Havo 5 Nectar 12.1

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Biologie

Paragraaf 12.1

Deze periode (SE3)

Deze periode (SE3)

Deze periode (SE3)

Leerdoelen 12.1

Invloed op je gezondheid

Leefstijl:

• sporten
• voeding
• roken
• drinken, 
• ....

+

_

Invloed op je gezondheid

Omgeving:

• stad of platteland
• school
• vrienden
• ....

+

_

Invloed op je gezondheid

Gezondheidszorg:

• huisarts
• ziekenhuis
• fysiotherapeut
• psycholoog
• ...

+

_

ziekteverwekkers

bacteriën, virussen , schimmels

Ziekteverwekkers

De huid

De huid

3 lagen:

• opperhuid (hoornlaag en kiemlaag)
• lederhuid (spieren, talgklieren, zweetklieren, bloedvaten, zintuigen, haarzakjes)
• onderhuids bindweefsel (bloedvaten, zenuwcellen, vet)

De huid

De huid

Afkoelen:

• bloedvaten wijder
• zweetklieren maken meer zweet

Opwarmen:

• bloedvaten vernauwen
• rillen

De huid

Afweer

Afweer bij planten

Afweer bij planten

Planten beschermen zich tegen vraat via:

- mechanische afweer (stekels, doornen)

- chemische afweer (bittere smaak, brandharen met gif)

- mutualistische relaties (bijv. mieren in acacia, sluipwesp)

Slimme afweer bij planten

Bescherming door de celwand

Monocultuur vs strokenteelt

opperhuid

lederhuid

onderhuids bindweefsel

De huid bestaat uit verschillende lagen. In welk laag liggen de zintuigencellen?

1. Hoornlaag
2. Kiemlaag
3. Lederhuid
4. Onderhuidse bindweefsel

Lederhuid

Opperhuid

Kiemlaag

Onderhuids bindweefsel

Hoornlaag

warm

koud

rode huid

bleke huid

zweet

rillen

haartjes  rechtop

haartjes  liggen

De huid heeft 3 taken.
Wat is GEEN taak van de huid?

1. lichaam op temperatuur houden
2. beschermen tegen vuil en ziekteverwekkers
3. beschermen tegen giftige gassen uit de lucht
4. beschermen tegen de zon

Het is koud. Wat gebeurt er met de bloedvaten in je huid en met de haartjes op de huid?

1. Bloedvaten -> wijder Haartjes -> rechtop
2. Bloedvaten -> nauwer Haartjes -> rechtop
3. Bloedvaten -> wijder Haartjes -> plat
4. Bloedvaten -> nauwer Haartjes -> plat

De Taxus is super giftig. De bast is giftig, de bladeren zijn giftig, zelfs het stuifmeel is giftig. Dit is een voorbeeld van...

1. Mechanische afweer
2. Chemische afweer
3. Signaalstoffen als afweer

Hiernaast zie je een voorbeeld van...

1. Mechanische afweer
2. Chemische afweer
3. Signaalstoffen als afweer

Mensen maken ook gebruik van mechanische en chemische afweer. Wat is een voorbeeld van chemische afweer?

1. Huid
2. Vloeistofstroom in urinewegen
3. Maagzuur
4. Slijmlaag in neusholte

Het vocht van de Reuzenberenklauw kan (in UV-licht) brandblaren veroorzaken. Dit is:

1. Mechanische afweer
2. Chemische afweer
3. Specifieke afweer
4. Algemene afweer

Leerdoelen 12.1

Aan het werk

• Lezen 12.2 (5 min!)
  
• Maken 12.1: opdracht 2-5, 7-10, 13-15, 17, 18 + extra BiNaS vragen