Uitleg 11-01-2021, herhaling hoofdstuk 3

• Economie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Planning voor de les:

30 minuten: uitleg

30 minuten: werken

Leerdoelen:

1. Je kent de stof van hoofdstuk 3

HUISWERK: Alles van hoofdstuk 3

Paragraaf 1: bronnen van inkomen

Soorten inkomsten

Met en zonder tegenprestatie

• Inkomen met tegenprestatie
  - inkomen uit arbeid
  - inkomen uit bezit
  

• Inkomen zonder tegenprestatie
  - overdrachtsinkomens

Soorten inkomsten

Inkomsten uit arbeid

• Loon
• Prestatieloon: bonus als je goed gewerkt hebt
• Eindejaarsuitkering
• Vakantiegeld
• Inkomen uit natura: betaald worden met goederen of diensten (auto van de zaak, telefoon... )

Soorten inkomsten

De loonschaal

• Het loon van een docent hangt af van zijn ervaring (tredes).
• Het loon van een docent hangt af van zijn functie, talenten of diploma's (schaal LB, LC of LD).

Soorten inkomen

Inkomsten uit bezit

• Rente (spaargeld)
• Dividend (aandelen)
• Winst (eigen bedrijf)
• Huur (huis)
• Pacht (grond)

Inkomen

Nationaal inkomen

Alle inkomens uit arbeid en bezit in een land bij elkaar opgeteld

lorenz curve

horizontale as:

• bevolking van 0 tot 100%, geordend op inkomen (hier: groepjes van 10%)

verticale as:

• het inkomen dat CUMULATIEF wordt verdient van het totale inkomen

• je start bij 0% en eindigt bij 100%

Paragraaf 2: inkomen zonder tegenprestatie

Inkomensvormen

• Inkomen uit arbeid + bezit  → wel tegenprestatie
  
• Inkomensoverdracht → geen tegenprestatie

Inkomen uit arbeid

- Loon/salaris

- Vakantiegeld

- Loon in natura

(spullen/diensten i.p.v. geld)

- Winst van ondernemer

Inkomen uit bezit

Rente, huur, pacht

Overdrachtsinkomen

Uitkering, zakgeld, kleedgeld of kinderbijslag

Kinderbijslag en studiefinanciering

(tegemoetkomingen)

• De overheid geeft de ouders/ verzorgers van kinderen kinderbijslag. Dit is een tegemoetkoming (bijdrage) in deze kosten. 
• Kinderbijslag is inkomen zonder tegenprestatie en wordt per kwartaal uitbetaald
• Als de kinderen naar het mbo gaan hebben ze recht op de basisbeurs (en af en toe de aanvullende beurs)

Bijdrage per kwartaal

Huurtoeslag is afhankelijk van de huur en het inkomen

Zorgverzekering

Deze verzekering vergoedt de kosten van gezondheidszorg, zoals huisarts, ziekenhuis en medicijnen. Deze verzekering wordt vergoed door de overheid voor je 18e. 

De verzekering bestaat uit:

• een basisverzekering (die is verplicht);
  
• een aanvullende verzekering (voor kosten die niet gedekt worden door de basisverzekering, bijv. fysiotherapie).

Zorgtoeslag

Dit is een bijdrage in de kosten voor de zorgverzekering. Of u zorgtoeslag krijgt en hoe hoog de toeslag is, hangt af van uw inkomen. 

Sociaal minimum

• In de sociale wetten staat hoe hoog een uitkering is

• Werklozen zonder ww uitkering > bijstand

• Sociaal minimum: bedrag waarvan je net kunt rondkomen
  

Hoe hoog is de bijstand?

Paragraaf 3: budgetteren

NIBUD

Nationaal Instituut voor BUDgetvoorlichting

Begroting

Een overzicht van je verwachte inkomsten en uitgaven voor de komende periode.

Budgetteren

Uitgaven afstemmen op de inkomsten.

Het Nibud adviseert je uitgaven in drie groepen te verdelen:
- dagelijkse uitgaven;
- vaste lasten;
- incidentele uitgaven.

Begroting & budgetteren

Begroting

Een overzicht van je verwachte inkomsten en uitgaven voor de komende periode.

Budgetteren

Zorgen dat je uitgaven niet hoger worden dan je inkomsten

→ dus geen geld tekort komen

huishoudelijke uitgaven: uitgaven voor de dingen in je huishouden die je (vrijwel) dagelijks gebruikt

Soorten uitgaven

Waar geef je je geld aan uit?

vaste lasten:

de uitgaven die je met een vaste regelmaat moet betalen

incidentele uitgaven:

meestal grote uitgaven die je niet zo vaak doet en niet met een vaste regelmaat

Reserveren

bedrag dat je nodig hebt : aantal maanden = reservering per maand 

 Voorbeeld: 

Sophie wil over twee jaar een scooter van € 1.800 kopen.
Hoeveel moet ze per maand reserveren?
€ 1.800 : 24 = € 75 per maand reserveren.

Geld tekort? 3 oplossingen

- Inkomsten vergroten

- Geld lenen als het echt niet anders kan

- Bezuinigen (= uitgaven verminderen)

Let op! Je kunt niet meteen op vaste lasten bezuinigen

(= abonnementen etc.)

Paragraaf 4: reserveren

Duurzame goederen

Duurzame consumptiegoederen zijn gebruiksgoederen die meestal lang mee gaan. De levensduur is lang, maar de gebruiksduur is beperkt. De gebruiksduur is dus korter dan de levensduur.

Geld reserveren. Tom wil over 3 jaar een nieuwe laptop kopen. De Laptop kost Tom € 500. Hoeveel geld moet Tom per maand reserveren?

Uitwerking

€ 500 : 3 jaar = € 166,67 per jaar

dat is € 166,67 : 12 = € 13,89 per maand

Paragraaf 5: geld te kort

Geld tekort? 3 oplossingen

- Inkomsten vergroten

- Geld lenen als het echt niet anders kan

- Bezuinigen (= uitgaven verminderen)

Let op! Je kunt niet meteen op vaste lasten bezuinigen

(= abonnementen etc.)

geld lenen bij de bank

Je kunt een lening afsluiten bij de bank voor je aankopen:

• consumptief krediet (voor bijv. apparaten, scooter, computer);
• hypothecaire lening (voor het kopen van een huis).

Kredietkosten

Als je geld leent, krijg je te maken met verschillende kosten:

• aflossing: terugbetaling van het leenbedrag;
• rente: een percentage van het leenbedrag als vergoeding voor het lenen.

Je betaalt kredietkosten meestal op vaste momenten in maandelijkse termijnen.

Kredietkosten berekenen

• Krediet = lening
• Kredietkosten = (aantal termijnen x termijnbedrag) - lening

Rekenvoorbeeld

Ik leen € 3.000 en betaal terug in maandelijkse termijnen van elk 

€ 148. Looptijd is twee jaar. Bereken de kredietkosten.

>> (24 x € 178 ) - € 3.000 = € 552

Bezuinigen

Prioriteiten (kiezen wat het belangrijk is)

Verbruiksgoederen

Duurzame gebruiksgoederen

Vaste uitgaven, Incidentele uitgaven

Huishoudelijke uitgaven, Persoonlijke uitgaven

Verbruik: 1x gebruiken (eten, schoonmaakmiddel)

Gebruik: meerdere keren (bord, bezem)

Paragraaf 6: kosten van vervoer

waardevermindering

Je hebt intussen al gehoord van afschrijving. Alles verouderd en meestal wordt het dan ook minder waard. 

Met name technische spullen.

Vaste kosten

Als je een auto koopt heb je te maken met de volgende kosten:

- motorrijtuigenbelasting

- houderschapsbelasting

- aansprakelijkheidsverzekering

- gebruikskosten

kosten van een auto

Als je een auto koopt heb je te maken met de volgende kosten:

- motorrijtuigenbelasting(houderschapsbelasting)

Verschilt per provincie, hoe zwaar je auto is, en welke brandstof

- bpm (registratiebelasting)

Als je een auto koopt betaal je deze belasting eenmalig

kosten van een auto

- aansprakelijkheidsverzekering

Verplichte verzekering

- gebruikskosten

brandstof (zit veel accijns op)

onderhoud (apk)

Accijns is een extra belasting om gebruik te ontmoedigen

kosten van een auto

Kosten van een auto kun je per kilometer uitrekenen. Zo kan je makkelijk de kosten van auto's vergelijken. 

VOORBEELD:

Stel een auto kost voor verzekering 50 euro per maand belasting 60 euro per maand en je rijdt per maand 150 kilometer.

Dan reken je de totale kosten uit: 50+60 = € 110 

dat deel je door aantal kilometer: 110 : 150 = € 0,73 per kilometer