Thema Gaswisseling b1 Het ademhalingsstelsel van de mens

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

B1 Het ademhalingsstelsel

Tekstboek bladzijde 54 t/m 58 handboek

Leerdoelen

- Je kunt de delen van het ademhalingsstelsel benoemen met de kenmerken en functies.

De onderdelen van het ademhalingsstelsel van de mens

Gaswisseling

• Het open nemen van Zuurstof en afgeven van CO2 noemen we 'gaswisseling'.

• hiervoor moet de lucht in de longen constant ververst worden, doen we door ademhaling.

Neusholte 

-  de binnenkant is bedekt met neusslijmvlies.

- De neusharen en het slijmvlies houden stofdeeltjes en ziekteverwekkers tegen.

- Trilharen in de neus zorgen ervoor dat het slijm, met de ziekteverwekkers en stofdeeltjes, naar de keelholte wordt vevoerd.

Neusademhaling

Inademen via de neus is een stuk beter dan via de mond. 

4 redenen zijn:

Maakt de lucht vochtig

Maakt de lucht warm

Maakt de lucht schoon

Je kunt de lucht ruiken en keuren

Keelholte

Vanuit de neus (of de mond) komt de lucht in de keelholte terecht. In de keel zitten 2 klepjes; De huig en het strottenklepje

• Bij ademen: huig en strottenklepje open
• Slikken: huig sluit neusholte af, strotklepje sluit luchtpijp af
• Verslikken: huig en strotklepje staan open terwijl je eet ->     hoesten

Keelholte

Luchtpijp en bronchiën.

-Om de luchtpijp open te houden en deze te beschermen zitten  er kraakbeenringen  in.

- De luchtpijp splits zich in twee vertakkingen,

  1 naar elke long.  Die 2 vertakkingen heten 

  de bronchiën.

- Ook de luchtpijp is aan de binnenkant bekleed

   met slijmvlies en trilhaarcellen. 

Bronchiën

•  Binnenkant bekleed met        slijmvlies en trilhaarcellen
• Wand bevat   kraakbeenringen

Luchtpijptakjes

• Dit zijn de fijne vertakkingen van de bronchiën
• Wanden zijn bedekt met slijmvlies en trilhaarcellen.
• Wanden bevatten spiertjes

       (geen kraakbeenringen)

Longblaasjes

*Aan het einde van de luchtpijptakjes
zitten de longblaasjes. 

*De wanden van de longblaasjes en

  de longhaarvaten zijn maar

  1-cellaagje dik en het oppervlak is

  erg groot, waardoor er snel en veel

  gaswisseling kan plaatsvinden

Gaswisseling

*Zuurstof wordt, vanuit de 

  lucht in de longblaasjes, 

  opgenomen in het bloed van 

  de longhaarvaten.

*Koolstofdioxide gaat vanuit  

  het bloed naar de lucht in de 

  longblaasjes. 

Gaswisseling

*Zuurstof wordt, vanuit de 

  lucht in de longblaasjes, 

  opgenomen in het bloed van 

  de longhaarvaten.

*Koolstofdioxide gaat vanuit  

  het bloed naar de lucht in de 

  longblaasjes. 

Zuurstof-

rijk bloed 

Zuurstof-

arm bloed 

strottenhoofd

bronchiën

longblaasjes

keelholte

luchtpijp

neusholte

longen

hiermee wordt tijdens het slikken de neusholte afgesloten

1. Huig
2. Strotteklepje
3. Kringspier
4. Tong

Het middenrif beweegt omhoog, de borstholte wordt grote of kleiner? en heeft dit in of uitademing tot gevolg?

1. groter, en inademing vindt plaats.
2. groter, en uitademing vindt plaats.
3. kleiner, en inademing vindt plaats.
4. kleiner, en uitademing vindt plaats.

In welke richting bewegen de ribben en het borstbeen bij een normale inademing?

1. Ribben en borstbeen omhoog en naar voren. Middenrif omhoog.
2. Ribben en borstbeen omhoog en naar voren. Middenrif omlaag.
3. Ribben en borstbeen omlaag en terug. Middenrif omhoog.
4. Ribben en borstbeen omlaag en terug. Middenrif omlaag.

0

Als je een glas over een brandende kaars zet, gaat de kaars uit.
Waarom blijft een kaars wel branden in een open ruimte?

1. omdat er genoeg energie in de ruimte is
2. omdat er genoeg koolstofdioxide in de ruimte is
3. omdat er genoeg water in de ruimte is
4. omdat er genoeg zuurstof in de ruimte is

Wat is de meest gebruikte brandstof in cellen?

1. energie
2. glucose
3. koolstofdioxide
4. water

Tijdens het sporten hebben je spieren meer.......................... nodig. Daarom vindt er meer verbranding plaats. De ........................ die dan ontstaat wordt afgevoerd via je huid. De .............................wordt uit de cellen afgevoerd door het bloed.

Glucose is de meest gebruikte brandstof in cellen. De glucose haalt je lichaam uit eten dat je binnenkrijgt. Sporters verbranden
......................... brandstof dan mensen die niet sporten. Daarom hebben sporters ......................... eten nodig.

Tijdens lichamelijke inspanning stroomt het bloed sneller doordat je hart sneller gaat kloppen. Doordat het bloed snel stroomt, kan er voldoende ................................  naar de spiercellen worden vervoerd en voldoende ................................ en warmte worden afgevoerd.

Maak de zinnen compleet. Sleep de woorden naar de zinnen.

meer

meer

energie

brandstof

koolstofdioxide

koolstofdioxide

warmte

Uit een aquarium met vissen en planten worden alle planten weggehaald. De vissen blijven in het aquarium.
Welke stof zal na enige tijd minder in het water zitten?

1. koolstofdioxide
2. stikstof
3. zuurstof

Geef de formule van verbranding:
... + ... -> ... + ... + ...

Wanneer is de afbraak van glucose het hoogst?

1. wanneer je loopt
2. wanneer je rent
3. wanneer je slaapt
4. wanneer je zit

In de afbeelding zie je het ademhalingsstelsel schematisch getekend.

Noteer de namen van de genummerde delen.
1= ...

Welke weg legt de ingeademde lucht achtereenvolgens af in je ademhalingsstelsel?

Sleep de onderdelen in de juiste volgorde.

1

2

3

4

5

6

strottenhoofd

longblaasjes

keelholte

bronchiën

neusholte

luchtpijp

Houdt grote stofdeeltjes tegen.
Maakt de lucht die je inademt vochtig.
Vervoert het slijm naar de keelholte.
Verwarmt de ingeademde lucht.
Voorkomt dat stofdeeltjes en ziekteverwekkers in de longen komen.
Waarschuwt voor stinkende gassen.

Hier staan functies van delen van het ademhalingsstelsel.

Sleep het deel naar de juiste functie.

Neusslijmvlies

Neusharen

Reukzintuig

Trilharen

Neusslijmvlies

Neusslijmvlies

In de afbeelding is een deel van de wand van het ademhalingsstelsel van de mens sterk vergroot getekend.

Hoe wordt onderdeel 3 genoemd?

1. bloedvat
2. slijmlaag
3. slijmproducerende cel
4. trilhaarcel

In de afbeelding is een deel van het ademhalingsstelsel van de mens schematisch getekend.

Bij welk van de genummerde delen is de wand niet verstevigd door kraakbeenringen?

1. 1
2. 2
3. 3

Sommige mensen ademen vooral door hun mond. Deze mensen hebben vaker last van keelontsteking dan mensen die vooral door hun neus ademen.
Leg uit hoe dat komt.

Taaislijmziekte is een aangeboren erfelijke ziekte. Bij deze ziekte maken verschillende organen taai en dik slijm, dat niet goed kan worden afgevoerd. Mensen met taaislijmziekte hebben veel last van benauwdheid.
Leg uit hoe dat komt.

Kraakbeenziekte leidt tot misvorming van kraakbeen in het lichaam. Ook kraakbeenziekte kan benauwdheid tot gevolg hebben.

Leg uit hoe dat komt.

Bij bronchitis zijn de bronchiën ontstoken. De slijmvliezen in de bronchiën gaan daardoor extra slijm produceren. Extra slijm is een prikkel die leidt tot een respons.

Wat is die respons?

Hib is de afkorting van een bacterie die mensen ziek kan maken. De Hib-bacterie kan in de luchtwegen terechtkomen. Dit veroorzaakt meestal geen problemen.

Waardoor veroorzaakt een Hib-bacterie meestal geen problemen in de luchtwegen?

Als de Hib-bacterie verder het lichaam binnendringt, kan een strotklepje gaan ontsteken en opzwellen. Daardoor kunnen ernstige problemen ontstaan met ademhalen.

Waardoor kan een opgezwollen strotklepje ademhalingsproblemen veroorzaken?

1. door afsluiting van de keelholte
2. door afsluiting van de neusholte
3. door afsluiting van de slokdarm
4. door afsluiting van de luchtpijp

Sommige bacteriën die je inademt, maken stoffen die trilharen in de luchtwegen verlammen.

Leg uit dat je dan ziek kunt worden doordat bacteriën in je lichaam komen.

Je kunt verder gaan met.............(maak een keuze. Wat is voor jou handig zodat je de leerdoelen kunt behalen?)

- Lezen  b2 Het ademhalingsstelsel van de mens. blz 56 tekstboek

- Opdracht 6 t/m 9 blz 56  werkboek maken

- Wil je verdere uitleg over een onderdeel? Vraag om uitleg

- Maak alvast een samenvatting van basisstof 2

- Oefen alvast met examenvragen via www.biologiepagina.nl of www.eindexamensite.nl 

- Uitleg video op de volgende slide bekijken

Het ademhalingsstelsel

In de afbeelding is het ademhalingsstelsel van de mens getekend. Tijdens een inademing gaat lucht via de neusholte of mondholte naar de keelholte. Vervolgens stroomt de lucht langs het strottenhoofd de luchtpijp in. De luchtpijp vertakt zich in twee bronchiën, die zich weer vertakken in steeds kleinere buisjes:

de luchtpijptakjes. Aan het einde van de luchtpijptakjes bevinden 

zich trosjes longblaasjes.

Onder de longen ligt het middenrif. Het middenrif is een stevig, 

gespierd vlies dat de romp verdeelt in de borstholte en de 

buikholte. Het middenrif kan omhoog en omlaag bewegen.

Neusholte

De neusholte is bedekt met neusslijmvlies (zie afbeelding). De slijmlaag is vochtig. Daardoor wordt de lucht die je inademt ook vochtig. Als je verkouden bent, maakt het neusslijmvlies te veel vocht. Het slijm loopt dan als snot uit je neus.

Dicht onder het neusslijmvlies liggen veel bloedvaatjes. Het bloed in deze vaatjes is warm. Daardoor verwarmt het neusslijmvlies de binnenstromende lucht.

Lucht zuiveren

In lucht zitten vaak stofdeeltjes en ziekteverwekkers. Vooraan in de 

neusholte groeien neusharen die de grote stofdeeltjes tegenhouden. 

Kleine stofdeeltjes en ziekteverwekkers blijven plakken aan de

slijmlaag van het neusslijmvlies. De trilharen verplaatsen het slijm 

met de stofdeeltjes naar de keelholte. Daar slik je het slijm in.

Boven in de neusholte zit het reukzintuig. Daarmee kun je ruiken 

of de lucht stinkt. Stinkende gassen in de lucht kunnen giftig of

schadelijk zijn. Het reukzintuig waarschuwt je hiervoor.

In je mond zitten geen trilharen en geen reukzintuig. Bij inademen 

door je mond wordt de lucht minder schoon, minder vochtig en ook

minder warm gemaakt. Droge, koude lucht kan het slijmvlies in de 

longen beschadigen. Ademen door de neus is daardoor gezonder 

dan ademen door de mond.

Keelholte

Na de neusholte of mondholte komt de lucht in de keelholte. Ook voedsel dat je inslikt, komt door de keelholte. Lucht moet de luchtpijp in, en voedsel moet de slokdarm in. Om dit te regelen, zitten er twee klepjes in de keelholte. Boven in de keelholte zit de huig en onderin het strotklepje (afbeelding). Als je ademhaalt, zijn de slokdarm en de luchtpijp allebei open (zie afbeelding 1). De lucht kan dan door je luchtpijp naar je longen stromen, en terug. Als je voedsel inslikt, sluit de huig de neusholte af (afbeelding 2). Tegelijk sluit het strotklepje de luchtpijp af. Hierdoor komt voedsel niet in je neusholte of luchtpijp. Soms sluiten het strotklepje en de huig niet goed. Bijvoorbeeld als je tijdens het eten in de lach schiet. Je kunt je dan verslikken. Voedsel of drank komt dan in je luchtpijp en je neusholte (afbeelding 3). Door te hoesten kun je het voedsel meestal weer uit je luchtpijp verwijderen.

Luchtpijp en longen

De luchtpijp is een holle buis die aansluit op de onderkant van het strottenhoofd. 

Het strottenhoofd kun je aan de buitenkant van je keel voelen als de adamsappel (zie afbeelding).

In de wand van de luchtpijp zitten kraakbeenringen. Deze ringen geven 

stevigheid en zorgen ervoor dat de luchtpijp altijd openstaat (zie afbeelding 4.2).

Je kunt het vergelijken met een stofzuigerslang.

Ook in de wand van de bronchiën zitten kraakbeenringen. De bronchiën 

vertakken zich verder tot kleinere buisjes, met aan het eind daarvan de

longblaasjes (zie afbeelding 5). In de longblaasjes wordt zuurstof uit de 

lucht opgenomen in het bloed via de longhaarvaten. Koolstofdioxide uit het 

bloed wordt afgegeven aan de lucht in de longblaasjes.

De wanden van de luchtpijp, bronchiën, buisjes en longblaasjes zijn bekleed 

met slijmvlies. Aan het slijm blijven stof en ziekteverwekkers plakken. Als het 

slijmvlies extra veel slijm maakt, ga je hoesten.

Zelf aan de slag

B1 Het ademhalingsstelsel van de mens

(lezen blz 54 t/m 58)

Maken opdrachten: 1 – 2 – 3 - 4 – 5 – 8

Blz 60