4.5/4.6 afweer

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Afweer 

Thema 4

Basisstof 5

Afweer

Wat zie je op de afbeelding?

Leerdoelen

1. Na deze les kun je uitleggen hoe antistoffen bescherming bieden tegen infecties.
2. Na deze les kun je omschrijven wat er aan de hand is bij een allergie.
3. Na deze les kun je omschrijven hoe vaccineren werkt.
4. Na deze les heb je een eigen mening over vaccineren en kun je deze onderbouwen.

lichaamsvreemd

Lichaamsvreemde stoffen = alle stoffen die niet in je lichaam thuis horen.

Denk aan: speeksel van een ander (door zoenen), gif, bacteriën, virussen, bloed van een ander.

barrières 

Vreemde stoffen worden op 3 manieren tegen gehouden:

1. Door de huid
   
2. Door slijmvliezen in de luchtwegen (en vagina)
   
3. Door zoutzuur (HCL) in maagsap (in de maag)
   

Afweer

Ziekteverwekkers kunnen het lichaam niet gemakkelijk binnendringen, maar als dat wel lukt??

Witte bloedcellen kunnen ziekteverwekkers onschadelijk maken. maar gaan soms zelf ook dood daardoor.

Antistoffen

witte bloedcel maakt antistof

Antistoffen = product van een witte bloedcel, die de ziekteverwekker onschadelijk maakt.

Er bestaan veel verschillende ziekteverwekkers dus zijn er ook veel verschillende antistoffen nodig.

Witte bloedcel
B-lymfocyt is een soort witte bloedcel. In je lichaam heb je 5 soorten witte bloedcellen.

antistoffen

Door de antistoffen kan de ziekteverwekker je niet meer ziek maken. 

Voor verschillende ziekteverwekkers zijn verschillende antistoffen nodig. 

Je lichaam moet dus veel verschillende antistoffen kunnen maken. Je bloed vervoert de antistoffen door het lichaam.

Antistoffen:

Infectie

Infectie = ziekteverwekkers die toch het lichaam zijn binnengekomen en zich gaan vermenigvuldigen.

Als je een infectie hebt, duurt het een tijdje tot de witte bloedcellen voldoende antistof hebben gemaakt. 

Daardoor word je bij een infectie vaak eerst ziek. Als er voldoende antistof is gemaakt, word je weer beter.

IMMUUN?

Je krijgt die ziekte niet nog een keer, 

omdat je witte bloedcellen meteen de 

juiste antistof maken ('onthouden' hoe 

ze antistof maken).

immuun=niet ziek worden, omdat witte bloedcellen meteen een antistof kunnen maken..  bv waterpokken

Eerste curve 
De hoeveelheid antistof is hier lager doordat de witte bloedcellen voor het eerst in aanraking is gekomen met deze ziekteverwekker en dus nog geen geheugencellen voor het maken van de juiste antistoffen hiervoor hebben.

Tweede curve
Is hoger (grotere hoeveelheid antistof) omdat het lichaam de ziekteverwekker snel herkend (onthouden heeft van de vorige keer) en snel veel antistoffen aanmaakt. 

Allergie

Bij sommige mensen reageert het afweersysteem niet alleen op ziekteverwekkers, maar ook op andere lichaamsvreemde stoffen. Bijvoorbeeld op stof, stuifmeel of pinda’s. Deze mensen hebben een allergie.

Allergie = overgevoeligheid voor bepaalde stoffen.

Zoals: pinda's, huisstof, dierenharen, stuifmeel, wespensteken.

Allergische reactie

Allergische reactie = reactie van het afweersysteem op de stof waar je overgevoelig voor bent.

Daardoor krijg je bijvoorbeeld een rode plek, huiduitslag, een branderig gevoel, jeuk of ontstekingen.

Natuurlijke immuniteit en kunstmatige immuniteit.

Je kunt alleen immuun zijn voor een ziekte die je eerder hebt gehad. De witte bloedcellen moeten de eerste keer leren hoe ze de juiste antistof moeten maken.

Immuniteit (immuun zijn) nadat je ziek bent geweest, noem je natuurlijke immuniteit.

 kunstmatige immuniteit

Tegen sommige ziekten krijg je als kind een inenting (een prik). Bijvoorbeeld tegen mazelen, difterie en kinkhoest. Bij zo’n inenting of vaccinatie wordt een klein beetje van een ziekteverwekker in je bloed gespoten. Die ziekteverwekker is eerst verzwakt of doodgemaakt. Daardoor word je niet ziek. Je witte bloedcellen gaan wel antistoffen maken. 

Daarna ben je immuun voor deze ziekteverwekker. Immuniteit na een inenting is kunstmatige immuniteit.

Welk van de onderstaande opties ziet ons lichaam als lichaamsvreemd?

1. Virussen en Bacteriën
2. Virussen en vreemd DNA
3. Virussen, bacteriën en vreemd DNA
4. Alleen virussen

Een ander woord voor afweersysteem is immuunsysteem:

1. waar
2. niet waar

De huid hoort bij het afweersysteem

1. Goed
2. Fout

Welke bloedcellen zorgen voor het afweersysteem?

1. Rode bloedcellen
2. Witte bloedcellen
3. Bloedplaatjes
4. Geen van deze antwoorden

Hoe kun je immuun worden?

1. Door een vaccinatie
2. Door te sporten
3. Door fruit te eten
4. Door al een keer eerder dezelfde ziekte te hebben gehad

Wat is een allergie?

1. Overgevoeligheid voor bepaalde stoffen
2. Lagere gevoeligheid voor bepaalde stoffen
3. Dat je gestoken wordt door een insect

Allergie

Immuun

Antistoffen

Infectie

Ziekteverwekker

Virus, bacterie of schimmel

vatbaar tegen infectieziekten

Ziekteverwekkers die binnen het lichaam zijn en gaan vermenigvuldigen

Overgevoeligheid voor bepaalde stoffen

maakt ziekteverwekker onschadelijk

Aan de slag

BB= 4.6 opdr 1 tm 5

Kader= 4.5 opdr 1 tm 8 (opdr 5 overslaan)

Leerdoelen

1. Na deze les kun je uitleggen hoe antistoffen bescherming bieden tegen infecties.
2. Na deze les kun je omschrijven wat er aan de hand is bij een allergie.
3. Na deze les kun je omschrijven hoe vaccineren werkt.
4. Na deze les heb je een eigen mening over vaccineren en kun je deze onderbouwen.

Vooruitblik

• bloeddruk
• slagaderverkalking 
• hartinfarct
• stress
• gezonde leefstijl

01:08

Welke ziekteverwekker veroorzaakt meningokokken ziekte?

1. Bacterie
2. Virus
3. Schimmel

02:56

Hoe kun je meningokokkenziekte oplopen?

10:06

Hoe kun je jezelf beschermen tegen meningokokkenziekte?

12:15

Hoe denk jij over het meningokokkenvaccin?