Rectale toedieningsvormen

• apothekersassisitent
• MBO
• Studiejaar 2

Rectale toedieningsvormen

                                                             Hst 8 boek Productzorg

            

Welke 2 rectale toedieningsvormen ken je?

Zetpillen &  Klysma

Wat is de definitie van een zetpil?

Wat is een zetpil?

definitie:

Een torpedovormige of kegelvormige toedieningsvorm die via de anus ingebracht wordt.

Filmpje duurt ongeveer 1,5 minuut

wat is de definitie van een klysma?

Wat is een klysma?

definitie:

Een vloeibare (oplossing of suspensie) rectale 

toedieningsvorm voor eenmalig gebruik met een volume 

van 3ml tot 100ml

Hoe groter het volume hoe "hoger" of verder de vloeistof in de darmen komt.

De werkzame stof wordt opgelost in water.

Welke 4 soorten hulpstoffen worden gebruikt bij zetpillen?

- Viscositeit verhogende stoffen

- stoffen die het smeltpunt kunnen beïnvloeden

- vulstoffen

- conserveermiddel

Welke 3 soorten hulpstoffen worden gebruikt bij klysma's?

- viscositeit verhogende stoffen

- verhogen van de oplosbaarheid van de werkzame stof

- stoffen om de pH bij te stellen

De pH is belangrijk zodat er geen ernstige irritaties van het slijmvlies (in het rectum en darmen) kunnen ontstaan.

Exipiëns -> Bestanddeel van een geneesmiddel

Filmpje duurt -/+ 3 minuten

Er bestaan 2 soorten zetpillen. uit welke basis bestaan deze?

- Lipofiele zetpilbasis

- Hydrofiele zetpilbasis

verschillende zetpilbasis

Lipofiele basis:

- Zetpilbasis smelten in een rvs mortier op het waterbad van ong. 40 graden Celcius

- Werkzame stoffen en hulpstoffen toevoegen aan gesmolten vet (deze lossen geheel op in de basis)

- Zetpillen gieten d.m.v. de spuitflesmethode of gieten vanuit een rvs mortier

Lipofiele basis (vervolg)

- Adeps Solidus (vast vet)

- smelttraject tussen 33-36           graden Celsius

- Witepsol, Estarine B

verschillende zetpilbasis

Hydrofiele basis :

- Worden tot hogere temperatuur verwarmd in een afgesloten       spuitfles         op het waterbad

- Moeten langzaam afkoelen

- Werkzame stoffen en hulpstoffen die niet oplossen moeten een goede             fijnheidsgraad hebben om een egale en homogene massa te houden

- Uitgieten altijd in een spuitfles

Hydrofiele basis (vervolg)

- Smeltpunt ligt hoger dan             Adeps Solidus

- Meestal de Macrogolen ->           Polyethyleenglycolen / PEG

- Macrogol 1500, Macrogol             4000, macrogol 6000

De meest bekende basis is 1 deel Macrogol 1500 en 2 delen Macrogol 4000

De nummers geven de molecuulmassa van de Macrogolen aan. Hoe hoger het nummer hoe vaster het vest.

Macrogol 1500 is vrij zacht, Macrogol 4000 en 6000 zijn harde vaste vetten.

Hulpstoffen

• Miglyol 812:       Verlaagt het smeltpunt van de zetpil.                                                                                bijvoorbeeld Zinkoxide zetpillen
• Aerosil:                Wordt toegevoegd om agglomeraten                                                                               (klontjes) fijn te wrijven
• Lactose (180):   Wordt toegevoegd als de dosering < 25mg                                                                    werkzame stof per zetpil is
• Sojalecethine:   Wordt toegevoegd bij grote hoevoelheden vaste                                                       werkzame stof (Paracetamol) om de massa gietbaar te                                         houden

Zinkoxide zetpillen -> 

werken licht indrogend en stillen de jeuk. Worden gebruikt bij jeuk en irritatie aan de anus door aambeien

Aerosil ->

ColloIdaal Siliciumoxide (ook gebruikt als "glijmiddel" bij capsules 

Sojalecithine ->

Meestal 2% toevoegen aan totaal poedermengsel, dit beïnvloed het stollingsproces niet! 

Vulgewicht en vulwaarde van zetpillen

                         De hoeveelheid zetpilbasis per geheel gevulde zetpil

Formaat zetpil          werkzame stof per zetpil          vulgewicht Adeps Solidus    

                                               minder of gelijk aan 

        1,15 ml                                       125 mg                                            1,07 gram

        2,3 ml                                        240 mg                                           2,08 gram

        2,8 ml                                        300 mg                                           2,61 gram

1,15 ml ->  zetpil voor baby's en kleuters

2,3 ml  -> zetpil voor kinderen en                                       volwassenen

2,8 ml ->  zetpil voor volwassenen

Hoe bereken je de hoeveelheid van een zetpil, waar is dit afhankelijk van?

- Vulgewicht zetpil

- Verlies/overmaat

- Verdringingsfactor

- Relatieve dichtheid van de zetpil

Verlies en overmaat

Verlies ->   

- Er blijft altijd een restant achter in je mortier of spuitfles

- Uit de vormen halen kunnen zetpillen breken of beschadigen

Overmaat ->

- De hoeveelheid zetpillen die je gaat maken is afhankelijk van         het aantal dat je nodig hebt (tabel 8.2, blz 99)

Verdringingsfactor

De hoeveelheid van het geneesmiddel dat de ruimte inneemt in plaats van de Adeps Solidus

Boorbeeld: 1 gram geneesmiddel verdringt 0,65 gram vet uit de vorm

Voorbeeld:

Als je een zetpilvorm van 2,3ml hebt heeft dit een vulgewicht van 2,08 gram.

Als het gnm een verdringingsfactor van 0,65 heeft doe je 2,08 x 0,65 = 1,352 gram

2,08 gram - 1,352 gram = 0,728 gram vet per zetpil nog toevoegen

Dit uitrekenen komt ook terug bij farmaceutisch rekenen!

Relatieve dichtheid 

De verdringingsfactor is afhankelijk van de basis die door de bereiding van zetpillen gebruikt wordt; dit heeft te maken met de relatieve dichtheid van de basisstoffen.

( De verdringingsfactor wordt bepaald door de dichtheid van de basis te delen door de dichtheid van het geneesmiddel)

Hoe je dit doet komt aan bod bij farmaceutisch rekenen maar wordt vaak al aangegeven in de FNA protocollen (zie LNA procedures)

Niet te lang bij stilstaan, komt in de examens ook niet meer terug

Waar worden zetpillen op gecontroleerd voordat ze afgeleverd worden?

- Uiterlijk: gebroken zetpillen of op barstjes

- De massa mag niet uitgezakt zijn of             kleurverschil vertonen (homogeniteit)

- Eindgewicht -> maximaal 3% afwijking         van het theoretische gewicht

Gebruikstermijn van zetpillen

In de apotheek -> In strips maximaal 24 maanden

                                      Losse zetpillen (in een potje bv) maximaal 12                                          maanden

Bij de patiënt ->    Alle zetpillen maximaal 12 maanden

Filmpje duurt ong 1 minuut.

Grappig filmpje om af te sluiten hoe belangrijk onze communicatie bij het afleveren van geneesmiddelen en de uitleg van de toedieningsvorm.

Volgende les

Hoofdstuk 10 & 11 bestuderen

       (steriel werken & steriele 

                              toedieningsvormen)

Opdracht maken op # OO