Jagers en verzamelaars

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

De levenswijze van Jagers en verzamelaars
 

Lesdoelen

je kunt uitleggen dat  het lastig is om het begin van de mens te bepalen

Je kunt uitleggen hoe jagers en verzamelaars leefden en waarom zij rondtrokken

Je kunt uitleggen dat het ontbreken van schriftelijke bronnen van invloed is op wat we weten over de prehistorie

Ontstaan van nieuwe soorten

Als milieuomstandigheden veranderen, moet een soort zich aanpassen
Hierdoor ontstaan tussen volkeren etnische en culturele verschillen. NIET verschillende rassen

De mannen hielden zich vooral bezig met het jagen op dieren en ook met vissen. Meestal deden ze dat in groepen. Ze jaagden op allerlei grote en kleine dieren.

De taak van de vrouwen was het verzamelen van allerlei eetbare bessen, noten, planten en zaden. Ook zorgden zij voor de kinderen. 

De jagers en verzamelaars waren nomaden. Dat wil zeggen dat ze niet lang op een plaats bleven. Als het voedsel op was trokken ze verder. Daarom zijn hun verblijven ook eenvoudig, geen mooie houten huizen, maar simpele tenten van dierenhuid. Je moest het allemaal makkelijk mee kunnen nemen. Vaak sliepen ze ook gewoon in natuurlijke schuilplaatsen, zoals grotten.

Bijna alles van de gevangen dieren werd gebruikt. Het vllees werd gegeten. De huid werd verwerkt tot kleding en tenten. De pezen werden gebruikt als touw en van de botten werden allerlei gebruiksvoorwerpen, maar ook sieraden gemaakt.

De pijlpunten, vuistbijlen en andere scherpe gebruiksvoorwerpen werden voornamelijk van steen gemaakt. Daarom noemen we deze periode ook wel de Steentijd.

https://www.youtube.com/watch?v=le6XLkeCgwo&list=PL_0Ie64bfqYfenpsa15JyxOgTgAXVjznG&index=1

WieWatWanneer over de jagers en verzamelaars

De eerste mensen

• De eerste mensensoort ontstonden 4 miljoen jaar terug in Afrika.
• - een evolutionaire aftakking van een vroeger apengeslacht (evolutie!)
  
  
• Onze mensensoort ontstaat 200.000 jaar terug in Oost-Afrika. 
  - De mensensoort heeft zich vanuit Afrika over de wereld verspreid. 
  
• Deze mens wordt homo sapiens genoemd: verstandige mens.
  
  
  
• Verschillende mensensoorten bestonden naast elkaar: evolutie. 
  - Kruisingstheorie : sapiens en neanderthalers hebben zich met elkaar vermengd. 
  - Vervangingstheorie: andere gewoonten, genetische kloof: sapiens moorden neanderthalers uit. 

De eerste mens (1) 

De eerste mensen

• Onderzoek uit 2010: 4% van DNA moderne mens is Neanderthaler DNA
  - Beide theorieën hebben dus plaatsgevonden. 
  
  
• Uitsterven van andere mensensoorten door Homo Sapiens:
  - Uitsterven van voedselbronnen? 
  - Moord?
  
  
• Homo Sapiens ontwikkelden een grotere hersencapaciteit en de taal.
  - De pas-op-daar-loopt-een-leeuw-theorie
  - De roddeltheorie

De eerste mens (2) 

Sapiens:
Pagina 23, 24, 25

Een zwervend bestaan (1)

• Leven van jagen en verzamelen  (man jaagt, vrouw verzamelt). 
  - Verzamelen werd ook wel door mannen gedaan. 
  - Leven van jagen, vissen en verzamelen, ook wel bestaansmiddelen. 

•  Leven in groepen, zonder privé-bezit of privacy.
  - 25 tot 40 man, zo klein mogelijke groepen 

• Basiskampen waaruit expedities werden ondernomen, jagen in groepen.
  - Mensen trokken naar plekken waar voedsel was. 

Een zwerven bestaan (2)

• Men had kennis van het gebied (plant&dier).
  - Kennis over dodelijke planten, groeipatronen, kennis van seizoenen, kennis over (dodelijke) dieren. 
  - Aanwijzingen dat mogelijkheden van de hersenen zijn afgenomen. 
  - Betere fysieke toestand. 
  
  
• Basiskampen waaruit expedities werden ondernomen, jagen in groepen.
  - Mensen trokken naar plekken waar voedsel was. 
  
  
• Grootste aantal calorieën uit verzamelen van voedsel. 

Taakverdeling jagers-verzamelaars

• Biologische redenen voor de taakverdeling 
  - Mannen jaagden (meer spierkracht)
  - Vrouwen verzamelden (zwangerschap) en zorgden voor kinderen. (vrouwen kregen om de vier jaar kinderen)
  
  
•  Theorie 1: Geen monogame relaties, geen gezinnen, Alle volwassenen brachten samen de kinderen groot.
  
•  Theorie 2: wel degelijk aparte stellen en jaloezie, daarom vandaag de dag nog steeds monogamie. 
  
  
• Gelijkwaardige samenleving: mensen hadden elkaar nodig om in leven te blijven. 

Seksuele onthouding
Abortussen
Zo lang mogelijk borstvoeding geven

De prehistorie

• Prehistorie: de tijd zonder geschreven bronnen.
  - Men kan niet nagaan wat mensen voelden en dachten in de prehistorie. 
  
  
• Historie: de tijd vanaf dat er geschreven bronnen zijn. (3000 v. Chr. wordt schrift uitgevonden).
  
• De overgang van prehistorie naar historie is niet overal gelijk. Waarom?