2.3 - A - Het bestuur: Athene en Sparta

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

2.3 Het bestuur: Athene en Sparta

Huiswerkdoelen

Je kunt het verschil uitleggen tussen een aristocratie en een oligarchie.

Leerdoelen

• Je kunt vijf bestuursvormen uitleggen en herkennen. 
  
  
• Je kunt uitleggen hoe het bestuur in Athene was. 
  
  
• Je kunt het begrip ostrascisme uitleggen. 

Burgerrecht 

• Burgerrecht: recht dat gegeven was aan bewoners van een polis die land bezaten.
  Burgerrecht is meepraten in bestuur. 
  
  
• Athene: rijke vrije mannen met wapenuitrusting.
  
  
• Sparta: mannen die militaire training en dienstplicht volbrachten
  
  
• Arme vrije mannen, vrouwen en  slaven.

Monarchie

• Het volk wordt bestuurd door een erfelijke koning.
  
  
• Koning wordt bijgestaan door een raad ouderlingen

Aristocratie

• In ruil voor bescherming polis krijgt adel inspraak in bestuur. 
  
  
• Adel kwam een paar keer per jaar bijeen om beslissingen te nemen. 

Oligarchie

• De polis wordt bestuurd door een paar mensen.
  
  
• Oligos betekent weinig.
  
  
• Het gaat niet om of je van adel bent, maar om je bezit.

Tirannie

• Een man grijpt alle macht.
  
  
  
• Tiran is een alleenheerser.

Democratie

• Het volk is aan de macht.
  
  
• Het volk komt bijeen in vergaderingen om te stemmen over beslissingen. 

Bestuur in Athene  (1)

• Koning, aristocratie, tirannie, democratie. 
  
  
• Gewone burgers moesten vechten in leger, in ruil daarvoor wilden zij inspraak in bestuur.
  
  
• Kleisthenes: alle mannen ouder dan 18 met Griekse burgerrecht mochten stemmen in volksvergadering,
  
  
• Volksvergadering kwam 40 keer bijeen.

Bestuur in Athene  (2)

• Arme mannen konden zich het niet veroorloven  om naar volksvergadering te gaan.
  
  
• Perikles: burgers kregen een vergoeding voor het bezoeken volksvergadering. 
  
  
• Ostracisme: volkstemming over wie de meeste macht had. Die persoon werd  voor lange tijd verbannen. 

Bestuur in Athene  (3)

• Volksvergadering
  - Goedkeuren van wetten 
  - Beslissen over oorlog en vrede
• Raad van 500
  - Voorbereiden van wetten
  - Twee keer deelnemen aan deze raad. 
• Dagelijkse bestuur
  - 50 personen 
  - Worden gekozen door raad van 500

• 10 Strategen (generaals)
  - Gekozen door volksvergadering voor één jaar.
  - Geven leiding aan leger en vloot.
• Rechters
  - gekozen via loting door volksvergadering
  - Straffen mensen die zich niet aan de wet houden. 

Bestuur van Sparta (1)

• Twee erfelijke koningen:
  - Leger aanvoeren
  - Priester/rechtspreken
  - Twee koningen zodat niet één de macht kon grijpen. 

• Volksvergadering:
  -  Alleen mannen die ouder waren dan 30.
  - Kozen 5 mannen voor het dagelijks bestuur.
  

Bestuur van Sparta (2) 

• Raad van ouderlingen:
  - Mannen ouder dan 60
  - Gaven raad aan dagelijkse bestuur en koningen.
  
  
• In praktijk volgde de volksvergadering altijd het advies van de de raad van ouderlingen. 

Zelfstandig werken

• Lees 'Verschillende soorten bestuur'  en  'Bestuur in Athene'  uit je handboek. 
  
  
• Maak opdracht 1 t/m 4 uit je werkboek. 
  
  
• Klaar? Verder kijken van filmpje volgende dia