Grammatica klas 2 havo/vwo (zinsdelen)

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Herhaling Grammatica - zinsontleding voor klas 2

Grammatica

De vaste volgorde...

• Persoonsvorm 

• / Zinsdelen / 

• Onderwerp 

• Belangrijkste ww* 

• Werkwoordelijk gezegde

• Lijdend voorwerp 

• Meewerkend voorwerp 

• Bijwoordelijke bepaling

Persoonsvorm - Onderstrepen

•  Zet de zin in een andere tijd of verander de zin van enkelvoud naar meervoud.

De leerlingen zitten luisterend in 

de klas.

De jongen belt de volgende dag het meisje terug.
(PV=?)

1. De jongen
2. belt terug
3. belt
4. de volgende dag

Onze schriften moesten wij ook afstaan aan onze docent.
(PV=?)

1. onze schriften
2. moesten
3. wij
4. afstaan

 / Zinsdelen /

• pv is één deel.
• alles voor pv is één deel.
• alles wat je vóór pv kunt zetten is één deel.
• ww horen bij elkaar in één deel, behalve pv.

De leerlingen / zitten / luisterend / in de klas.

Helaas had ik een aanrijding met de stoeprand niet kunnen voorkomen.
(wat is een goed zinsdeel=?)

1. / een aanrijding / met de stoeprand /
2. / een aanrijding met de stoeprand /

Helaas had ik een aanrijding met de stoeprand niet kunnen voorkomen.
(wat is een goed zinsdeel=?)

1. / kunnen voorkomen /
2. / kunnen / voorkomen /

Onderwerp 

• wie / wat + PV (wie of wat doet het in de zin?)
• Onderwerp staat (bijna) altijd naast persoonsvorm.
• Is PV enkelvoud, dan is O ook enkelvoud (en andersom).

     

          O

De leerlingen / zitten / luisterend / in de klas.

De toets zullen de leerlingen goed maken.
(onderwerp=?)

1. De toets
2. de leerlingen

Ik heb haar de juiste informatie verstrekt.
(onderwerp=?)

1. de juiste informatie
2. haar
3. ik
4. heb

Werkwoordelijk gezegde

alle ww horen in het WWG, óók PV!

         O                        WWG                                                             WWG

De leerlingen / zouden / luisterend / in de klas / kunnen zitten.

• Luisteren is geen werkwoord meer, maar een onvoltooid deelwoord. Een OD is een bijwoordelijke bepaling (een manier).

Ik had haar de juiste informatie
kunnen verstrekken.
(wwg=?)

1. had
2. kunnen verstrekken
3. had kunnen verstrekken

Belangrijkste werkwoord*

• één ww dan is pv ook bel. ww*

De leerlingen / zitten */ luisterend / in de klas. 

• twee ww dan is pv nooit bel. ww* 

De leerlingen / kunnen / luisterend / in de klas / zitten.*

• - drie ww dan is pv nooit bel. ww*, maar altijd het volt. dw. of het ww waaraan je de actie kunt zien in de zin.

De leerlingen / zouden / luisterend / in de klas / kunnen zitten.* 

Ik had haar de juiste informatie
kunnen geven.
(Belangrijkste ww*=?)

1. had*
2. kunnen*
3. geven*

Lijdend Voorwerp 

iets / iemand + WW*       of        wie / wat+gezegde+o

       O     WWG                                 LV                          WWG

• Ik / kan / de leerling / een goed cijfer / geven*.

                                     Iets geven* => een goed cijfer (is LV)

            O                          WWG                                         LV           WWG

• De leerlingen / zullen / volgende week / de toets / krijgen*. 

                   wie/wat  zullen de leerlingen krijgen => de toets (is LV)

Ik had haar de juiste informatie
kunnen geven.
(LV=?)

1. haar
2. de juiste informatie
3. ik
4. informatie

Meewerkend voorwerp

aan / voor iemand + WW* 

       O    WWG     MV                        LV                      WWG

• Ik / kan / de leerling / een goed cijfer / geven*. 

                   Aan iemand iets geven* => (aan) de leerling (is mv)

            O                   WWG       MV                                   LV                  WWG

• De leerling / zal / voor het zieke meisje / een kaart / kopen*. 

         Voor iemand iets kopen* => voor het zieke meisje (is mv)         

Ik had aan hem het nieuwe spel
kunnen lenen.
(MV=?)

1. hem
2. het nieuwe spel
3. ik
4. aan hem

Bijwoordelijke bepaling

• Deze geven extra info over plaats, tijd, hoe, waar etc.
• Er kunnen meerdere BWB's in de zin staan.
• Niet en wel zijn altijd losse BWB’s.

         

                                                Wanneer?     Hoe?           Waar?

   O                            WWG       BWB            BWB             BWB

De leerlingen / zaten* / gisteren / luisterend / in de klas.

Helaas kon ik gisteren een aanrijding niet voorkomen.
(bwb's =?)

1. helaas
2. gisteren, niet
3. helaas, niet
4. helaas, gisteren, niet

Dus gebruik de vaste volgorde bij ontleden...

• Persoonsvorm - Zet de zin in een andere tijd of verander het getal.                                                         (meervoud naar enkelvoud of andersom)

• / Zinsdelen / - Alles voor pv is één deel.

                              - Ook alles wat je voor pv kunt zetten is één deel.

                              - De andere werkwoorden komen bij elkaar in één deel.

• Onderwerp - wie / wat + PV?

                             - Het onderwerp staat (bijna) altijd naast de pv.

                        

en verder...

•Belangrijkste ww*  - één ww = pv belangrijkste ww*

                                           - twee ww = nooit pv, altijd het andere ww*

                                           - drie of meer ww = nooit pv, altijd VD, en het ww                                                                waaraan je kunt zien wat er gebeurt in de zin.

• Wwg - Alle ww in de zin komen in het wwg. (Vergeet pv niet!)
  

• Lv (iets + zww* of  wie / wat + wwg + O) - Een lv staat niet altijd in de zin!

en als laatste...

• Mv (aan / voor iemand) - Dit is altijd een persoon!
  

                                                        - Dit kan ook zonder een lv in de zin voorkomen! 
                                                        - Een MV staat niet altijd in de zin.

                                                   

• Bwb                           - Plaats, tijd, richting, hoe iets gebeurt, …
  

                                           - Er kunnen meerdere BWB’s in een zin voorkomen.

                                            - Niet / wel zijn altijd losse bwb's.

Pak het overzichtje van de volgorde grammatica ontleden erbij, dat ik met jullie gedeeld heb in teams en oefen zelf genoeg in je boekje voor de toets!