Levensweg

• Economie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

Levensweg

Het is belangrijk om je huishoudboekje goed bij te houden! Inleveren aan het eind van de les.

Voor het gemak mag je bedragen afronden:

Kosten naar beneden (€ 123,45 wordt € 123. € 123,89 ook)

Inkomsten naar boven (€ 123,89 wordt € 124. € 123,45 ook)

(Belangrijk: willen jullie voor alles dobbelen of zelf kiezen?)

Levensweg

Start: je bent net afgestudeerd en staat aan het begin van je carrière...

Levensweg

Startkapitaal (spaargeld): € 5.000

Nog voordat je begint met werken, moet je al keuzes maken... begin je direct met werken of doe je nog een vervolgstudie? 

Gevolgen studie: een hoger startsalaris, maar minder spaargeld én een studentenlening

Beroepskeuze

1. Zorg

1. Zorgsector

Startsalaris: € 2.068

2. Bouw

2. Bouwsector

Startsalaris: € 2.250

3. Financieel

3. Financiële sector

Startsalaris: € 2.321

4. Toerisme

4. Toeristische sector

Startsalaris: € 2.419

5. Juridisch

5. Juridische sector

Startsalaris: € 2.000

6. ICT

6. ICT sector

Startsalaris: € 2.674

Werken of doorstuderen?

Even

Even: lekker aan het werk!

Gevolgen: geen.

Oneven

Oneven: doorstuderen!

Gevolgen: startsalaris wordt 45% hoger en je spaargeld neemt met € 3.000 af

Kosten: een lening van € 50.000. Je lost per maand € 200 af.

Opslag bij salaris:

* doorgestudeerd: 45% meer salaris

* ZZP: 2,5x hoger salaris

Maandelijkse kosten:

* 20% of 30% (ZZP) van het salaris

* studieschuld: € 50.000. € 200 per maand aflossen

Vergeet je spaargeld niet!

Eigen baas of loondienst?

Even

Even: ZZP

Gevolgen: je startsalaris mag x 2,5

Maandelijkse kosten: 30% van het salaris

Oneven

Oneven: loondienst

Maandelijkse kosten: 20% van het salaris.

Startbalans

Wat is je startsalaris?

(dit is het salaris van jouw beroep. Wellicht verhoogd door  studie of eigen bedrijf)

Wat zijn je vaste lasten?

(dit is een percentage van je salaris, afhankelijk van of je in loondienst bent of eigen baas. Vergeet aflossing studie niet)

Voorbeeld

Voorbeeld: onderwijs

Direct starten = € 2.580 

Doorstuderen = € 3.741 (x 1,45)

ZZP = 6.450 of 9.353 (allebei x 2,5)

Opslag bij salaris:

* doorgestudeerd: 45% meer salaris

* ZZP: 2,5x hoger salaris

Maandelijkse kosten:

* 20% of 30% (ZZP) van het salaris

* studieschuld: € 50.000. € 200 per maand aflossen

Vergeet je spaargeld niet! € 5.000, maar € 2.000 bij doorstuderen

Voorbeeld startbalans

Bedrijfstak: onderwijs

Startsalaris (basis): € 2.580

Verder gestudeerd: ja (dus + 45%)

Eigen bedrijf of loondienst (dus x 2,5)

-------------------------------------------------------------------------------------

Werkelijk startsalaris: € 9.353 (1,45 x 2,5)

Spaargeld: € 2.000

Maandelijkse kosten: € 200 en € 2.805 (30% startsalaris)

Opslag bij salaris:

* doorgestudeerd: 45% meer salaris

* ZZP: 2,5x hoger salaris

Maandelijkse kosten:

* 20% of 30% (ZZP) van het salaris

* studieschuld: € 50.000. € 200 per maand aflossen

Vergeet je spaargeld niet! € 5.000, maar € 2.000 bij doorstuderen

START!

Je bent de eerste 6 maanden van het jaar eens lekker aan het werk en spaart goed bij. 

Lukt het om je huishoudboekje bij te houden?

Vergeet je spaargeld niet!

Op zoek naar een huis

Na een half jaar vind je het welletjes en ga je op zoek naar een eigen woning (vanaf maand 7)!

De eerste optie: ga je huren of kopen?

Even

Even: huren

Oneven

Oneven: kopen

Huren

1-3

1-3: Klein maar fijn

Je huurt een studio voor € 550 per maand.

4-6

4-6: groter is beter!

Je vindt een mooi, groot appartement voor € 1.000 per maand

Kopen

1-3

1-3: Een villawijk?

Je vindt een groot huis met tuin op het zuiden.

Hypotheek: € 500.000

Maandelijkse lasten: € 750 aflossing

Extra lasten: € 500 per maand

4-6

4-6: Middenin het centrum

Je oog is gevallen op een woning, middenin het hartje van de stad.

Hypotheek: € 300.000

Maandelijkse lasten: € 450 aflossing

Extra lasten: € 200 per maand

Inrichten van je huis

In de resterende maanden van het jaar richt je je huis in en verken je je nieuwe buurt. 

Bij elkaar gaat het om € 10.000 aan kosten. De rest van het geld spaar je op voor een mooie vakantie volgend jaar.. of een verbouwing

Veranderingen per 1 januari

Vaste lasten worden 2% hoger...

Als je in loondienst bent, krijg je per 1 januari een loonsverhoging! Waarom eigenlijk?

Loondienst: 3% aan salaris erbij

ZZP: mag zelf kiezen tussen 0-5% erbij

De economie draait!

Het gaat ontzettend goed met de economie!

Vanaf de 4e maand:

ZZP'ers in de bouw kunnen 20% meer aan zichzelf uitkeren, de overige ZZP'ers krijgen een verhoging van 10%

Mensen in loondienst krijgen een promotie! Je salaris wordt met € 500 verhoogd

Verbouwen of vakantie?

Gedurende het jaar merk je dat je toe bent aan vakantie, maar het huis kan ook wel een likje verf gebruiken. In de 7e maand:

Maak je een keuze tussen een vakantie of een verbouwing

1-3

1-3 Verbouwing

Je gaat je huis verbouwen voor € 15.000 (zelf in de bouw? Korting van 65%!)

Dit betaal je uit eigen zak of je sluit een lening af waarbij je € 500 per maand betaalt voor de komende 3 jaar.

4-6

1-3 Vakantie

Je kiest voor een heerlijke vakantie van € 5.000 (werkzaam in de toeristische sector? Korting van 25%)

Dit bedrag betaal je van je spaargeld of je kiest voor een lening van € 450 per maand, voor een jaar lang.

Huishoudboekje op orde

Na de goed draaiende economie en de vakantie of de verbouwing is het belangrijk om aan het eind van het jaar weer eens goed naar je huishoudboekje te kijken.

Belangrijk voor het komende jaar: 

Loondienst: loonsverhoging van 5%

In loondienst in de financiële of juridische sector? Bonus van € 2.000

Kosten stijgen met 2%

De economie kabbelt voort

Het eerste kwartaal van jaar 3 gaat prima, maar hier en daar lijken kantelpunten te komen in de economie...

Je staat voor een keuze: blijf je zitten waar je zit of wissel je van baan? Als je ZZP'er bent kun je in loondienst komen en als je in loondienst bent kun je ZZP'er worden!

Wisselen van baan?

Van ZZP naar loondienst

Van ZZP naar loondienst:

Je salaris delen door 2

Je maandelijkse kosten zijn 20% van je salaris

Van loondienst naar ZZP

Van loondienst naar ZZP:

Je salaris mag keer 3

Je maandelijkse kosten zijn 35% van je salaris

Zware tijden breken aan

Ja hoor... Nadat je naar je eigen carrière hebt gekeken breken de donkere wolken open...

Vanaf het tweede kwartaal (maand 4):

• ZZP'ers krijgen minder opdrachten. Het inkomen daalt met 25% 
• Voor mensen in loondienst gebeurt er (nog?) niets

Donkere dagen

Na de zomer stort de economie in.

Lonen bevriezen, ZZP'ers kunnen zichzelf de laatste 6 maanden van het jaar niets uitbetalen. De kosten blijven doorlopen en ZZP'ers in de bouw krijgen extra kosten van € 10.000 (wanbetalers)

Donkere dagen

Het begin van jaar 4 is nog steeds donker. De lonen zijn bevroren en ZZP'ers lijden verliezen.

De kosten stijgen met 7%

Keuze voor ZZP'ers: doorgaan met je bedrijf of stoppen?

Donkere dagen voor ZZP'ers

Doorgaan met je bedrijf of stoppen?

Even

Even: doorgaan met je bedrijf

Gevolgen: je blijft de broekriem aanhalen en de kosten blijven doorlopen

Oneven

Oneven: stoppen

Gevolgen: je ontvangt maandelijks € 1.195 aan inkomen

Donkere dagen voor loonwerkers

Vanaf het tweede kwartaal (maand 4) vallen de eerste ontslagen bij bedrijven waar mensen in loondienst zijn

Even

Even: je hebt nog werk. De stress over hoe lang dat nog zo is blijft.

Oneven

Oneven: ontslag!

Gevolgen: je ontvangt maandelijks 70% van je laatstverdiende loon (minimaal € 1.195!)

Donkere dagen voor ZZP'ers

Halverwege het jaar blijkt:

ZZP'ers in de zorg, bouw en toerisme kunnen zichzelf 30% van hun loon uitbetalen. ZZP'ers in de financiële en juridische sector en de ICT kunnen zichzelf 75% van hun loon uitbetalen.

De vaste kosten blijven doorlopen.

Achter de wolken

Aan het eind van het jaar (maand 12) lijkt het weer de goede kant op te gaan!

Maar hier stoppen we het spel :)

Wat nu?

Aan het eind van het jaar maken we de balans op...

Wat is de stand van je huishoudboekje?

Wie staat het zwaarst in de min en wie heeft alsnog goed kunnen sparen? 

Wat nu?

Wat zou jij doen als je ZZP'er was? Of juist als je in loondienst bent? En wat als je werkloos bent geworden afgelopen jaar?

Levensweg

Wat vonden jullie van deze les?

Waarom?

Graag je huishoudboekje inleveren!

'Werkt dat zo?'

Op zoek naar een auto

In maand 7 vind je het tijd om een auto aan te schaffen.

Keuze uit:

De oldtimer

De oldtimer

Eenmalige kosten: € 10.000

Maandelijkse kosten: € 200

Klein maar fijn

Klein maar fijn

Eenmalige kosten: € 5.000

Maandelijkse kosten: € 300

Sportief!

Sportief!

Eenmalige kosten: € 7.500

Maandelijkse kosten: € 500