V3 8.2 Systematische namen

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

8.2 Systematische namen

Naamgeving van alkanen en alkenen

Veel kleine regels, dus schrijf mee en let goed op!

Basiskennistoets

• Volgende week is de toets
• Neem je laptop mee! 
• Toets is in Woots

Homologe reeksen

• Koolwaterstoffen zijn onder te verdelen in homologe reeksen
• Daar is de verhouding tussen aantal C-atomen en H-atomen in de molecuul gelijk
• Alkaan: CnH2n+2
• Bijv. n=4 : C₄H₁₀

Alkanen

• Alkaan: CnH2n+2
• Onvertakte en vertakte alkanen
• Alleen maar enkelvoudige bindingen, dus altijd verzadigd

Isomerie

• Beide moleculen zijn C4H10, maar het zijn wel verschillende moleculen.
• Dezelfde molecuulformule, maar een andere structuurformule heten isomeren.

Waarom naamgeving?

•  Naamgeving is door het IUPAC bedacht, zodat iedereen overal ter wereld over het zelfde molecuul praat
• Als 2 mensen over butaan praten, dan weten ze allebei welke structuurformule daarbij hoort.

Naamgeving van onvertakte alkanen

• Het aantal C-atomen bepaalt de stamnaam volgens 8.13 (uit je hoofd leren!)
• Propaan, pentaan, methaan, ethaan, enz...

Naamgeving van vertakkingen

• Vertakking noem je alkylgroepen
• Dus een vertakking van 1 C: methyl
• Vertakking van 2 C: ethyl

Naamgeving van een alkaan

• Gaan de naam van dit molecuul afleiden
• Veel kleine regeltjes
• Nalezen op blz 244

Naamgeving van een alkaan

• Begin met zoeken naar de langste onvertakte keten C-atomen. Dat is de hoofdketen: de stam. Hier zijn dat er 6.
• 6 C-atomen heeft als stamnaam hexaan (tabel 8.13), dus wordt de stamnaam hexaan.

Naamgeving van een alkaan

• De zijgroepen zitten op een bepaalde plek en die nummer je. Je kan van links naar rechts of van rechts naar links nummeren. Je moet zo laag mogelijke nummering hebben
• L -> R: 3, 5, 5
• R -> L: 2, 2, 4
• 2 < 3, dus we tellen van R ->L

Naamgeving van een alkaan

• De zijgroepen worden vóór de hoofdketen vermeld, met het nummer waar de zijgroep aan de hoofdketen vast zit:
  Op C-atoom 4 zit een ethylgroep en op C-atoom 2 zitten twee methylgroepen:
  4-ethyl

Naamgeving van een alkaan

• Komt eenzelfde zijgroep vaker voor, dan gebruik je numerieke voorvoegsels.
• Methylgroep komt twee keer voor, dus krijg je dimethyl. 
• Di- is het numerieke voorvoegsel voor twee.

Naamgeving van een alkaan

• Stamnaam: hexaan
• Zijgroepen:
  4-ethyl
  2,2-dimethyl
• Zijgroepen komen in alfabetische volgorde voor (zonder numeriek voorvoegsel), dus:
  ethyl komt voor methyl

Naamgeving van een alkaan

• Getallen worden gescheiden door een komma
• Een getal en letter worden gescheiden door een streepje
  
  
• 4-ethyl-2,2-dimethylhexaan

Naamgeving van een alkaan

• Wat is de naam van dit alkaan?

Naamgeving van een alkaan

• Stamnaam: pentaan
  
• Zijgroepen: methyl op C-atoom 2 en ethyl op C-atoom 3
• 3-ethyl-2-methylpentaan

Naamgeving van een alkeen

• Alkenen: CnH2n
• Lijkt op naamgeving voor een alkaan, maar 2 veranderingen:

1. uitgang is niet -aan, maar -een
2. plaats van dubbele binding wordt weergegeven met een nummer

Wat is de naam van dit alkeen?

Naamgeving van een alkeen

• Langste onvertakte keten van C-atomen waarin de dubbele binding voorkomt: 5 C-atomen: pent- als stamnaam
• Uitgang -een. Tellen vanaf waar de dubbele binding begint (2), dus pent-2-een.
• 2 methylgroepen: 4,4-dimethyl
• 4,4-dimethylpent-2-een

Samengevat

• Homologe reeks is een groep stoffen die dezelfde algemene formule heeft:
  Alkanen: C_nH_2n+2
  Alkenen: C_nH_2n
• Isomeren zijn stoffen met dezelfde molecuulformule, maar een andere structuurformule 
• Voor naamgeving gebruik je de regels

Ik snapte wat er uitgelegd werd in de instructie

Ja

Ik heb niet opgelet

Ik heb wel opgelet, maar vond het lastig

Ik wil nog wat vragen stellen

En nu?

Paragraaf doorlezen

Onderwerp dat veel oefening vereist

Opdrachten: 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16

Leren voor basiskennistoets volgende week