Dementie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Dementie

Wat komt er in je op als je denkt aan dementie?

Dementie

Wat is dementie?

- Bij dementie gaan de hersenen langzamerhand minder goed werken

Doordoor ontstaan er problemen met:

- Het geheugen

- Spreken en begrijpen

- Dingen doen

- Herkennen van dingen en voorwerpen

- Het maken en uitvoeren van plannen

Totale functioneren is verstoord

Gedrag en persoonlijkheid kunnen  veranderen

Cijfers dementie (Nederland)

• >270.000 mensen met dementie. Ongeveer 12.000 mensen jonger <65 jaar. 
• Ieder uur krijgen vijf mensen dementie.
  
•  Toename door vergrijzing. Geschat wordt half miljoen in 2040.
• 65 procent krijgt de diagnose: ziekte van Alzheimer. 
• Treft ruim 8 procent van de mensen > 65 jaar.
• Treft ruim 25 procent van de mensen >80 jaar.
  
• Treft ruim 40 procent van de mensen >90 jaar.
  
• De kans is 1 op de 5 dat iemand dementie krijgt. 
• Voor vrouwen is dat 1 op 3, voor mannen 1 op 7. 

In Nederland hebben ruim 270.000 mensen dementie. Hiervan zijn ongeveer 12.000 mensen jonger zijn dan 65 jaar. Ieder uur krijgen vijf mensen in Nederland dementie.

 Het aantal mensen met dementie zal door vergrijzing in de toekomst explosief stijgen naar meer dan een half miljoen in 2040.

Van de mensen met de diagnose dementie heeft ongeveer 65 procent de ziekte van Alzheimer.

Ruim 8 procent van de mensen boven de 65 jaar heeft dementie.

Ruim 25 procent van de mensen boven de 80 jaar heeft dementie.

Ruim 40 procent van de mensen boven de 90 jaar heeft dementie.

De kans is 1 op de 5 dat iemand dementie krijgt.

Voor vrouwen is dat 1 op 3, voor mannen 1 op 7. 

Verloop dementie

• Leven gemiddeld 8 jaar met de ziekte. 
• Diagnose wordt gemiddeld na 14 maanden gesteld. Bij jonge mensen duurt dit > vier jaar. 
• Aantal klachten en de ernst ervan neemt toe. 
• Progressieve ziekte.

Mensen met dementie leven gemiddeld 8 jaar met de ziekte.

De diagnose wordt gemiddeld na 14 maanden gesteld. Bij jonge mensen is dit meer dan vier jaar.

Gedurende het ziekteproces neemt zowel het aantal klachten als de ernst ervan toe.

Progressieve ziekte: Er is geen genezing mogelijk voor dementie. Uiteindelijk overlijdt een patiënt aan de gevolgen van dementie.  

Zoek op internet

Zoek de symptomen op van beginnende dementie, voortgaande dementie en vergevorderde dementie

Schrijf dit op 

Klassikaal nabespreken

Symptomen dementie?

Mensen met dementie hebben een combinatie van symptomen

Geheugenstoornissen 

Met één of meer cognitieve stoornissen:

• Afasie: moeite om woorden te vinden en problemen om zich uit te drukken met taal
  
• Apraxie: verminderd vermogen om motorische handelingen uit te voeren
  
• Agnosie: onvermogen om objecten te herkennen
  
• Stoornissen in uitvoerende functies : zoals rekenen, logisch nadenken, plannen

Gedragsproblemen

0

Vormen van dementie

Alzheimer

Alzheimer is een ongeneeslijke hersenziekte waarbij de cellen in sommige delen van de hersenen ophouden te functioneren afsterven.

Vasculaire dementie

• Trager denken, praten en doen
• Concentratieproblemen, moeite met multitasking, onbalans, ongevoeligheid (lichamelijk), minder energie.
• Stoornissen in de bloedvaten van de hersenen waardoor sommige delen van de hersenen minder bloed krijgen

Frontotemporale dementie

• Gedragsvariant(ziekte van Pick), karakterverandering, veranderende emoties, anders beoordelen van situaties.
• Taalvariant: spraakproblemen, moeite met begrip, verminderde schrijf- en leesvaardigheid.
• Bewegingsvariant: bewegings- en coördinatiestoornissen, veranderde motoriek, moeite met bewegen en lopen, trillen en vaak vallen.

Lewy Body

• sterke schommelingen in de achteruitgang van zijn verstandelijk functioneren.
• Meestal ouder dan 65 jaar

Behandeling van dementie

Dementie is (nog) niet te genezen. De achteruitgang en symptomen zijn bij sommige mensen te remmen of te behandelen met medicijnen. Behandeling van dementie zonder medicatie is vaak ook effectief. 

Bijvoorbeeld;

- Beweging

- Logopedie

Opdracht

Bedenk 5 activiteiten voor mensen met dementie. 

Dementie is geneesbaar is dit juist of onjuist?

1. Juist
2. Onjuist

Welke vormen van dementie zijn er?

1. Ziekte ven Alzheimer, Lewy body dementie
2. Ziekte van Parkinson en alleen vasculaire dementie.
3. Ziekte van Alzheimer , vasculaire dementie, frontotemporale dementie, Lewy body dementie en nog veel meer.
4. Ik heb echt geen enkel idee

Wat is de bekendste vorm van dementie?

1. Ziekte van Parkinson
2. Lewy body dementie
3. Ziekte van Alzheimer
4. Vasculaire dementie

Wat zijn de symptomen van dementie?

Wat zijn de behandelingen van dementie?

Specifieke gedragingen 

van cliënten met dementie

• Perseveren
• Confabuleren
• Verzamelzucht
• Achterdocht
• Decorumverlies

herhalen van vragen, operkingen, verhalen

het opvullen van gaten in het geheugen met (verzonnen) verhalen om de tekorten in het geheugen te verbloemen

verlies van uiterlijke waardigheid zoals waarden en normen

perseveren: niet meer kunnen stoppen met een handeling of onderwerp steeds herhalen

confabuleren: opvullen met fantasie

Het verloop van dementie is progressief. Wat betekent dit?

Welke hersenfunctie gaat bij dementie als eerst achteruit?

1. Het korte termijngeheugen
2. Het lange termijn geheugen

Vraag 1: Hoelang kunnen mensen met de ziekte, alzheimer, leven?

Vraag 2: wat is een voorbeeld van apraxie?

1. Niet meer weten hoe je moet lopen
2. Verlies van zindelijkheid
3. Vergeten hoe de koffie gezet moet worden
4. Het constante gebruik van scheldwoorden tijdens het communiceren

Vraag 3: wat is een voorbeeld een afasie?

1. Hakkelen tijdens het vertellen van een verhaal
2. Agressief taalgebruik tijdens het communiceren
3. Termen uit andere, vroeger geleerde talen door de zinnen verwerken

Vraag 4: Wat is een voorbeeld van agnosie?

1. Het niet meer herkennen van eigen kinderen
2. Niet meer goed kunnen lopen
3. Het proces van de ogen, waardoor je langzaam blind wordt

welke begeleidingsmethodieken kun
je benoemen

Zoek uit welke begeleidingsmethodieken er zijn bij dementie

1. In groepjes van twee of drie
2. Schrijf ze op
3. Hoe worden ze toegepast

                                   Klassikaal nabespreken

Wat gaan we doen?

Introduceren van een aantal begeleidingsmethodieken/ bij welke zorg zet je welke methodiek in

welke doelen hebben de methodieken

• validation
• reminiscentie, 
• warme zorg, ROT/ROB
• behoefte bloem van Kidwood
• de 5 K'
• belevingsgerichte zorg

Belevingsgerichte zorg is altijd persoonlijke zorg

Die zorg waarmee je iemands persoon recht doet en rekening houdt met zijn belevingswereld.

Bij belevingsgerichte zorg staan de wensen en mogelijkheden van degene die zorg krijgt centraal, niet de beperkingen die iemand heeft.

Persoonsgerichte zorg betekent de zorg afstemmen op mogelijkheden, wensen, behoeften en gewoontes van mensen met dementie.at je iets betekent voor mensen of maatschappij

Persoonsgerichte zorg gaat ervan uit dat ieder mens een uniek en waardig persoon is, ongeacht zijn beperkingen

Samengevat: Liefde volle aandacht en respect;

 Nabijheid; 

Gekend zijn; 

Heelheid

model van Kitwood

Net als ieder ander mens hebben personen met dementie behoeften en verlangens. In het model van Kitwood worden deze behoeften en verlangens heel duidelijk in categorieën onderverdeeld en beschreven.

kitwood model

Comfort (troost en bemoediging) : De behoefte aan warmte, tederheid en troost van anderen. Vooral wanneer iemand zich alleen, onveilig of angstig voelt.

Identiteit: De behoefte om te weten wie je bent en een goed gevoel te hebben over jezelf. En kunnen doen wat je altijd deed (een gevoel van continuïteit met het verleden).

Gehechtheid: De behoefte om je veilig en geborgen te voelen bij andere mensen. Het gaat erom veilige en vertrouwde relaties te hebben.

Bezig zijn (iets om handen hebben): De behoefte om onderdeel uit te maken van het leven en je nuttig te kunnen voelen.

Erbij horen: De behoefte om onderdeel uit te maken van een groep, van een sociale omgeving en je welkom te voelen.

De kern van het model betreft liefde: de behoefte aan liefdevolle aandacht en respect

Persoonsversterkende benadering

Vanuit een liefdevolle bejegening

Verhoogt het welbevinden

Zorgt ervoor dat iemand zich gewaardeerd voelt

Zorgt dat iemand zich een mens blijft voelen

Toont respect, erkenning en vertrouwen

(Kitwood, 1997)

Tip website en info: https://senseofhome.ap.be/

Je werkt vanuit de relatie.

Clienten ervaren hierdoor dat ze het gevoel hebben controle te hebben over de dingen die in het dagelijks leven gebeuren. Verzorgenden verdiepen zich in de persoon achter de kwetsbare oudere.

Het levensverhaal is daarom het startpunt van de relatie.

methodiek : warme zorg

Voor de dementerende is het van belang dat de hulpverlener weinig afstand neemt en niet bang is voor lichamelijk contact, zoals een knuffel. Tevens is het van belang dat de hulpverlener mee kan gaan in de wereld van de dementerende en wezenlijke interesse toont.

Het doel van warme zorg is een sfeer te scheppen waarin gedesoriënteerde oude mensen zich veilig voelen waardoor angsten en onzekerheden verminderen of verdwijnen. De theoretische uitgangspunten van deze benadering zijn gebaseerd op de gehechtheidtheorie.

Bij warme zorg gaat men uit van de gehechtheidstheorie. dit is:

1. vroege ervaringen met opvoeders zijn in relatie met het zelfbeeld
2. een kind ervaart stress vanaf de geboorte en leert hier zelf mee omgaan
3. Het leren vermijden van onprettige situaties versterken een positief zelfbeeld
4. primitieve instincten die gericht zijn op bevrediging van basisbehoeften

Reminiscentie

Gericht op: 

Geborgenheid, openheid, genieten en vergroten van vertrouwen

worden mensen met dementie aangemoedigd herinneringen op te halen, te doorleven, te structureren en met anderen uit te wisselen.

Hulpmiddelen zijn autobiografieën, muziek, fotoalbums, voorwerpen uit het verleden en rollenspellen.

Het gaat hierbij om het ophalen van positief verwerkte gebeurtenissen en ervaringen, waar vervolgens over verteld wordt.

Validation

Deze benaderingswijze past goed bij de fase van “verborgen ik” en “verzonken ik”.

betekend de oudere in zijn waarde laten en zo ver mogelijk mee gaan in de beleving van de oudere, ook al is dit niet de realiteit die de hulpverlener ervaart.

De oudere wordt dan niet met dingen geconfronteerd die hij niet kan bevatten, maar voelt hij zich begrepen en veilig.

Naomi Feil is de grondlegster

VALIDATION

Validation is een methode om met gedesoriënteerde, zeer oude mensen te communiceren en hen te helpen. Het is een praktische manier van werken die helpt spanningen te verminderen, en waardigheid en geluk te vergroten.

ROT/ROB

Deze benaderingswijze past goed bij de fase van “bedreigd ik” en “verdwaald ik”.

Deze benaderingswijze houdt in dat de demente oudere continu aan het hier en nu wordt herinnerd.

Dit gebeurt door het plaatsen en bewust gebruiken van kalenders, klokken, afsprakenlijsten, boodschappenbriefjes en wegwijzers.

In het contact met de dementerende wordt deze op zijn fouten attent gemaakt en gecorrigeerd.

Men probeert door het structureren van gedachtegangen samen met de oudere deze weer meer grip op het hier en nu te laten ervaren.

Realiteits orientatie Benadering

Realiteits Orientatie training ( in de volksmond: geheugentraining)
Met de realiteits-oriëntatie benadering (ook wel Realiteitsoriëntatie Training genoemd) kun je als begeleider door oriëntatieoefeningen proberen om eventuele achteruitgang in het denkvermogen af te remmen. Enkele voorbeelden van oriëntatieoefeningen:

goede aanduidingen van de functie van een kamer (huiskamer, slaapkamer, badkamer)

klokken die herkenbaar zijn en de tijd goed aangeven

gebruik van herkenbare pictogrammen.

Huub Buijssen (1953) is psychogerontoloog, gezondheidszorgpsycholoog en klinisch psycholoog

empathische directe benadering

Bij Korsakov patiënten

(K)Kort

(K)Concreet

(K)consequent

(K)continu

(K)creatief

Korsakovcliënten en hun naasten worden voortdurend geconfronteerd met de beperkingen en stoornissen die het syndroom van Korsakov met zich meebrengen. Mede door geheugenstoornissen en het gebrek aan ziekte-inzicht, vraagt de omgang met Korsakovcliënten een specifieke benadering. In de benadering van de Korsakocliënten staat het bieden van veiligheid en zekerheid centraal. Hierbij is het uitgangspunt dat op een empathisch directieve manier sturing en structuur wordt geboden
Kort: Informatie moet kort en bondig worden overgebracht. Hierbij wordt slechts één onderwerp tegelijk behandeld.

(K)Concreet: Abstracte situaties en taalgebruik zijn moeilijk te bevatten. Daarom is het beter zo concreet mogelijk bij het hier en nu van de cliënten aan te sluiten. Door de situatie zichtbaar te maken, worden cliënten tot handelen uitgenodigd.

(K)Consequent: Het opnemen van informatie is een moeizaam proces. Opdrachten moeten eenduidig worden gegeven en verschillende begeleiders moeten in vergelijkbare situaties zo identiek mogelijk handelen. Dit biedt duidelijkheid en houvast voor de cliënt.

(K)Continu: Regelmaat is belangrijk. Doordat de cliënt zich niet van zijn of haar eigen tekortkomingen bewust is, kan hij of zij die ook niet overzien of compenseren. Hierin ligt een belangrijke taak voor de begeleiders. Zij moeten hun werk naadloos op elkaar afstemmen.

(K)Creatief: De begeleiders benaderen de cliënt op een creatieve manier. Dit geldt ook voor het oplossen van problemen.

Opdracht

Maak in groepjes een spel dat te maken heeft met het onderwerp dementie

Dit spel wordt bij een volgende les door een ander groepje gespeeld.