Oncologie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Oncologie - algemene kennis

Wat zijn jouw ervaringen met kanker?

Tumor is de latijnse benaming voor

1. Pijn
2. Zwelling
3. Warmte
4. Gestoorde functie

Tumor

• Een zwelling (vochtophoping in de weefsels) of een gezwel (woekering van cellen)
• Is niet per definitie kwaadaardig
• Cellen delen zich voortdurend gestuurd door DNA. Als de cel ontregelt raakt dan krijgt de cel andere informatie en verandert de celdeling -> ongeremde groei van cellen
  

Benigne tumor

• Gezwel groeit niet door andere weefsels heen.
• Kan niet uitzaaien naar andere organen.
• Kan drukken tegen omliggende weefsels/organen.

Voorbeelden:

• verruca = een wrat
• fibroom = steelwrat
  
• poliep = een gezwel op een steeltje (op slijmvlies)
  
• een vleesboom in de baarmoeder
• lipoom = een knobbel van vetweefsel
• keloïd = wildvlees, abnormale toename littekenweefsel
  

Maligne tumor

• Kanker
• Kan in omliggende weefsels en organen groeien.
• Kan uitzaaien.
•  Kankercellen blijven maar delen + negeren signalen om te stoppen met delen en af te sterven.
• Kankercellen kunnen afweersysteem omzeilen.

Voorbeelden:

• Carcinomen: ontstaan uit epitheelcellen (adenocarcinoom, basaalcelcarcinoom, plaveiselcelcarcinoom, urotheelcarcinoom)
  
• Hematologische kanker: kwaadaardige afwijkingen van het bloed, de bloedvormende organen (zoals het beenmerg en de milt) en de lymfeklieren.
• Sarcoom: zeldzame en kwaadaardige tumor van het steun- en bindweefsel
     
  
  

Het carcinoom is het meest voorkomende type kanker. Bekende voorbeelden zijn mammacarcinoom (borstkanker), colorectaal carcinoom (darmkanker) en longcarcinoom (longkanker).

Epitheelcellen bedekken de oppervlakten van het lichaam, zowel aan de binnenkant als aan de buitenkant. Zo bestaat de bovenste laag van de huid, de darm en van de mond- en keelholte uit epitheelcellen.

Een sarcoom is een zeldzame en kwaadaardige tumor van het steun- en bindweefsel. Deze vorm van kanker kan bijvoorbeeld ontstaan in:

    spieren
    zenuwen
    vet
    bloedvaten
    lymfevaten
    bindweefsel
    kraakbeen
    bot

www.kanker.nl

Wat weet je over metastase?

Uitzaaiingen = metastasen

Via welke weg?

• Lymfogeen
• Hematogeen
• Via afvoerwegen/kanalen organen
• Via weefselvocht (liqour, pleuravocht)

Uitzaaiing (metastase)

Goedaardig gezwel

Kwaadaardig gezwel

Groeit niet door weefsels

Verspreidt zich NIET door het lichaam

Fibroom, keloïd, verruca, lipoom

Kan door omliggende organen en weefsels groeien

Cellen kunnen zich verplaatsen door het lichaam via bloed en lymfe

carcinoom, sarcoom, melanoom

Maligne

Benigne

Wat is de meest voor komende kanker?

1. Huidkanker
2. borstkanker
3. longkanker
4. prostaatkanker

www.kanker.nl

Noem zoveel mogelijk verschillende oorzaken van kanker.

Het ontstaan van kanker

• Meerdere fouten in dezelfde cel heeft tot gevolg dat de cel zich ongecontroleerd gaat delen
• Bij 35 - 50% van de personen die kanker krijgen heeft ongezond leven invloed gehad
• Bij 15-20% van alle personen die kanker krijgen, is de ziekte ontstaan door een virus of bacterie (Baarmoederhalskanker, leverkanker)
• Bij 5% van de personen heeft het deels met aanleg te maken
  

Bij meisjes is HPV geassocieerd met onder andere ...

1. mammacarcinoom
2. ovariumcarcinoom
3. cervixcarcinoom
4. coloncarcinoom

Noem eens een symptoom van kanker?

10 symptomen!

Mogelijke onderzoeken

• palpatie
• laboratoriumonderzoek
  
• cytologisch onderzoek
• scopie en evt biopt
• röntgenonderzoek
• MRI, CT of PET scan

Welke behandeling?

Curatief -> gericht op genezing

Adjuvant -> toegevoegde behandeling om achtergebleven kankercellen te vernietigen.

Neo-adjuvant -> vooraf aan operatie/bestraling, tumor beter behandelbaar.

Palliatief -> gericht op comfort, verzachtend beleid.

Met welke zorgproblemen krijg je te maken?

• Vermoeidheid
  
• Mondproblemen
  
• Misselijkheid en braken
  
• Koorts en infecties
  
• Huidproblemen
  
• Haarverlies
  
• Pijn
  
• Jeuk

Welke drie bevolkingsonderzoeken zijn er in Nederland? Onderzoek op ...

T1: De moedertumor wordt begrensd door het kapsel van het orgaan waar de

tumor is aangetroffen.

T2: De moedertumor is door het kapsel van het aangedane orgaan gegroeid.

T3: De moedertumor is buiten het orgaan doorgegroeid in omliggende weefsels.

T4: De moedertumor is buiten het orgaan doorgegroeid en heeft zich sterk uitgebreid in de omgeving.

De letter N: Deze letter geeft aan of en in hoeverre de tumor is uitgezaaid via de

lymfevaten naar de lymfeklieren.

N0 betekent dat er nog geen lymfeklieren aangetast zijn,

N1 dat er een kleinere uitzaaiing in een lymfeklier in de buurt zit,

N2 dat er meer of grotere lymfeklieruitzaaiingen zijn en

N3 dat er grotere lymfeklieruitzaaiingen op afstand zijn.

De letter M: Om aan te geven of er wel of geen uitzaaiingen zijn gevonden die

zich via het bloed hebben verspreid wordt de letter M gebruikt. Uitzaaiingen die

via het bloed zijn verspreid worden ook wel uitzaaiingen op afstand genoemd.

M0: Er zijn geen uitzaaiingen gevonden

M+: Wanneer er wel uitzaaiingen zijn gevonden (ver) verwijderd van de moedertumor.

De letter G: De letter G geeft de kwaadaardigheid of agressiviteit van de tumor

aan. Dit is erg belagrijk om te kunnen bepalen hoe snel de kanker zich kan uitbreiden. Om de graad van kwaadaardigheid aan te geven wordt achter de letter G

een cijfer geplaatst tussen 1 (niet agressief) en 4 (heel agressief).

Dus het betreft een prostaattumor die is doorgegroeid in omliggende weefsels. Er

zit een kleinere uitzaaiing in een lymfeklier in de buurt, verder zijn er geen uitzaaiingen gevonden. 

T - uitbreiding van de primaire tumor;
N - het aan- of afwezig zijn van lymfekliermetastasen en de uitgebreidheid hiervan;
M - het aan- of afwezig zijn van metastasen op afstand.