6.3 en 6.4 Groepen in de samenleving en Stemrecht voor iedereen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

Groepen in de samenleving

TvG Staatsinrichting van Nederland

Groepen in de samenleving

Politieke stromingen

Liberalen

• Liberale Unie + Vrijheidsbond 
• hogere burgerij
• Thorbecke
• grondrechten
• censuskiesrecht
• zo min mogelijk overheidsbemoeienis
• koning is onschendbaar
• ministers verantwoordelijk

De confessionelen 1:

(op basis van geloof)

Twee belangrijke groepen:

Rooms-Katholieken en Protestanten

Katholieken:

God bepaalt je lot. Leef de regels van het geloof na, dan leef je goed. 

RKSP (Rooms Katholieke Staatspartij)

Herman Schaepman. Meer emancipatie voor katholieken, zelfde behandeling als protestanten.

De confessionelen 2:

Protestanten

Grootste groep van de confessionelen.  Staat moet ingericht worden naar de waarden van het protestantse geloof. 

'Kleine Luyden' - 'gewone volk' 

Abraham Kuyper

ARP (Anti Revolutionaire Partij)

Socialisten

• Socialisten zetten zich in voor arbeiders en willen een overheid die hen helpt. 
• Onderwijs, gezondheidszorg, werken etc. door overheid geregeld. 
• Punten waar de socialisten zich voor inzetten: Algemeen kiesrecht
• Pieter Jelles Troelstra.
• SDAP (Sociaal -Democratische Arbeiders Partij)

Sociale kwestie

• Discussie  over de leefomstandigheden en armoede in de samenleving.
• Gevolg: sociale wetgeving opeenvolgend

1. Armenwet (1854)
2. Kinderwetje van Van Houten (1874)
3. Ongevallenwet (1901)
4. Woningwet (1901)

Aan het werk:

6.3 Groepen in de samenleving

vraag 1 t/m 5

Vakbonden 

• Vakbonden: organisaties die opkomen voor de belangen van werknemers. Betere lonen, betere werkomstandigheden afdwingen via vakbond. 
• Als je lid was van een vakbond kon je staken: door lidmaatschap was er een kas waaruit je betaald werd, ook als je ziek was.

Emancipatie

Gelijkstelling tussen groepen

Katholieken , arbeiders, vrouwen wilden gelijk behandeld worden. 

Meerdere groepen ontstaan en ze richten verenigingen en vakbonden op. Gevolg:

Verzuiling

Verzuiling:

Verzuiling is de verdeling van een samenleving in groepen op levensbeschouwelijke of sociaal-economische basis, waarbij de groepen in bepaalde mate van elkaar zijn afgeschermd.

Het oprichten van eigen vakbonden, verenigingen en bewegingen in de vier groepen onderling noemen we verzuiling. Weinig contact onderling. 

Aan het werk:

6.3 TvG Vraag 6 t/m 10

Vrouwen willen een stem.

Vrouwen hebben geen eigen rechten, met name na trouwen

Huishoudelijke en zorg taken

Meer protest hiertegen eind 19e eeuw

Aletta Jacobs: 1878 eerste vrouwelijke arts, vrouwenorganisaties opgericht, geen kiesrecht

Wilhelmina Drucker: 1889 Vrije Vrouwenvereniging, Vereniging voor Vrouwenkiesrecht, activiste.

Eerste Feministische Golf

3 oorzaken:

Doel: kiesrecht voor vrouwen.

Oprichten van feministische verenigingen: Aletta Jacobs en Wihelmina Drucker

Rol van de vrouw in de Eerste Wereldoorlog

Rol van de vrouwen door het recht op onderwijs verbeterd

Van censuskiesrecht naar algemeen kiesrecht.

Censuskiesrecht wordt bestreden, men probeert regels op te rekken. 

1887: Caoutchouc artikel.

'Was iemand geschikt om te stemmen?' 

Kiesrecht niet alleen meer gebaseerd op afgedragen belasting.

Aan het werk:

vraag 12 en 13 6.3 TvG 

 Stemrecht voor iedereen

6.4 

Caoutchouc-artikel

• In 1887 wordt het kiesrecht uitgebreid.
  
• Het 'Caoutchouc-artikel' (Het 'rubberen artikel') komt in de Grondwet: afschaffing censuskiesrecht. Waarbij het kiesrecht wordt gegeven aan volwassen mannen 'die daarvoor geschikt zijn'.
• Deze eisen konden nu steeds worden aangepast. Opgerekt als rubber... 

Actief en passief kiesrecht:

Vanaf 1917: alle mannen van 25 jaar en ouder mogen stemmen.

Naar de stembus mogen = Actief kiesrecht.

Vrouwen mogen zich verkiesbaar stellen.

Je verkiesbaar mogen stellen = Passief kiesrecht. 

Vanaf 1919 ook actief kiesrecht voor vrouwen, dus algemeen kiesrecht voor 'iedereen'. 

Van districtenstelsel naar evenredige vertegenwoordiging:

Kleinere partijen maken meer kans, absolute meerderheid voor een district hoeft niet meer behaald, wel genoeg stemmen. 

Aan het werk:

Vraag 1 t/m 6 maken 6.4 

Klaar? Iets voor jezelf doen.

Schoolstrijd

• Alleen openbare scholen krijgen subsidie van de overheid
  

• Bijzondere (=volgens bepaalde levensovertuiging) scholen krijgen géén geld van de overheid
  

• Schoolstrijd: confessionelen (protestanten en katholieken) willen gelijke behandeling (emancipatie)

• Belangrijkste politieke vraagstukken: schoolstrijd en algemeen kiesrecht

• 1917 Pacificatie

                                                                          pacificatie 1917 

                                                                      maken afsluiting.

Pacificatie 1917

Aan het werk:

Maak vraag 7 en 8 van 6.4 

Stukje herhaling in filmpjes:

Zelf kijken (link in Magister)