Neoclassicisme 2/2

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

NEOCLASSICISME

DEZE LES

Afwisselend informatie bestuderen en vragen beantwoorden.

Je leert over de voorstelling, vormgeving, inhoud, functie en kunsthistorische achtergrond van het neoclassicisme.

Inleiding - Bouwkunst - Schilderkunst - Beeldhouwkunst

INLEIDING

Periode gekenmerkt door een grondige 

oriëntatie op en studie van de klassieke 

oudheid, waarbij de Griekse oudheid nadrukkelijk betrokken wordt. 

Streven naar zuivere en strenge vormen, waarin het voorbeeld van de klassieke oudheid sterk wordt nagevolgd. 

INLEIDING 

- Het is een reactie op de uitbundige vormgeving van de barok en het rococo.

- Daarnaast geven de opgravingen van Pompeï en Herculaneum een grote impuls aan de

interesse voor de klassieke oudheid.

- De Industriële Revolutie en de daarop volgende Franse Revolutie bevestigen de macht van de

rijke burgerij en de opkomst van de democratie als staatsvorm. De nieuwe instituten die met

de opkomst van de rijke burgerij te maken hebben als parlement, regeringsgebouwen,

theaters, banken, musea worden gebouwd in de stijl van het classicisme.

  De opkomst van het classicisme.

1.
Noem twee redenen voor de opkomst van het classicisme in de achttiende eeuw.

INLEIDING 

- Het is een reactie op de uitbundige vormgeving van de barok en het rococo.

- Daarnaast geven de opgravingen van Pompeï en Herculaneum een grote impuls aan de

interesse voor de klassieke oudheid.

- De Industriële Revolutie en de daarop volgende Franse Revolutie bevestigen de macht van de

rijke burgerij en de opkomst van de democratie als staatsvorm. De nieuwe instituten die met

de opkomst van de rijke burgerij te maken hebben als parlement, regeringsgebouwen,

theaters, banken, musea worden gebouwd in de stijl van het classicisme.

  De opkomst van het classicisme.

BOUWKUNST

Onderzoek in Griekenland leidt naar de oervorm van het bouwen.

Veel imitatie, zuivere, sobere bouwvormen, monumentaal.

Openbare gebouwen worden opgetrokken in deze stijl,

met het doel de macht van de staat/overheid te benadrukken.

Onderzoek in Griekenland leidt naar de oervorm van het bouwen.

Veel imitatie, zuivere, sobere bouwvormen, monumentaal.

Openbare gebouwen worden opgetrokken in deze stijl,

met het doel de macht van de staat/overheid te benadrukken.

BOUWKUNST

Sobere, strenge vormen en een monumentaal karakter. Ook werden de klassieke zuilenorden Dorisch, Ionisch en Korintisch veel toegepast.

Het parlementsgebouw te Wenen.
De klassieke vormen in de neoclassicistische bouwkunst hebben
een SYMBOLISCHE en DECORATIEVE functie.
Leg aan de hand van het gebouw op de afbeelding uit wat
hiermee bedoeld wordt.

Symbolische functie: 

de klassieke vormgeving benadrukt de status van de volksvertegenwoordigers die in dit gebouw vergaderen om het land te helpen besturen.

Decoratieve functie: 

de talloze door de klassieken geïnspireerde versieringen en beeldhouwwerken dienen slechts als versiering.

SCHILDERKUNST

De schilderkunst wordt gekenmerkt door:

- een strenge, eenvoudige compositie

- duidelijke vormgeving waarin de omtreklijn een belangrijke rol
   vervult

- koel kleurgebruik

- statische, geposeerde weergave van personen

- De achtergrond bestaat uit een vlakke wand, functioneert als een soort decor.

   Effect: voorstelling straalt serene rust uit, leidt niet af van de inhoud.

- Nadruk op perfecte schildertechniek, duidelijke vormen en lijnen, een heldere voorstelling.

SCHILDERKUNST

Er kwam steeds meer belangstelling voor het schilderen van taferelen uit de Romeinse geschiedenis. De reden hiervan was dat men overeenkomsten zag tussen die verhalen en de eigen politieke situatie. Waarden uit de oudheid werden ‘vernieuwd’, afgebeeld in een strenge en strakke, bijna volgens wetten ontwikkelde schilderkunst. Geschilderd volgens de academische voorschriften van die tijd.

De schilder gebruikt het klassieke verhaal van de Horatii als symbool om het ideaal van de Franse revolutie uit te beelden.

DEZE LES

Afwisselend informatie bestuderen en vragen beantwoorden.

Je leert over de voorstelling, vormgeving, inhoud, functie en kunsthistorische achtergrond van het neoclassicisme.

- Terugblik - Schilderkunst - Beeldhouwkunst - Afsluiting - 

TERUGBLIK

Grieken - Romeinen - Romaans - Gotiek - Renaissance - Barok - 

N..c..........

HOE HEET DEZE KUNSTSTROMING?

Periode gekenmerkt door een grondige oriëntatie op en studie van de klassieke oudheid, waarbij de Griekse oudheid nadrukkelijk betrokken wordt. 

TERUGBLIK

De hernieuwde interesse in de 

kunst van de klassieke 

oudheid was een reactie op de 

wollig-weelderige Barok en 

Rococo en het gevolg van 

belangrijke archeologische 

opgravingen en studies in die periode.

TERUGBLIK

- de zuivere vorm

- rechtlijnigheid en harmonie 

- de symmetrisch ingedeeld 

-  vaak witgepleisterde gevels 

- klassieke elementen 

- soms een belangrijke trap 

SCHILDERKUNST

Waaraan kan je zien dat dame
rijk en voornaam is?

VOORSTELLING WELGESTELDE DAME

  

- Aan de glanzende stoffen van haar japon en van de fraai beklede fauteuil kun je zien dat ze rijk en voornaam is.

− De vele juwelen duiden op rijkdom.

− Haar zachte, blanke huid verraadt dat zij niet hoeft te werken voor de kost.

− Haar haren zijn zorgvuldig gekapt (met versieringen).

− Het familiewapen, rechts op de achterwand geeft haar voorname afkomst aan.

− De lambrizering met gouden randen suggereert een paleisachtig interieur.

Hoe is met de vormgeving
evenwicht bereikt?
-Compositie, beeldrijm, licht.-

VORMGEVING EVENWICHTIG

− (compositie) De vrouw vormt het middelpunt van een vrijwel symmetrische compositie. Het hoofd van de vrouw vormt de top van een gelijkbenige driehoek (die aan de randen van het beeld wordt afgesneden) met een horizontale basis die zorgt voor voor rust binnen het beeld.

− (beeldrijm) Een aantal vormen wordt herhaald waardoor beeldrijm ontstaat: de handschoen op de stoel rijmt bijvoorbeeld met haar linkerhand. De stoelleuning wordt herhaald in de gebogen schouders en in het kapsel.

− (licht) Het licht is gelijkmatig verdeeld over de voorstelling,  het licht is op de voorgrond gelijkmatig verdeeld, de achtergrond is donker of gedempt van toon.

Waarom lijkt ze zo beklemmend
dichtbij te staan?

LIJKT BEKLEMMEND DICHT OP DE BESCHOUWER TE STAAN

− Gezicht en borstpartij van de vrouw vullen bijna het hele beeld. De onderrand snijdt haar af onder haar borsten, waardoor zij dicht bij de beschouwer lijkt te staan.

− Door de gedetailleerde stofuitdrukking, doordat de glanzende stof van haar blouse, de veren op haar hoed en de make-up op haar gezicht heel precies is weergegeven, wordt de beschouwer uitgedaagd om het schilderij van heel dichtbij te bekijken.

− Doordat de vrouw met haar rug tegen een blinde muur leunt (met gesloten luiken) kan de toeschouwer zich maar met moeite aan haar aanwezigheid onttrekken en/of sluit de ruimte zich om de beschouwer en de vrouw heen. Je kan niet om haar heen.

Waarom kan met olieverf een
goede stofuitdrukking worden
bereikt?

OLIEVERF EN STOFUITDRUKKING

− Met olieverf kunnen vloeiende (kleur- en lichtdonker) overgangen worden gemaakt (omdat olie langzaam droogt), waardoor overtuigende glans (of dofheid) kan worden bereikt.

− In olieverf blijft de kleurkracht van de pigmenten behouden, waardoor kleuren sterk zijn en/of waardoor zowel heel lichte als heel donkere kleuren mogelijk zijn die bijdragen aan het effect van glans en schaduw.

− De verf kan in transparante lagen over elkaar worden aangebracht, waardoor kleuren diepe nuances krijgen, waarmee glans (van zijde, van huid) kan worden gesuggereerd.

− De verf kan ook dekkend worden aangebracht, waardoor bijvoorbeeld glimlichten/highlights kunnen worden geschilderd.

− In olieverf kan de kwaststreek onzichtbaar worden, waardoor de materie van de verf nauwelijks waarneembaar is.

− Door de soepelheid van olieverf kan met hele kleine penselen gewerkt worden, waardoor veel detaillering mogelijk is.

Wat is het doel van het
portret?

DOEL VAN HET PORTRET

Ingres schilderde een portret in opdracht, dat moet lijken maar ook moet idealiseren: het gaat om de schoonheid van de prinses en haar verheven positie in de samenleving, het moet indruk maken door de zichtbare status, rijkdom van de vrouw en door haar schoonheid.

OEFENING

Maak tweetallen A en B

A beschrijft

B zit omgekeerd en hoort de beschrijving aan

B moet de juiste afbeelding kiezen

                    BEELDHOUWKUNST

Beschrijf dit kunstwerk voor een ander. De ander moet het juiste kunstwerk herkennen.

                    BEELDHOUWKUNST

 - materiaal - bewerking - voorstelling - thema - 

soort kunstwerk - kleur - 

1

3

2

4

                    BEELDHOUWKUNST

De appel verwijst naar een oud Grieks verhaal over de mooiste godin. Met de appel laat de beeldhouwer zien dat hij op de hoogte is van de klassieken en dat zij de allermooiste is.

Volgens het klassieke schoonheidsideaal naakt uitgebeeld (kennis van anatomie laten zien). Kleding en haardracht geinspireerd door klassieke voorbeelden.

Thema's uit de klassieke oudheid.
Zus van Napoleon afgebeeld als de Griekse godin Afrodite.

Vormen en verhoudingen zijn geperfectioneerd, het figuur van Paolina is geidealiseerd. 

Wit marmer en helemaal glad gepolijst. Het beeld is technisch perfect.

BEELDHOUWKUNST

Welke uitdagingen heeft een kunstenaar als hij werkt met marmer?

Noem 3

Welk vakmanschap is te zien in dit kunstwerk?

1 MINUUT: Bespreek in tweetallen wat de kenmerken van het neoclassicisme zijn.

AFSLUITING

VUL IN

Het neoclassicisme wordt gezien als een reactie op de ___________ versiering van de barok en rococo stijlen die eraan voorafgingen. Het neoclassicisme was geïnspireerd op de kunst, architectuur en filosofie uit de _______________

De omtreklijn moest overal zichtbaar zijn, vormen moesten zuiver, koel en overwogen worden weergegeven. Men wilde weer _____________, goede proporties en _______________ bereiken in ___________en heldere composities.

harmonie - overdadige - duidelijk - klassieke oudheid - balans

VUL IN

Het neoclassicisme wordt gezien als een reactie op de overdadige versiering van de barok en rococo stijlen die eraan voorafgingen. Het neoclassicisme was geïnspireerd op de kunst, architectuur en filosofie uit de klassieke oudheid.

De omtreklijn moest overal zichtbaar zijn, vormen moesten zuiver, koel en overwogen worden weergegeven. Men wilde weer harmonie, goede proporties en balans bereiken in duidelijk en heldere composities.

harmonie - overdadige - duidelijk - klassieke oudheid - balans

Neo-Classicisme in de muziek

De tijd van Haydn, Mozart en Beethoven

Symfonieen en Sonates ontstaan.

Opbouw wordt vastgelegd, dynamiek wordt genoteerd.

Evenwicht in indeling.

Haydn (1732-1809): Menuet al Reverso

Theater en Ballet

Het ballet wordt sinds Lodewijk de 14e aan banden gelegd, gestructureerd in de academies.

Er ontstaat Handelingsballet:

Ballet die het verhaal uitbeeldt zonder tekst of zang.

Met gebruik van karakterdans

Door de compexiteit van de dans ontstaan Notatiestystemen

Le Nozze Figaro - Mozart 

Le nozze di Figaro

Figaro is de bediende van een graaf, hij gaat trouwen met het kamermeisje. De graaf gaat achter het kamermeisje aan.

Figaro verzint samen met de gravin een list. Deze list slaagt en de graaf moet vergiffenis vragen.

Le nozze di Figaro is een komedie met veel intriges, verkleedpartijen en pantomime.