les 4: chemische en mechanische verwering (padlet)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Leerdoelen

• Hoe de 4 vormen van mechanische verwering werken
• Hoe de 2 vormen van chemische verwering werken
  
  
• Een padlet gebruiken en bewerken
• Een hulpvraag stellen als je vastloopt tijdens het zelfstandig werken.

Open de padlet -> kloon hem en sla op onder jouw naam zodat je hem kan bewerken.

Bekijk de locaties die toegevoegd zijn op de wereldkaart. Bewerk de locaties zodat je de opdracht uitvoert. Lever de link van JOUW padlet in op de laatste dia.

padlet.com

Verwering en erosie

Bij verwering valt een stuk steen uit elkaar.

Op zijn eigen plek.

Er is geen sprake van transport (verplaatsing)

Bij erosie wordt een gesteente afgesleten.

Er is transport van sedimenten nodig (verplaatsing)

beiden zijn exogene processen die zorgen voor het afbreken van een landschap

2 hoofdsoorten verwering.

Elke hoofdsoort kent weer verschillende voorbeelden.

Chemische verwering

Het gesteente valt uit elkaar doordat de chemische structuur verandert.

Waardoor: 

- Oplossen van gesteenten in zuur (grond-/regen)water

- Oxideren (roesten) van gesteente

Fysische verwering

(mechanische verwering)

Het gesteente valt uit elkaar, maar behoudt dezelfde structuur.

Waardoor:

- grote temperatuurverschillen,

- vorst

- wortels van planten

- plotseling drukverschil 

Chemische verwering 

door het oplossen van gesteenten in zuur water

Vindt vooral plaats met kalksteen. 

Kalksteen bestaat vooral uit kalk (calciumcarbonaat) maar ook andere mineralen zoals dolomiet.

Kalk lost makkelijk op in zuur water.

Het kalk verdwijnt uit de samenstelling van de steen. Brokjes dolomiet blijven achter.

Het gesteente is dus uit elkaar gevallen doordat de chemische samenstelling verandert is.

Er hangt een druppel water met kalk aan het plafond van grot. 

Als de druppel verdampt blijft het kalk achter. Na duizenden jaren herhalen ontstaat er een stalactiet.

Als de druppel op de grond valt en daar verdampt blijft er op de grond kalk achter. Na duizenden jaren herhalen ontstaat er een stalagmiet

Bij chemische verwering in kalksteen ontstaan grotten met stalactieten en stalacmieten.

Chemische verwering 

door oxidatie

Gesteente kan ijzer bevatten

Water + zuurstof zorgt ervoor dat het ijzer gaat roesten

het gesteente valt uit elkaar.

oxidatie van koper

In wat voor een klimaat zal je veel chemische verwering hebben?

(warm/koud? veel/weinig neerslag)

2 hoofdsoorten verwering.

Elke hoofdsoort kent weer verschillende voorbeelden.

Chemische verwering

Het gesteente valt uit elkaar doordat de chemische structuur verandert.

Waardoor: 

- Oplossen van gesteenten in zuur (grond/regen)water

- oxideren (roesten) van ijzerhoudend gesteente

Fysische verwering

(mechanische verwering)

Het gesteente valt uit elkaar, maar behoudt de zelfde structuur.

Waardoor:

- grote temperatuurverschillen,

- vorst

- wortels van planten

- plotseling drukverschil

Fysische / mechanische verwering

door grote dag-nacht temperatuurverschillen

Vooral in de woestijn

Overdag is het er heel warm.

De steen zwelt door de hitte een beetje op.

's Nachts is het er heel koud.

De steen wilt inkrimpen

Maar steen kan niet soepel opzwellen en krimpen. Er ontstaat spanning in de steen.

De steen breekt (deels), zonder dat de chemische samenstelling verandert is.

Fysische / mechanische verwering

vorstverwering

Vaak in bergen en koudere gebieden.

Vloeibaar water stroomt in een spleet.

Het water bevries, daarbij zet water uit.

Er is te weinig ruimte in de spleet dus duwt het ijs het gesteente kapot.

De steen is gebroken zonder dat de chemische samenstelling verandert is.

Fysische / mechanische verwering

door het uiteen drukken van plantenwortels

Een plantenwortel groeit in een spleet in een steen.

Eerst is de wortel nog jong dus dun.

Maar de wortel groeit en wordt dikker.

Dus wordt de speet steeds wijder.

Uiteindelijk breekt de steen zonder dat de chemische samenstelling verandert.

Fysische / mechanische verwering

door plotselinge drukverschillen

Als een gesteente in de ondergrond ligt wordt deze afgedekt met andere lagen (vaak sediment).

Die drukken zwaar op de onderliggende gesteenten

Als die bovenste laag weg geërodeerd wordt neemt de druk af.

Het gesteente kan hierdoor wat uitveren.  

Maar steen is niet soepel, dus bij dat uitveren schieten de scheuren in het gesteente.

uitveren?

Net zoals wanneer het doek van een trampoline omhoog komt als je er vanaf stapt.

De verschillende vormen kunnen gelijkertijd plaasvinden.

Dus op 1 plek zowel chemisch als mechanisch.

Je ziet dat chemische verwering vooral afneemt als de neerslag ook afneemt. Of het nou 5 of 25 graden is, er kan in beide gevallen nog sterke chemische verwering plaatsinden.

Bij mechanische verwering zie je juist dat als het warmer wordt, de mate van mechanische verwering afneemt. Of er nou 1250 of 500 mm neerslag valt, er blijft sterke mechanische verwering plaatsvinden.

lever hier het linkje in van jouw bewerkte padlet waarin je de opdracht uitgevoerd hebt.

Klaar en gedaan? Werk aan je weektaak.

Wat hebben we gedaan?

• geleerd hoe de 4 vormen van mechanische verwering werken
• geleerd hoe de 2 vormen van chemische verwering werken
  
  
• geleerd met een padlet te werken
• laten zien dat je een hulpvraag kan stellen op het moment dat je vast loopt.