Boeddhisme Verlossing

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Bekijk daarna p. 48-49 en maak opdracht 5.

803 n.C.

Grote Boeddha van Leshan (China)

Pak je boek, lees p. 44 en maak opdracht 2.

het inzicht van Boeddha

Lesdoelen

Aan het einde van deze les weet je

-   de drie punten waarop Boeddha het hindoeïsme bekritiseerde
-   wat Boeddhisten bedoelen met ‘de wet van het karma’

Sleep de begrippen naar het juiste vakje

Holifeest

Divalifeest

Er wordt gebeden tot de godin Laksmi. Zij zal een jaar lang wonen in alle huizen die goed schoongemaakt en goed verlicht zijn.

op de eerste dag van het feest wordt een brandstapel (holika) aangestoken, op de tweede dag bestrooien mensen elkaar met as, zand en een kleurstof

wordt gevierd in november

is een lentefeest

Kumb Mela (kruikenfeest)

cyclus van 12 jaar bij de rivier Ganges

Welke teksten of kenmerken horen bij welk corpus?

de Veda's

de Upanishads

Zoals het zout in het water, bemerk je het Ware in het lichaam niet. Toch is het er. In datgene wat de ongrijpbare kern is, vindt alles wat bestaat zijn eigenheid.

O goden! Al uw namen en gestalten zullen vereerd, gegroet en aanbeden worden. Gij allen, luister naar mijn gebed.

boeken van de overlevering (inhoud door mensen opgesteld)

geopenbaarde boeken (inhoud van goddelijke oorsprong)

Gij, o wijze god, zijt heer van het heelal, gij zijt koning van hemel en aarde, aanvaard mijn gaven, hoor naar mij en antwoord met voorspoed.

Het doel waarop alle onthechting gericht is en waarnaar allen streven is Brahman. Dit is het allerhoogste.

beide in het sanskriet geschreven

Noem twee landen waarin Boeddhisten in de meerderheid zijn

Sri Lanka, Thailand, Birma, Taiwan, Japan, Bhutan, Laos, Vietnam, Cambodja

Boeddhisten volgen de leer van Boeddha. De Boeddha was gewoon een mens, geboren als een prins. Zijn naam was:

Het leven van Boeddha stond in het teken van de vraag:

Boeddhisten geloven dat je steeds opnieuw geboren wordt en dat het leven dat je leidt, bepaalt hoe je geboren wordt. Wat je doet tijdens je leven, goede en slechte dingen, heet:

Boeddhisten geloven dat wanneer je goed leeft zoals de Boeddha deed, je het ........ kunt bereiken, een plek waar je niet meer opnieuw wordt geboren op aarde. Dit betekent het einde van het lijden

Nirvana

karma

‘waarom moeten mensen zo lijden?’

Siddhartha Gautama

Wanneer leefde
prins Siddartha?

Na zijn ontmoetingen met ziekte, ouderdom, dood en kalmte werd Siddartha door zijn volgelingen 'Boeddha' genoemd. Wat betekent 'Boeddha' letterlijk?

1. De Verlichte of Wijze
2. De Ontwaakte of Onwetende
3. De Verliefde of Gelukkige
4. De Ontwaakte of Verlichte

Na zijn ontmoetingen met ziekte, ouderdom, dood en kalmte werd Siddartha door zijn volgelingen 'Boeddha' genoemd. Wat betekent 'Boeddha' letterlijk?

Tijdens zijn leven als bedelmonnik kwam Boeddha tot nieuwe inzichten over wat er echt zinvol is in het leven. Het Hindoeïsme, waarin hij opgroeide en waarvan hij de talrijke religieuze plichten kende, kon hem in zijn zoeken naar verlossing niet overtuigen. Hij geloofde niet dat de rituelen, die door priesters in tempels werden verricht mensen konden helpen bij het onsnappen aan de samsara, de eeuwige kringloop van geboorten.

We gaan kijken naar een kort fragment over het onderwijs in een Boeddhistisch klooster. Probeer eruit op te maken wat het verschil in opvattingen is tussen het Boeddhisme en het Hindoeïsme.

Verlossing

Wat is een belangrijk verschil tussen het Hindoeïsme en het Boeddhisme?

twee antwoorden zijn juist

1. Er is geen verschil tussen beide
2. Boeddhisten geloven niet in reïncarnatie
3. Volgens Boeddhisten reïncarneert niet je ziel, maar reïncarneren je daden
4. Boeddhisten offeren geen dieren

Welke uitspraak over het Boeddhisme is onjuist?

1. Het Boeddhisme kent geen goden die oordelen over de schepping
2. Het Boeddhisme kent geen kastenstelsel
3. Boeddhisten geloven niet in reïncarnatie
4. Rituelen die door priesters in tempels worden verricht kunnen je niet helpen te ontsnappen aan de samsara

Binnen het Hindoeïsme wordt de atman (je ziel) na de dood opnieuw geboren in een ander levend wezen. Je kunt dus opnieuw geboren worden als een geit of in een vorig leven een geit zijn geweest. Maar Boeddha geloofde niet dat de menselijke ziel goddelijk is en in volgend bestaan reïncarneert.

Hij zei dat niet de ziel van een mens naar een volgend leven gaat, maar de gevolgen van zijn daden. Dit noemen Boeddhisten de Wet van het Karma. Deze wet zorgt voor een eeuwigdurende kringloop van oorzaak en gevolg. 

de Wet van het Karma

Karma in het Boeddhisme

Als we appelzaden planten, zal er een appelboom groeien, geen Spaanse peper. Als er Spaanse peperzaadjes worden geplant, groeien er Spaanse pepers en geen appels. Op dezelfde manier zal er geluk ontstaan als we constructief handelen; als we destructief handelen, komen er problemen.

Wat we in ons leven als geluk ervaren, is afkomstig van onze eigen positieve handelingen, terwijl onze problemen het gevolg zijn van onze eigen destructieve handelingen.

tegen het ene kommetje zeg je allemaal lieve en leuke dingen / tegen het andere kommetje ben je alleen maar aan het schelden en vervloeken

> volgens het boeddhisme bederft de rijst in het tweede kommetje sneller

> slecht karma

zo hebben onze daden en woorden effect op de wereld

De wet van het karma betekent dat ook wij, als levende wezens, elkaar veroorzaken. En dit wordt niet alleen letterlijk opgevat, in de zin dat we ons als mensen kunnen voortplanten, maar ook metafysisch in de zin dat de daden van mensen in het verleden de omstandigheden bepalen waarin wij nu leven.

De goede en slechte daden van mensen die nu leven, bepalen de goede of slechte omstandigheden waarin mensen in de toekomst geboren zullen worden. In de kosmos hangt alles met elkaar samen.

Dit is de eeuwige cirkel van oorzaak en gevolg waarin we gevangen zitten. Om hieruit te ontsnappen moet je niet je eigen atman zien te verlossen maar je eigen ego leren loslaten: "verlossing voorbij het zelf."

Boeddhisten zijn het met Hindoes eens dat reïncarnatie dat cirkeltje is waar je uit moet zien te breken, maar zij geven een heel ander antwoord op de vraag: wat reïncarneert? Het is een zeer complex en veelomvattend verschil, maar ik zal proberen om het simpel te maken. Reïncarnatie volgens het Hindoeïsme is als een soort armband met kralen, elke kraal staat voor een leven en de draad die door alle levens verweven is, is de ziel. Reïncarnatie volgens het Boeddhisme is als een stel blokjes die je op elkaar stapelt, elk blokje is een compleet eigen blokje en er loopt niets permanents doorheen wat de blokjes met elkaar verbindt. Toch is elk blokje wat op de ander gestapeld wordt afhankelijk van het blokje eronder en daarnaast ook verantwoordelijk voor het fundament van het volgende blokje wat er boven komt te liggen. Zo is elk leven dus een leven an sich, maar jouw leven wordt bepaald door de levens voor jou en met jouw acties veroorzaak jij volgende levens.

Stel je een golf voor die op een rots uiteenspat in duizenden fonkelende druppels. Elk van die minuscule druppels maakt deel uit van de golf en de grote oceaan. Na een uiterst kort bestaan keren ze allemaal terug naar de oceaan, om vervolgens weer te worden bevrijd, opnieuw te worden opgenomen, en zo verder...

Als mensen moeten we begrijpen dat wij als die druppels zijn, identiek van samenstelling, voorbestemd om slechts even te bestaan en weer in de oneindigheid te verdwijnen.

Boeddhisten zijn het met Hindoes eens dat reïncarnatie dat cirkeltje is waar je uit moet zien te breken, maar zij geven een heel ander antwoord op de vraag: wat reïncarneert? Het is een zeer complex en veelomvattend verschil, maar ik zal proberen om het simpel te maken. Reïncarnatie volgens het Hindoeïsme is als een soort armband met kralen, elke kraal staat voor een leven en de draad die door alle levens verweven is, is de ziel. Reïncarnatie volgens het Boeddhisme is als een stel blokjes die je op elkaar stapelt, elk blokje is een compleet eigen blokje en er loopt niets permanents doorheen wat de blokjes met elkaar verbindt. Toch is elk blokje wat op de ander gestapeld wordt afhankelijk van het blokje eronder en daarnaast ook verantwoordelijk voor het fundament van het volgende blokje wat er boven komt te liggen. Zo is elk leven dus een leven an sich, maar jouw leven wordt bepaald door de levens voor jou en met jouw acties veroorzaak jij volgende levens.

Boeddhisten geloven niet in een goddelijke schepper of heerser over de wereld. De voorstelling van een almachtige en goede god, die de schepper is van alles en die de rechter is over heel de wereld, is volgens de Boeddha niet te verenigen met een wereld waarin veel kwaad en leed bestaan, en waar talloze slachtoffers lijden onder noodlottige rampen.

Voor het boeddhisme is er maar één bovenaardse macht die alles beheerst, dat is de  wet van het karma. Dit is de eeuwige en enige wetmatigheid van de kosmos.

De wet houdt in dat alles wat er nu bestaat en wat er nu gebeurt, wordt veroorzaakt door daden of gebeurtenissen die eraan voorafgingen -> oorzaak en gevolg

in je wedergeboorte neem je wel je inzicht mee, zodat je in je nieuwe leven daar verder aan kunt werken en uiteindelijk het nirwana kunt bereiken

als dat is gelukt kun je ervoor kiezen om weer opnieuw geboren te worden om andere te helpen ook het nirwana te bereiken dan ben je een bodhisattva geworden

Wat houdt de Boeddhistische 'wet van het karma' in?

1. Slechte daden leiden tot reïncarnatie in een lagere kaste
2. Kringloop van wedergeboorten
3. Alles wordt veroorzaakt door iets anders
4. Wie goed doet, goed ontmoet

niet A: is hindoeïsme

niet B: is reïncarnatie

niet D: niet jij krijgt het goed als je goed doet, maar degene die na jou komt (positiviteit in de kosmos)

Wat reïncarneert volgens Boeddhisten?

1. de atman (je ziel)
2. je goede/slechte woorden en daden

Met welke drie ‘onderdelen’ van het hindoeïsme was Boeddha het oneens?

Volgens het Hindoeïsme is reïncarnatie als armband met kralen, elke kraal staat voor een leven en de draad die door alle levens verweven is, is de ziel. 

Boeddhisten zijn het met Hindoes eens dat reïncarnatie dat cirkeltje is waar je uit moet zien te breken, maar zij geven een heel ander antwoord op de vraag: wat reïncarneert? 

Reïncarnatie volgens het Boeddhisme is als een stel blokjes die je op elkaar stapelt, elk blokje is een compleet eigen blokje en er loopt niets permanents doorheen wat de blokjes met elkaar verbindt. Toch is elk blokje wat op de ander gestapeld wordt afhankelijk van het blokje eronder en daarnaast ook verantwoordelijk voor het fundament van het volgende blokje wat er boven komt te liggen. Zo is elk leven dus een leven an sich, maar jouw leven wordt bepaald door de levens voor jou en met jouw acties veroorzaak jij volgende levens.

De Wet van het Karma zorgt voor een eeuwigdurende kringloop van oorzaak en gevolg. Volgens Boeddha wordt deze eindeloze kringloop in gang gehouden door twee krachten: begeerte en onwetendheid.

Het begrip 'begeerte' slaat op alles waarnaar mensen verlangen; zoals liefde, bezit, eer en aanzien. Dit zijn allemaal dingen die er volgens Boeddha eigenlijk helemaal niet toe zouden moeten doen.

Met 'onwetendheid' bedoelt Boeddha het menselijke gebrek aan inzicht in de juiste weg die leidt naar verlossing uit de kringloop.

De begeerte en onwetendheid leiden samen tot het kwaad.

In dit Tibetaanse Levenswiel zien we de eeuwige kringloop verbeeld.

De illustraties laten zien hoe de wet van het karma alles beheerst
 en hoe het wiel altijd maar doordraait.

In het midden van het wiel zie je drie dieren afgebeeld:

een slang, een haan en een zwijn

de slang staat voor het kwaad, dat wordt veroorzaakt door begeerte (de haan) en onwetendheid (het zwijn)

Het centrum van het wiel dat alle onderdelen bij elkaar houdt, bevat afbeeldingen van drie dieren:

voor begeerte

voor onwetendheid

voor het kwaad

een slang

een zwijn

een haan

Reïncarnatie

• Wedergeboorte op basis van karma
  
• Wet van oorzaak en gevolg: wie je nu bent is gisteren bepaald
  
• Zoals het licht van een kaars
  
• Begeerte en onwetendheid
  

Om te ontsnappen uit de kringloop en verlost te worden, moeten we dus begeerte, onwetendheid en kwaadheid in onszelf overwinnen.

We moeten de kosmos leren zien zoals ze werkelijk is en we moeten als mensen leren onze verlangens te overstijgen.

We kunnen ons hierin trainen door het achtvoudige pad te volgen.

Als het ons lukt onszelf uit de kringloop van oorzaak en gevolg te bevrijden bereiken we het nirwana.

Het nirwana is niet zozeer een plek, maar eerder een toestand: het is de staat van bewustzijn die iemand bereikt die 'Ontwaakt'. Het wordt omschreven als absolute leegte, de 'andere oever' die je bereikt als je de turbulente stroom van de samsara bent overgestoken. In het nirwana is het vuur van de illusie, de haat of het verlangen letterlijk uitgedoofd: je bent verlost voorbij het zelf.

Het achtvoudige pad wordt gesymboliseerd in het Levenswiel

Een wiel met acht spaken dat altijd blijft draaien

Een mens moet zichzelf trainen om zijn verlangens te leren beheersen. Die training, die een leven lang duurt, wordt in het boeddhisme het achtvoudige pad genoemd

Welke beschrijving hoort bij welk symbool?

Swastika; Hindoeïstisch symbool van reïncarnatie en eeuwige kringloop

Ohm-teken; oertrilling waaruit al het leven is voortgekomen

Achtvoudig pad, Boeddhistisch symbool van de weg naar verlossing

Hoe bereik je verlossing in welke religie?

door goed karma te verdienen en in een hogere kaste te reïncarneren

door te geloven in Jezus Christus

door je verlangens los te laten

Lees het volgende Boeddhistische verhaal over hoe onze eigen fouten en tekortkomingen ons lijden veroorzaken

Een jager maakt een lijmval door een kokosnoot met lijm in te smeren en er een touw aan vast te maken.

Als de jager de val heeft geplaatst, wordt het verschil duidelijk tussen slimme en domme apen.

De apen die slim en voorzichtig zijn, zullen op een afstand blijven.

Maar de aap die dom en onvoorzichtig is, komt hongerig op de lijmval af en grijpt de kokosnoot met zijn handen, die er dan meteen aan vast blijven kleven.

De domme aap zit gevangen.

De domme aap denkt: 'ik zal mijn handen bevrijden' en hij grijpt de kokosnoot met zijn voeten, maar natuurlijk blijven die ook vastkleven.

Dan denkt de aap: 'ik zal mijn handen en mijn voeten bevrijden' en hij grijpt de kokosnoot met zijn mond, maar wat denk je? nu zit zijn mond ook vast.

Zo ligt de aap brullend op de grond, op vijf manieren vastgekleefd en helemaal aan de jager overgeleverd.

Als de jager komt, kan hij de domme aap zonder problemen doden.

Als de domme aap een boeddhist was geweest, wat had hij dan gedaan?

1. hetzelfde als in het verhaal
2. een boeddhistische aap had de kokosnoot met een tak kapot gekregen
3. dan had hij niet naar de kokosnoot verlangd / begrepen hoe hij zich van dat verlangen moest bevrijden
4. een boeddhistische aap had de jager aangevallen

Leg uit wat de boodschap is van dit verhaal en hoe het betrekking heeft op onwetendheid en begeerte

Pak je boek 

en maak opdracht 4 en 5 (pagina 48 en 50)

In de volgende les bekijken we hoe Boeddhisten hun verlangens leren beheersen.
Maar om je verlangen te beheersen, moet je wel eerst weten waarnaar je verlangt. Waar verlang jij naar?

Toonde dit filmpje een Westerse interpretatie op Boeddhisme of een Aziatische? Leg je antwoord uit.

aan het eind werd sterk benadrukt dat je spirituele inclinatie er eigenlijk niet toe doet maar dat je in het Boeddhisme kunt leren jezelf en de ander met mededogen te verbinden.