§6.1 Sporen uit de ijstijd deel 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 6: 

Landschap in je eigen

omgeving

§6.1 Sporen uit de ijstijd deel 1

Lesdoelen van deze les

1. In welke tijdvak leven we nu?
2. Wat is het verschil tussen een glaciaal en een interglaciaal?
3. In welke ijstijd lag Nederland gedeeltelijk onder het ijs?
4. Wanneer en hoe zijn er rivierafzettingen neergelegd in Nederland?
5. Hoe wordt het schommelen van de afvoer van de rivier genoemd?

player.ntr.nl

Geologische tijdschaal

• Geschatte ouderdom van de aarde is 4,5 miljard.

• Verdeling in tijdperken, perioden en tijdvakken.

• We leven nu in het de periode Kwartair, tijdvak Holoceen.

Nu

4,5 mi

geleden

Ijstijd op de kaart

Pleistoceen

Geologisch tijdvak vanaf 

2,5 miljoen jaar tot 12.000 jaar geleden. 

Het Pleistoceen had meer dan 20 ijstijden:

• koude perioden: ijstijden (glacialen)
• warme perioden: tussenijstijd (interglaciaal)

Laatste drie ijstijden

glaciaal

interglaciaal

glaciaal

interglaciaal

glaciaal

Boren in het ijs

Data uit het ijskernen

Is er een overeenkomst tussen CO2 en Temperatuur?

Tijdens ijstijd

• Steenkoud: alleen in de zomer boven nul.
• Meeste neerslag valt als sneeuw.

• Meer landijs         lagere zeespiegel waar door de Noordzee droogvalt.

• Gletsjers Scandinavië breiden uit tot Nederland.

 

• De ijskap is 2.5 tot 3 km 

Ijstijden in Nederland

Tijdens de meeste ijstijden bleef Nederland ‘ijsvrij’. 

Landijs soms wel dicht in de buurt.  

Koud klimaat en toendralandschap

Weichselien ijstijd

Laatste ijstijd

20.000 jaar geleden

Saale ijstijd

Een na laatste ijstijd

150.000 jaar geleden

Afzettingen tijdens het Pleistoceen

• Zand en grind (fluviatiel)

• Keileem (glaciaal)

• Stuwwallen (glaciaal) 

• dekzand en löss (eolisch)

Vlechtende rivieren en regiem

Zomer:  

Snelstromend en heel breed door veel smeltwater. 

Vele ondiepe waterlopen door verstopte beddingen = vlechtende rivier. 

Winter: 

Bijna geen water door lage temperaturen.

Het verschil in waterafvoer tussen de zomer en de winter = regiem. De afvoer schommelt heel erg per seizoen.

Lesdoelcheck

1. In welke tijdvak leven we nu?
2. Wat is het verschil tussen een glaciaal en een interglaciaal?
3. In welke ijstijd lag Nederland gedeeltelijk onder het ijs?
4. Wanneer en hoe is er rivierafzettingen neergelegd in Nederland?
5. Hoe wordt het schommelen van de afvoer van de rivier genoemd?

In welke geologische periode
leven we nu?

1. tertiair
2. kwartair

Hoe heet de tijd in de geologische tijdsschaal waarin er ijstijden waren?

Wat is het Pleistoceen en wat heeft dat met glacialen te maken?

1. Het Pleistoceen is een geologisch tijdperk met alleen warme tijden
2. Het Pleistoceen startte 10.000 jaar geleden tot nu met ijstijden
3. Het Pleistoceen is een interglaciaal van 200.000 jaar geleden
4. Het Pleistoceen is een geologisch tijdperk met glacialen

Hoelang geleden begon het Pleistoceen?

1. 1 miljoen jaar
2. 2 miljoen jaar
3. 10.000 jaar
4. 2,6 miljoen jaar

Wat is het verschil tussen een glaciaal en een interglaciaal?

Zet de namen op de goede plek

Saalien

Weichselien