaste plant

De reuzensequoia(Sequoiadendron giganteum)

 

General Sherman (het is de grootste bekende levende boom op aarde).

 Hoogte:83,8 m

 Diameter: 7,7 m

 Stamvolume: ±1487 m3

 Leeftijd: 2300 – 2700 jaar

Aan de slag! (leerwijzer)

1. Lees de BS in je boek. 
2. Bekijk beschikbare videos in Malmberg + Biologie met Joost
3. Maak aantekeningen van wat je geleerd hebt. 
4. Plaatjes tekenen (als het nodig is). Zo leer je goed.
   


5. Maak alle opdrachten in je boek; extra opdrachten ook! 
6. KIJK NA!
   
7. Leg uit: leg aan iemand uit wat je hebt geleerd.
8. Doe de Test Jezelf online.
   


9. Noteer je vragen. Komt naar mij toe voor uitleg.

Voor verdiepende uitleg ga naar 

• biologiepagina:   https://biologiepagina.nl/34mavo/Planten/inleiding.htm

Lengtegroei en diktegroei

Lengtegroei

• Alle planten groeien door middel van lengtegroei. 
  
• De nieuwe cellen worden gemaakt in de groeipunten (uiterste topjes van de stengel(s) en wortels).
  

Diktegroei

• Niet alle planten groeien door middel van diktegroei